Коми Республикаса медводдза юралысь Юрий Спиридоновлӧн чужӧмсянь кӧкъямысдас вит во тырӧмлы сиӧм уна чукӧртчылӧм-аддзысьлӧм нин котыртлісны таво.
А со кыдзи казьтылӧ Юрий Алексеевичӧс республикаса стадионӧн 1991-2001 воясся вӧвлӧм веськӧдлысь Анатолий Соловьёв.
Сійӧ висьталіс миян газетлы Сыктывкарса исласянінын искусственнӧй йи вӧчӧм, регионӧ Белоруссияса президентлӧн волӧм да Юрий Спиридоновсянь ӧти болельщиклы козин йылысь.
«Юралысьлы ӧткажитан?»
–Исласянінын искусственнӧй йисӧ вӧчны мӧвпыс чужис 1998 вося тулысын, – казьтылӧ Анатолий Васильевич. – Ме сэки стадионас директоралі да нӧшта на и «Строитель» командаын начальникалі. А кадыс сэк вӧлі сьӧкыд: 1990-ӧд воясад удж-донтӧ вештывлісны ёна сёрмӧдчӧмӧн. Стадионын уджалысьяс нажӧткасӧ вит тӧлысьӧдз эз аддзывны. Уджалан жырйӧ весиг челядьсӧ вайӧдлісны: верд пӧ мыйӧн гажыд. Но ме век жӧ шуи видлыны збыльмӧдны мӧвпыштӧмторйӧс. Сӧмын тай правительствоысь ӧти ыджыд чина дзик пыр вомаліс, а кодсюрӧ веськыда синмӧ сераліс: «Йӧймин али мый? Йӧзыслы удждонсӧ вештыны сьӧмыс абу-а!». Дзикӧдз лолӧн усьлі.
Но 1998 вося февральын Анатолий Соловьёвлы мойвиӧма сёрнитыштны юралысьлӧн администрацияӧн юрнуӧдысь Алексей Гришинкӧд. А сійӧ сэсся котыртӧма Юрий Спиридоновкӧд аддзысьлӧмсӧ. Анатолий Васильевичкӧд юралысь дорӧ тшӧтш мунӧма Владимир Янко («Строительса» вӧвлӧм наставник, коді петкӧдіс командасӧ вылыс лигаӧ, а сэки – Архангельскса «Водникын» медшӧр тренер). «Владимир Владимирович, примит командасӧ», – шуӧма Юрий Алексеевич. Мӧдыс пыксьӧма. «Республикаса юралысьлы ӧткажитан? Мыйын помкаыс?» – шай-паймунӧма регионӧн веськӧдлысь. «Юрий Алексеевич, тіян вӧчан йиыс абу. Та вӧсна и тренер уджысь водзӧсыс оз ло», – вочавидзӧма Янко.
–И друг Юрий Алексеевич чеччис пызан сайсьыс да шуӧ: «А ми аски жӧ йисӧ вӧчан медводдза свая тувъялам». И ӧд эз ылӧдлы, мӧд лунас нин уджыс пансис. Медбӧрын лои кырымалӧма Финляндияса «Lefiko Trade Oy» компаниякӧд сёрнитчӧм. Сӧмын тай Владимир Янкоыд Сыктывкарса клубнад веськӧдлыны сідз и эз босьтчы, – бергӧдчыліс важас Анатолий Васильевич.
Кыдзкӧ тай кутчысим
Финн специалистъяс ноксьӧмаӧсь йинас гожӧмбыд: дасьтӧмаӧсь проект, стрӧитчӧмаӧсь, футболасян эрдын нюжӧдӧмаӧсь лыдтӧм-тшӧттӧм «змеевик», кодъяс кутӧны торъя температура, медым вольӧсыс оз сыв. И 1998 вося арын йиыс лоӧма дась. Сентябрь 20-ӧд лунъясӧ шыльыд эрд кузя сэтчӧ-татчӧ журъялӧмаӧсь киськасян машинаяс, а сентябрь 25 лунӧ позьӧ нин вӧлӧм вӧдитчыны аренанас. Йиыс кутӧма +15 градусӧдз.
Сэки жӧ стадионса директор вӧзйӧма нуӧдны республикаса юралысьлӧн кубок вылӧ ордйысьӧм.
–Бара на муні Спиридонов дорӧ: «Юрий Алексеевич, вай котыртам юралысьлӧн кубок вӧсна турнир да корам ворсны и мукӧд регионысь командаяс», – висьталӧ Анатолий Соловьёв. – Гӧгӧрвоӧді, мый тайӧ лоӧ командаяслы аслыссикас тренировка, да и йисӧ кӧртымалӧмысь сьӧм воыштас. Сідз и артмис. Октябрь 2-7 лунся ордйысьӧм вылӧ воисны Улыс Новгородысь «Старт» да Хабаровскысь СКА.
–Йи вылӧ лои видзӧма уна сьӧм, но и водзӧсыс таысь вӧлі тӧдчана. Катоксӧ кӧртымӧ сетӧм да уна йӧза исласьӧмъяс котыртӧм весьтӧ и кутчысим сьӧкыд 1990-ӧд воясад. Весиг удждон вештыны кутім вермыны (стадионын сэки зілис 107 морт), – тӧдчӧдӧ Анатолий Васильевич. –Сыктывкарса йи вылын исласьыштны волывлісны весиг Хабаровскса, Иркутскса да мукӧд карса командаяс. Найӧ вештысисны эз сӧмын йиа эрдсӧ кӧртымалӧмысь, но и гостиницаын олӧмсьыс. А тайӧ – бара жӧ бизнеслы отсӧг да регионса бюджетӧ вот.
