Комиын ӧні уджалӧ уна патераа керкаӧн веськӧдлан 232 компания. Кыдзи найӧ дӧзьӧритӧны керкаяссӧ, стрӧга видзӧдӧ республикаса стройжилтехнадзор служба. Кольӧм вежонӧ службанас веськӧдлысь Ольга Михайловна Микушева аддзысьліс журналистъяскӧд да висьтасис сэні зільысьяслӧн удж йылысь.
Кыдзи пасйис Ольга Михайловна, управляющӧй компания лыдыс вежласьӧ: кутшӧмкӧ предприятиеяс асьныс эновтчӧны тайӧ уджсьыс, ӧткымынӧн шуӧны асьнысӧ банкротӧн.
Оланінӧн веськӧдлан компаниялы лицензиясӧ сетӧны вит во кежлӧ, но бӧр мырддьыны пӧ сійӧс зэв сьӧкыд. Комиын сӧмын ӧтчыд, 2020 воӧ, гырысь торкалӧмъясысь дугӧдлӧмаӧсь татшӧм предприятиеыслысь лицензиясӧ. Вит во мысти стройжилтехнадзор служба выльысь донъялӧ компания уджсӧ, видзӧдӧ, абу-ӧ уджйӧзалӧма сійӧ шоныд, ва сетан предприятиеяслы да, ставыс кӧ бур, нюжӧдӧ лицензиясӧ.
Стройжилтехнадзор службаӧ оланінӧн веськӧдлан компанияяс вылӧ норасьӧмыс 2012 воӧ волӧма 1 сюрс гӧгӧр, а 2023 воӧ – 13 сюрс нин. Йӧзыс кӧсйӧны, медым предприятиеясыс бура могмӧдісны найӧс. Норасьӧмыс содӧ тшӧтш и сы вӧсна, мый ӧні позьӧ гортысь петавтӧг шыӧдчыны службаас ӧтуввез да мобильнӧй приложение пыр. Тадзи жӧ йӧзыс донъялӧны компанияяслысь уджсӧ.
–Веськӧдлан компанияяс пӧвстын эмӧсь и бура уджалысьяс, и сэтшӧмъяс, кӧні тшӧкыда эрдӧдлӧны торкалӧмъяссӧ. Сідз, Перым крайысь управляющӧй компания конкурс серти шуӧма дӧзьӧритны Сосногорск карысь уна патераа 47 керка, но уджас абу и босьтчӧма, сьӧмсӧ сӧмын чукӧртӧма. Дерт, тайӧ пӧръясьӧмӧн, йӧзсӧ бӧбйӧдлӧмӧн лоӧ, и миян служба тшӧтш пырӧдчис тырмытӧмторсӧ бырӧдны, – висьталіс Ольга Михайловна. – Нелямын сизим керкасьыс кызь витас джынсьыс унджык патераыс лыддьыссьӧ муниципалитет эмбурӧн, и карса администрацияыс киритӧма орчча регионысь компаниякӧд сёрнитчӧмсӧ. Мукӧд керкасьыс патера кутысьясыслы аслыныс колӧ чукӧртчывны да бӧрйыны выль веськӧдлан компаниясӧ. Перымсаыс босьтлӧма ас дӧзьӧр улас и Ухтаысь керкаяс, но и сэні абу уджалӧма, сӧмын сьӧм чукӧртӧма. Сэні тшӧтш мынтӧдчӧмаӧсь ассьыс могъяссӧ пӧрттӧм предприятиесьыс. Республикаын тайӧ вӧлі дзик ӧтчыд, кор тадзи бӧбйӧдлісны йӧзсӧ. Медым татшӧмыс водзӧ эз ло, уна патераа быд керкаын олысьяслы колӧ бӧрйыны веськӧдлан компаниясӧ.
Ольга Михайловналӧн кывъяс серти, ӧні Комиын некод оз дӧзьӧрит 570 керка. Медуна пӧ татшӧмыс Печора карын – куимсё гӧгӧр, Сосногорскын – сё… Печора карбердса посёлокъясын кызвын керкаыс важ, киссянвыйӧдз нин воӧма, та вӧсна веськӧдлан компанияяс оз кӧсйыны босьтны найӧс асланыс борд улӧ. Но ӧд и найӧс колӧ тӧв кежлӧ дасьтыны, дзоньтавны, и стройжилтехнадзор служба зільӧ, медым быд керка вӧлі дӧзьӧр улын.
