Александра Мишариналӧн кывбурысь тайӧ строкаясыс, чайта да, медбура петкӧдлӧны коми кыв да литература велӧдысьяслӧн семинар вылӧ чукӧртчӧмаяслысь ловкылӧмсӧ.
«Коми войтыр» ӧтмунӧм да велӧданног сӧвмӧдан республикаса институт отсӧгӧн «Коми велӧдысь» общественнӧй котыр нуӧдіс семинарсӧ май 12-13 лунъясӧ Сыктывдін районса Выльгортын да Кӧрткерӧс районса Ыджыдвиддзын.
Семинарсӧ корӧмаӧсь чукӧртлыны асьныс велӧдысьяс. Миян пӧвстын пӧ эмӧсь и Россияса конкурсъясын вермысьяс, да кӧсъям тӧдмасьны налӧн опытӧн, видзӧдлыны, кыдзи найӧ нуӧдӧны урокъяссӧ, лӧсьӧдӧны челядькӧд ёртасян йитӧд.
«Коми велӧдысь» котырын кылӧмаӧсь найӧс да республикаса уна кар-районысь педагогъясӧс нуӧдлісны медводз Выльгортса 1-ӧд номера школаӧ, кӧні кывзісны Мария Валерьевна Косныревалысь да Людмила Владимировна Нехорошевалысь урокъяс, а сэсся и Ыджыдвидзса школаын Эльвира Александровна Старцевалӧн уджӧн тӧдмасисны. Дерт, и мукӧд велӧдысьлӧн урокъяс вылӧ пыралісны, мастер-классъясын сямсӧ сӧвмӧдісны.
Программаыс паськыд вӧлі да, быдлаӧ веськавны эз на и артмы, быдӧн бӧрйис, мый сылы медколана аслас уджын. Ме унатор эг жӧ аддзыв, да висьтала сӧмын сійӧс, мый ачым кывлі-казявлі.
Ыджыдвидзса школаын 3 классын велӧдчысьяскӧд коми кывйысь тӧдӧмлун да кужӧмлун вынсьӧдан урок нуӧдіс Арина Николаевна Макарова, сёрнитіс челядьыскӧд, юасис налысь, кывзіс вочакывъяссӧ, ньӧтчыд эз вунӧд и ошкыштны бура вочавидзӧмысь. Велӧдчысьяс гижасисны и тетрадьӧ, и дӧска вылӧ.
Кывзышті уроксӧ да, аслым весиг сэтшӧм окота лоис на арлыдаӧн лоны да на моз жӧ школаӧ котравны.
10-11 классъясса ныв-зонлы Александра Мишариналӧн творчестволы сиӧм урок нуӧдіс искусство гимназияын велӧдысь Светлана Михайловна Нефедова. Педагоглӧн да челядьлӧн сёрнитӧм бӧрын выль синмӧн быттьӧ видзӧдлі поэтлӧн «Коми муӧй менам дженьыд гожӧмъяса…» кывбур вылас, выль мӧвпъяс аддзи. Семинар вылӧ чукӧртчӧм велӧдысьяс тшӧтш жӧ мыйкӧ пасъялісны тетрадьясас, тӧдӧмысь, мед и асланыс уджын нин вӧдитчыны сыӧн, мый аддзылісны восьса урок дырйиыс.
Велӧдысьяс мыйкӧдыра кежлӧ пӧртсьылісны велӧдчысьясӧ и серпасасян мастер-класс дырйи. Нуӧдісны сійӧс 10 классысь Анастасия Макарова да сылӧн велӧдысь Елена Ивановна Макарова. Ставӧн ӧтитор – виноград роз да кор – серпасалісны, а быдӧнлӧн аслыспӧлӧс артмис. Бӧрас сэсся кодсюрӧ и вежласисны на ӧта-мӧдыскӧд серпасъяснас, мед пӧ Ыджыдвидз йылысь казьтылантор коляс.
Семинар вылас корӧмаӧсь вӧлі и журналистъясӧс – «Йӧлӧга» да «Би кинь» журналъясса шӧр редакторъяс Мария Игушеваӧс да Алёна Нестероваӧс. Найӧ аддзысьлісны челядькӧд, висьталісны асланыс петасъяс йылысь. Аддзысьлӧмъясыс воӧмаӧсь сьӧлӧм вылас и ныв-зонлы, и велӧдысьяслы.
Урокъяс да мастер-классъяс костын век жӧ сюрис кад сёрнитыштны «Коми велӧдысь» котырӧн юрнуӧдысь Мария Вячеславовна Кузьбожевакӧд.
