Искусство гимназияӧ велӧдчыны ме вои во сайын, и татчӧс олӧмӧн тӧдмасигӧн паныдаси зэв аслыспӧлӧс морткӧд – Иван Иванович Карповкӧд.
Сійӧс позьӧ аддзыны и гимназия вевт вылысь, и пӧдвалысь, и киас зырйӧн, и компьютер сайын. Но тшӧкыдджыка овлӧ, ми сыкӧд ог и вочаасьлӧй, ӧд уджыс сылӧн йӧзлы, гашкӧ, и тыдавтӧм, но зэв колана. И кымын бура вӧчӧма уджсӧ, сымын тыдавтӧмджык да коланаджык.
–Иван Иванович, медвойдӧр меным окота юавны, кыдзи жӧ стӧчасӧ шусьӧ тіян уджныд?
–Ме веськӧдла гимназияса хозслужбаӧн.
–Кывлі, водзті тайӧ овмӧснас юрнуӧдіс Наталья Алексеевна Карпова, тіян мамныд. Тайӧ збыль?
–Да. Мамӧй менӧ ичӧтсянь на вайӧдлывліс татчӧ аскӧдыс. Кыдз верми, отсасьлі сылы. Тайӧс кӧ тшӧтш артыштны, артмас, гимназияын уджалан стажӧй кызь сайӧ во нин. Дерт, тырвыйӧ уджас босьтчи сёрӧнджык, верстяммӧм бӧрын нин, – шензьӧдіс вочакывнас Иван Иванович, кодӧс ме зэв на томӧн чайті. – Ичӧтӧн кор вӧлі, вӧчлі, мый тшӧктасны: тайӧс вай, этайӧс ну. А ар дас тыригкежлӧ нин велалі шпалеритчыны, мавтчыны, мукӧдтор вӧчны. А институтӧ кор пыри, гимназияын войся стӧрӧжӧн зіли. Армияын служиті да бӧр жӧ татчӧ локті.
–Абу кӧ гуся, кутшӧм специальносьтӧ велӧдчинныд?
–Ӧкмыс класс бӧрын муні училищеӧ босьтны слесарь-автомеханиклысь, да тшӧтш и технолог-стрӧительлысь профессия. Со тадзи ӧтпырйӧ кык специальносьтӧ велӧдчи, – нӧшта на ёнджыка шензьӧдіс менӧ Иван Иванович. – А училищесӧ помалі да институтӧ пыри, «Автомобиль и автомобильное хозяйство» юкӧнӧ.
–А эз ылӧдлыны менӧ, кор висьталісны, мый тіян куим челядь?
–Абу ылӧдлӧмаӧсь.
–И кымын арӧс эськӧ тіянлы? – дзик нин шӧйӧвошӧмӧн юалі ме.
–Комын сизим, – ышнясьтӧг висьталіс сійӧ да содтіс: – А мый тані тешкодьыс? Ыджыдджык чойлы нелямын нёль арӧс, а сылӧн квайт ныла-пиа быдмӧны. Да ме и ачым ыджыд семьяысь, ме – коймӧд кага, а менам ичӧтджык чой на эм. Мамлӧн да батьлӧн внукыс дас куим нин.
–Ыджыдӧсь-ӧ челядьныд?
–Нывлы дас кык арӧс, ыджыдджык пилы – сизим, а ичӧтджыкыслы – куим.
–Иван Иванович, а кажитчӧ-ӧ тіянлы гимназияын уджыс?
–«Кажитчӧ» кывйыс, чайта, оз лӧсяв тані. Гимназия – дзик семья кодь, и кажитчӧ ли оз кажитчы, семьяын кӧ олан – вӧч сійӧс, мый колӧ вӧчны. Видасны кӧ тэнӧ – сэки, гашкӧ, оз кажитчы, а ошкасны кӧ – мӧдарӧ.
–Кызь сайӧ вонад гимназиясьыс быд пельӧс нин тӧданныд…
–Мый вӧчсис ме дырйи, либӧ мый ме вӧчи ачым – тӧда. Со интернатлысь корпусъяссӧ ме дырйи нин кыпӧдлісны, – юалӧмӧс помӧдз кывзытӧг висьталіс Иван Иванович. – Но удж кындзи и велӧдчысьыс менам син водзын кымын муніс, и найӧ менам паметьынӧсь жӧ. Мед ме и ог лыддьысь педагогӧн, но гимназияыс менам олӧмын 90 прӧчентсӧ, думайта, босьтӧ.
–И кыдзи овсьӧ тіянлы?
–Кыдзи и мукӧдыслӧн, менам олӧмӧй зебралӧн кодь сьӧд да еджыд визьяса. И найӧ оз венны ӧта-мӧдсӧ, тшӧктӧны донъявны сійӧс, мый эм. Кызвын олӧмыс менам – удж. Вежоннас сизим лун уджала. Но аддза кад и аслам ныв-пилы.
–И талун, кор ми сёрнитам, уджыс тіян юр выв тыр жӧ?
–Да, – эз соссьы Иван Иванович. – Со ачыд видзӧд: кык чассянь колӧ вӧлі? инвентаризация вӧчны. Но кык час да нелямын вит минутын энергетикъяс звӧнитісны да, котӧрті налы отсасьны. Куим час комын минутын уджъёртӧй звӧнитіс, ва шонтан аппарат пӧ потіс. Пыр жӧ котӧрті сэтчӧ. И тадзи быд лун – асывсянь рытӧдз котрав сӧмын. И та вӧсна сьӧкыд водзвыв пасъявны-урчитны, мый колӧ лунтырнас вӧчны. И коркӧ ӧд видлі пасъявнысӧ, но урчитӧмасьыс сӧмын коймӧд пайсӧ лои вӧчӧма. Мыйла? Ачыд думыштлы: колӧ отчёт гижны, ме пукси нин да куті ставсӧ артавны, а друг лоӧма мыйкӧ, пыр жӧ корӧны бырӧдны нелючкисӧ. Отчёттӧ вунӧда да котӧрта. Ме ӧд кывкута, мед гимназияын ставыс лючки вӧлі, медым биыс быдлаын ӧзйис, быд жырйын шоныд вӧлі. Медым челядьлӧн велӧдчыны став позянлуныс вӧлі.
–И кыдзи ме аддза, ті бура вӧчанныд уджтӧ. Кодкӧд эг сёрнитлы, быдӧн тіян йылысь сӧмын бурсӧ висьталӧны.
И тайӧ збыльысь сідз: кодкӧд эг панлы Иван Иванович Карпов йылысь сёрнисӧ, быдӧн шуис сійӧс
уджач да кывкутысь мортӧн. Мудзлытӧм мазі ли кутшӧмкӧ «вечнӧй двигатель» кодь пӧ сійӧ. И гимназияын велӧдчысьяс да велӧдысьяс нимсянь кӧсъя аттьӧавны сійӧс бур уджсьыс. <>
Сёрнитіс Таисия Халина.
Снимокъясыс авторлӧн да Людмила Игушевалӧн.