–Комиын важ, но аварийнӧйӧн шутӧм на керкаыс уна, торйӧн нин Мылдін, Чилимдін, Кулӧмдін районъясын. Ми вӧзйим федеральнӧй власьт тэчаслы вӧчны сідзи, медым позис быд керкалы торйӧн пасйыны, мый сэні быть колӧ вӧчны да кутшӧм донысь. Вӧзйӧмнымӧс кутасны видлавны 2024 вося мӧд джынйын, но ми ӧні нин тадзи уджалам. Татшӧм ногӧн киссянвыйӧдз воӧм уна керкалы вӧлі корсьӧма веськӧдлан компаниясӧ, – висьталіс Ольга Микушева. – Могыс ӧд, медым йӧзыскӧд некутшӧм неминуча эз ло, и та вӧсна тшӧктам дасьтыны керкасӧ тӧв кежлӧ, ва да шоныд ваян трубаяс бӧрся видзӧдны, лымйысь вевтсӧ весавны да мукӧд удж вӧчны.
Жилищно-коммунальнӧй услугаясӧн могмӧдӧм кындзи стройжилтехнадзор службаысь госстройнадзор видзӧдӧ социальнӧй, производственнӧй, олан керкаяс кыпӧдӧм, трубопровод нюжӧдӧм бӧрся. Сэсся нин кывкӧрталӧ, ставсӧ-ӧ вӧчӧма сідзи, кыдзи пасйӧма проектын, да позьӧ-ӧ вӧдитчыны стрӧйбанас. Гостехнадзор туялӧ, кыдзи вӧдитчӧны техникаӧн.
Службаыс видзӧдӧ и сідз шусяна долевӧй строительство бӧрся. Республикаын ӧні кыпӧдӧны дас татшӧм керка.
Ставнас жӧ стройжилтехнадзор службаын, кыдзи пасйис Ольга Михайловна Микушева, зільӧ 140 морт, на пиысь техника бӧрся видзӧдысь инженерыс кӧкъямыс. Уджыс пӧ ставныслы тырмӧ.
–Ми доръям жилищно-коммунальнӧй юкӧнын йӧзлысь инӧдъяс, – пасйис Ольга Михайловна. – Кӧть некымын во сайын вӧлі пыртӧма предпринимательяслысь уджсӧ донъялӧм вылӧ мораторий, медым бизнесменъяслысь зільӧмсӧ эз ло сьӧктӧдӧма, йӧзлысь став норасьӧмсӧ видлалам. Но шыӧдчыны колӧ аслыс мортыслы, коді чайтӧ, мый сылысь инӧд-правосӧ торкалӧны. Газет-телевидение, ӧтуввез да соцсеть пыр норасьӧм серти ми ог уджалӧй.
Стройжилтехнадзор службаӧн веськӧдлысьлӧн кывъяс серти, трубаысь кӧ виялӧ ва, аварийнӧй службалы час джын мысти нин колӧ воны да бырӧдны тырмытӧмторсӧ, а став дзоньтасян уджсӧ вӧчны куим лунӧн. Сыктывкарын видлалӧмаӧсь трубаяссӧ да шуӧмаӧсь, мый найӧ бурӧсь, но кӧдзыд ваас кислородыс уна да, та вӧсна ӧдйӧ тшыкӧны. Водзті керкаясӧ шоныд ваыс волӧма Шӧр котельнӧйсянь, сэні видзӧдӧмаӧсь кислород бӧрсяыс да, трубаясыс гежӧдджыка розясьлӧмаӧсь. А бӧръя кадас пӧ уна керкаын ассьыныс котельнӧй лӧсьӧдӧны, васӧ пузьӧдігӧн кислород бӧрся оз видзӧдны, да пӧсь ваыс тшыкӧдӧ трубаяссӧ.