А конькиӧн исласьнысӧ волывліс зэв уна йӧз, пекничасянь вӧскресенньӧӧдз быд лун матӧ сюрсӧн-джынйӧн! Сёрӧнджык сэсся, 2013 воын нин, ме вӧзйылі кыпӧдны вевт улын спорт двореч. Финнъяс весиг вӧзйылісны 978 миллион шайт дон дась проект. Но власьтбердсаяс менӧ эз кывны да, тайӧ уджтассӧ збыльмӧдісны Ульяновскын. И сы вылӧ видзӧм сьӧмыс бергӧдчӧма дзик пыр: эрдсӧ кӧртымалӧмысь вонас вӧлӧм нажӧвитӧны 578 миллион шайт.
Ӧти кывйӧн, кыдз вермим кутчысим. Ӧнӧдз на хоккейӧн ворсан сезонӧдз ордйысьӧмъяссӧ нуӧдлӧны, – пасйӧ Анатолий Соловьёв.
«Снайпер кыйӧдчӧ»
Вомъёртлӧн висьталӧм серти, республикаса юралысь тӧждысьӧма спорт сӧвмӧдӧм вӧсна, волывлӧма видзӧдны «Строитель» командалысь матӧ став ворсӧмсӧ. Анатолий Васильевичлы тшупӧма вежӧрас ӧти лоӧмтор. Ворсӧм пансьӧмсяньыс 15 минут мысти Соловьёвӧс чукӧстӧмаӧсь ВИП-яслы трибунаӧ Юрий Алексеевич дорӧ. Сійӧ индӧма Коми дӧрапасӧн шенасьысь «висьысь» вылӧ да вӧзйӧма орччӧн пукалысь чинаяслы тыртчыны «эсійӧ патриотыслы».
–«На, Соловьёв, ну сылы «премиясӧ». Но эн вунӧд: ӧружиеа снайперъяс кыйӧдӧны тэ бӧрся!» – стрӧга шуис юралысь да мыччис меным деньгаа конверт. Снайперъяс кузяыс эз шмонит (кадыс вӧлі дзуг: рэкет, преступносьт, и ковмыліс видзчысьны быдторйысь), найӧ пукалісны менам уджалан жырйын, кысянь эрдыс и трибунаясыс зэв бура тыдалісны. И ме муні флага зон дорас. «Тайӧ тэныд республикаса юралыссянь патриотизмсьыд» кывъясӧн сеті сылы конвертсӧ. А сійӧ кывворсӧ воштіс. Восьтіс конвертсӧ, а сэн – 1.000 доллар! «Премия» босьтысьнас вӧлӧма пединститутса студент.
Быдлаӧдз мог
Юрий Спиридонов век зільліс тӧдмавны «Строительлысь» тӧжд-майшӧдланторсӧ. Коркӧ пырис ворсысьяс дорӧ вежсянінас: «Та-а-ак, мый вылӧ элясянныд?». Командаса капитан Алексей Другов и шуис: «Миян клюшкаыс оз тырмы, Юрий Алексеевич. Чегъясьӧны да, сёысь йитлам-гартлам». Юралысь эскӧдіс: «Регыд лэба Францияӧ да сэтысь и вая». И збыль, некымын лун мысти стадионӧ вайисны выль клюшкаяс, сӧмын Финляндияын вӧчӧмаӧс.
Юрий Алексеевич дырйи ми нинӧмысь эг майшасьлӧй. Та вӧсна и хоккеистъяс ворсісны бура. Коркӧ юаліс: «Соловьёв, кыдзи верданныд ворсысьястӧ?». Ме веськыда вочавидзи, мися, калорияыс оз тырмы. «Мунан Министръяс Сӧветӧ да ставсӧ висьталан, и гӧрӧдсӧ лоӧ разьӧма». И тадзи быдторйын. Сылы быдлаӧдз вӧлі мог.
Юрий Спиридонов кадӧ «Строительлӧн» быд ворсігӧн стадионыс вӧлі тыр. Быд матч вылӧ волывлісны медэтшаыс 5 сюрс морт. Ӧні тайӧс кольӧ сӧмын казьтывны. Коркӧ ӧтчыд Юрий Алексеевич звӧнитіс радиотелепонӧ: «Меным муртса на триньӧбтыліс Шаймиев, Татарстанса губернатор. Юӧртіс, «Ракета» пӧ аски локтас пасьвартны тіян командатӧ. Вӧч мый кӧсъян, но ворссьыны оз позь!». Дерт, висьталі корӧмсӧ зонъяслы да, казаньсаӧс вермим 4:3 тшӧтӧн.
Лукашенко воліс
–Вежӧрӧ тшупис Беларусьса президент Александр Лукашенколӧн Сыктывкарӧ волӧмыс. Удж-могыс эськӧ эз спорт серти вӧв, но Юрий Алексеевич вӧзйӧма гӧсьтлы видзӧдлыны республикаса стадион. Матч видзӧдӧм да йиа арена видзӧдалӧм бӧрын Александр Григорьевич шуис: «Зэв мича ворсӧм! И йиыд тіян бур. Гортӧ воӧм мысьт и миянын мӧдам сӧвмӧдны тайӧ спорт сикассӧ». Тадзи Комиӧ волӧм бӧрын Беларусьын котыртчис мача хоккейӧн ворсан сборнӧй…
<> Елена Музыкант. Комиӧдіс Елена Плетцер.
Снимокъясыс Анатолий Соловьёвлӧн гортса архивысь.