Кольӧм вежонӧ воторниксянь быд лун полӧмӧн виччыси чужан Одыб сиктын олысь мамсянь выль юӧр, ас костаным весиг курыда шмонитім, мися, фронт вывсянь сводкаяс быттьӧ кывза.
А збыльысь аслыссикас «фронт» и вӧлі: кисьтӧмӧн кисьтан чорыда зэрӧм бӧрын Ньывсер юным тувсовъя дорысь на ёна ойдіс. Гожӧм шӧрын, кор град выв пуктас тыр ӧдӧн быдмӧ-сӧвмӧ-кисьмӧ… Но став йывсьыс сьӧрсьӧн-бӧрсьӧн пасъяла.
Июль 16 лун. Войнас Одыбын чорыда гымаліс-чардаліс да сувтсӧн зэрис. Косьмыны нин заводитлӧм шоръяс тырисны ванас, бузгӧмӧн уськӧдчисны юӧ. Уналысь град вылысь мусӧ нуис.
Ньывсер кутіс ойдны да, медым мӧдлапӧлӧ вуджан поскыс эз кылав, сэтчӧ сувтӧдісны сьӧкыд техника: вӧр кыскалан да йӧзӧс удж вылӧ нов-лӧдлан машинаяс, трелюйтчан трактор, грейдер К-700. Тадзи вӧчлывлісны и воддза воясӧ, кор коліс видзны поссӧ кылалӧмысь.
Тайӧ жӧ лунӧ сувтсӧн зэрис Кулӧмдін районын: Керчомъя, Зимстан, Габов, Дзоль, Лӧгинъяг, Улыс да Вылыс Воч, Фроловск да Климовск колины юрсикткӧд йитӧдтӧг, туйсӧ кырӧдіс да.
Июль 17 лун. Ньывсер ӧтарӧ туис-ойдіс, пос вылын техника кутіс вӧйны ваӧ. Вӧр тыра ӧти машина дзикӧдз пӧри-вӧйи. Кутшӧмкӧ кадӧ йӧзӧс вӧрӧ удж вылӧ новлӧдлан «КамАЗ»-сӧ кутіс кылӧдны торъялӧм пос юкӧннас ставнас. Бур, сикт горулын сійӧс ляскис ляпкыдінӧ, да машинасӧ петкӧдісны берегӧ.
Вадорын олысьяслӧн град йӧръяс заводитісны ойдны. И кӧть тайӧ лунӧ эз нин зэр, вӧрса ичӧтик юясысь Ньывсерӧ бузгӧмӧн да быгйӧн воис ва.
Июль 18 лун. Ваыс туис. Пос вылын кольӧм техникалӧн кабинаясыс ӧдва нин тыдыштӧны. Таӧдз кӧ одыбсалӧн вӧлі на надея, мый град вылӧ воӧм ваыс регыд ямас-мунас да сёймӧн-идравмӧн пуктасыс коляс на, тайӧ лунӧ лои гӧгӧрвоана: колӧ корсьны позянлун пуктысьны выльлаӧ, гашкӧ, арыс нюжалас да, удитас на мыйкӧ быдмыны.
Ойдісны и пуктан видзьяс. Скӧт вӧдитысьяс сідзжӧ кутісны корсьны, кытысь эськӧ позьӧ ытшкыштны-заптыштны сюрук-кӧзалы, ва улӧ веськавлӧм да нюйтӧссьӧм турунтӧ пемӧсъясыд оз сёйны да.
Июль 19 лун. Ньывсер пыр на туис. 11 час бӧрас мӧдлапӧлӧ вуджан пос путкыльтчис, техника бердіс ва улын. Вадорын ӧткымын олысь гортаныс джынвыйӧ пыжӧн пырӧны. Сиктса, коді кысь вермис, гӧрыштіс мутор да выльысь пуктіс картупель.
Июль 20 лун. Енмыслы, буракӧ, жаль лоины йӧзыс, ваыс дугдіс воны. Но ытшкысь-куртысьяслысь «Звени, коса!» гажсӧ таво ковмис нуӧдны керӧс бокын, Марка полойӧдз воӧдчынысӧ некыдз вӧлі да.
Июль 21 лун. Одыбса пос кылалӧма Паслэччӧмӧдз. Сэтчӧс олысьяс дзужгӧмаӧсь-пилитӧмаӧсь дась пестӧ. Ньывсерын ваыс вочасӧн ямӧ, но зэв дышпырысь. Туис здукӧн, часнас 35 сантиметр воис, а мунӧ суткинас та мында кымын жӧ.
Июль 22 лун. Ньывсер ямӧ. Ва улӧ веськавлӧм град йӧръясын вочасӧн мыччысьӧны пуктасъяслӧн нюйтӧссьӧм коръяс. Сиктса администрацияын чукӧртӧны йӧзсянь материальнӧй отсӧг вылӧ шыӧдчӧмъяс.
Июль 24 лун. Вадорын олысьяслӧн кызвын градйыс мездмис ва улысь. Мыччысьӧм серпасыс шогӧдӧ: картупель кор вижӧдӧма-рудӧдӧма чорыда кынтылӧм бӧрын моз. Косьмыштас муыс да, коляс сӧмын идравны да сотны засӧ…
* * *
Шойччан лунъясӧ ачым волі гортӧ, Одыбӧ. Мамлӧн град вылас видзӧдігӧн нюкраліс сьӧлӧм-лолӧс: сымда вын да старанньӧ ӧд вӧлі пуктӧма сійӧс вӧдитӧмӧ. А сэсся дум вылӧ усис Иркутск обласьтын неважӧнся ускӧттьӧыс да, шуи аслым, мый одыбсаӧс Енмыс видзис на, ытваыс некодлысь керка-картасӧ эз кылӧд-ну…
Елена Плетцер.
Кӧрткерӧс р.
Снимокъясыс «ВКонтактеын» «Нившера-Одыб-Nivshera» группаысь.
«Коми му» газетысь, кодӧс позьӧ судзӧдны пошта пыр, позьӧ ньӧбны «Ордым» лавкаын. Медым лыддьыны электроннӧй версия, личкӧй татчӧ. Эмӧсь кӧ юалӧмӧяс, гижӧй komi-kerka@ya.ru.