–Патера кутысьяслы колӧ видзны и ассьыныс оланінсӧ, и керкаысь ӧтувъя эмбурсӧ, – висьталіс Ольга Михайловна. – Микунь карса ӧти керкаын некодлы висьтавтӧг патераас джодж шонтӧм могысь трубаяс нюжӧдӧмаӧсь, пӧсь васӧ ӧтувъя трубасьыс босьтӧмаӧсь да, суседъясыслӧн оланінныс 12-15 градусысь вылӧджык абу кутӧма шонавны. Стройжилтехнадзор служба видзӧдӧ, медым аснаукӧн нинӧм абу вӧлі вӧчӧма.
Управляющӧй компанияяслы керка бӧрся дӧзьӧритӧмыс – бизнес, и найӧ нырччӧны асланыс борд улӧ босьтны унджык керка да унджык сьӧм и нажӧвитны.
Ухтаын 2023 воын оланінӧн веськӧдлан компанияяс весиг венласьӧмаӧсь керкаяс вӧснаыс, ӧти кадӧ ветымын керкалӧн вежсьӧма веськӧдлысьыс. Йӧзыс мӧдӧмаӧсь шуасьны, оланпас торкалӧмӧн пӧ вӧлі найӧс вежӧма, миянӧс чукӧртлытӧг выльяс локтӧмаӧсь. МВД-сакӧд ӧтув стройжилтехнадзор службаын зільысьяс туялӧмаӧсь норасьӧмъяссӧ да аддзӧмаӧсь, мый йӧзыс збыльысь абу гӧлӧсуйтӧмаӧсь выль компанияяс вӧсна, протоколъяссӧ собрание нуӧдтӧг гижалӧмаӧсь. Судитчӧмаӧсь да 40 татшӧм протокол киритӧмаӧсь. Татшӧм ногӧн дорйӧмаӧсь йӧзлысь правояссӧ.
Падмӧдӧ и сійӧ, мый уна патераа керкаясын олысьяс оз вермыны асьныс видзӧдны коммунальщикъяслӧн удж бӧрся, налӧн абу татшӧм инӧдыс. Федеральнӧй тшупӧдын сӧмын позьӧ сетны налы тайӧ правосӧ.
Войтырыс медъёна элясьӧны жилищно-коммунальнӧй услугаясӧн могмӧдӧмысь ыджыд донъяс, а сідзжӧ шоныд ваян трубаясын дэбыд ва (пӧсь ваыслы сэні колӧ лоны 60-70 градус) вылӧ. Ольга Михайловналӧн кывъяс серти, тайӧ юкӧнас пӧ медуна мытшӧдыс Сосногорскын, Печораын, а Микуньын да Удораын йӧзсӧ шогмытӧм ваӧн могмӧдӧны.
Быд во тулыснас йӧзлы воӧ сідз шусяна корректировкаа квитанция, коммунальнӧя могмӧдӧмсьыс вештӧм сьӧм дорсьыс пӧ ёна унджык коліс мынтыны. Сідз, Интаын некымын во сайын татшӧм корректировка серти тшӧктӧмаӧсь содтӧд вештыны 30 сюрс шайтӧдз. Ми пӧ, висьталіс Ольга Микушева, чукӧртлім йӧзсӧ да туйдім найӧс вештысьны сідз шусяна фактическӧй рӧскод серти – мыйта збыльвылас могмӧдӧмаӧсь найӧс ванас, шоныднас. А веськӧдлан компанияяслысь пӧ уджын торкалӧмъяссьыс перйӧны ыджыд штрап – 250 да унджык сюрс шайт. Водзвыв артыштӧм серти, таво пӧ кызвын корректировкаыс – кык коймӧд пайыс – петкӧдлас, мый тӧвнас йӧзыс шоныдсьыс вештӧмаӧсь унджык, и найӧ оз нин лоны уджйӧзаӧсь.
И веськӧдлан компанияяс норасьлӧны керкаясын олысьяс вылӧ, торйӧн нин кор йӧзыс оз ас кадӧ вештысьны могмӧдӧмсьыс, да налӧн чукӧрмӧ ыджыд уджйӧз. Татшӧм норасьӧмъяссӧ стройжилтехнадзор службаын видлалӧны жӧ.
–Миян уджалысьяс кывкутӧмӧн вӧчӧны ассьыныс уджсӧ, – пасйис журналистъяскӧд сёрнитігӧн Ольга Микушева. <>
Павел Симпелев.
Снимокъясыс ӧтуввезйысь.