2012 воын котырсӧ лӧсьӧдлӧмаӧсь «Коми войтыр» ӧтмунӧмлӧн X съезд дырйи. Тайӧ вояснас котырсаяс нуӧдӧмаӧсь коми кыв да литература велӧдысьяслы нёль форум, витысь – педагогъяслы республикаса конкурс, некымынысь «гӧгрӧс пызан» сайын сёрнитӧмаӧсь чужан кыв велӧдӧмын мог-мытшӧдъяс йылысь.
– Велӧдысьяскӧд кыкысь ветлім Санкт-Петербургӧ, ӧтчыдысьӧн – Перым-Коми кытшӧ да Марий Элӧ. Перымса комияс и миян дорӧ тшӧтш волісны, – висьталіс Мария Вячеславовна. – Марий Элын эм жӧ чужан кыв велӧдысьяслӧн котыр, а Перым-Коми кытшын збыльмӧдісны «Велӧдысьлӧн керка» уджтас.
Урокъяс бӧрын ставӧн мӧдӧдчисны шойна вылӧ копыртчывны Александра Петровна Мишариналы, пуктыны дзоридзьяс, а сэсся веськӧдчисны гижысьлӧн керка дорӧ. Сэні пузьӧдӧм самӧварӧн нин виччысисны республика пасьталаысь воӧм гӧсьтъясӧс. Медвойдӧр ставӧн пыралісны керкаас, и Александра Петровна быттьӧ тшӧтш накӧд орччӧн вӧлі: Висер юланьӧ дзиръя ӧшиньыс казьтыштіс Семӧ кань йывсьыс кывбурсӧ, а стенын ӧшалысь снимок – «Мам» гижӧдсӧ:
Тэнад олӧм эз вӧв кокньыд,
Сьӧкыд кадӧ чужлін.
Тӧдлін нянь кусӧклысь донсӧ,
Уджавны тэ кужлін.
Ылі туйысь локта, паныд
Тэрмасьӧмӧн петан.
Мам, тэ сӧмын сійӧн озыр,
Мый став бурсӧ сетан.
Сэккості ӧшинь улас гӧсьтъяскӧд тшӧтш чукӧртчӧмаӧсь нин вӧлі и ыджыдвидзсаяс. Поэтӧс казьтылан аддзысьлӧмсӧ восьтіс кывбуралысь Анжелика Елфимова, йӧз водзын сьылісны Наталья Канова да Михаил Оверин аслас котыркӧд. Гижысь йылысь казьтылӧмъясӧн юксисны Ольга Ивановна Мишарина, Галина Петровна Панюкова, Роза Александровна Ширяева.
Анна Александровна Попова вайӧма сьӧрсьыс фотоальбом да лыддис сылы сиӧм кывбур. Нина Васильевна Симпелева вуджӧдлӧма роч кыв вылӧ Александра Мишариналысь кывбуръяс, а Александра Мишарина комиӧдлӧма сылысь гижӧдъяссӧ. Эльвира Александровна Старцева унаысь вайӧдлӧма велӧдчысьяссӧ поэт дорӧ гортас. Пыр жӧ пӧ ставнымӧс пызан сайӧ пуксьӧдас, гӧститӧдас, сӧмын нӧкйӧн оз верд – сыӧн Семӧ каньсӧ чӧсмӧдлӧ, а сэсся быдӧнлысь юасяс нимсӧ, рӧдвужсӧ. Мария Вячеславовна Кузьбожева Сыктывкарын Александра Петровналӧн суседӧн вӧлӧма, да челядькӧд пӧ век жӧ шаня юасьліс-сёрнитліс, весиг кывбур гижліс на йылысь.
Ыджыдвидзса школаын велӧдчысьяс лыддисны Александра Мишариналысь сикт, чужанін, челядь, муслун йылысь кывбуръяс. А сэсся ставӧн юим пӧсь самӧварысь тшай.
Татшӧм ногӧн коми кыв да литература велӧдысьяслӧн семинарыс лоис Александра Мишаринаӧс нимӧданаӧн – сылӧн кывбуръясыс ӧд отсалӧны учительяслы пестыны быдтасъясас мам, чужан му, ас вӧр-ва дорӧ муслун, оз этша ныв-зонмӧс туйдны-ышӧдны и аслыныс босьтчыны кывбур гижны.
А поэтӧс нимӧдан луныс водзӧ муніс Ыджыдвидзса клубын нин. Сиктсаяс дорӧ концертӧн воӧмаӧсь Наталья Канова, Михаил Оверин, Валерий Лихачёв, Агния Власова, «Аръявыв» котыр (веськӧдлысьыс Ирина Чувьюрова), Оля Сан (Валериан Каневкӧд сійӧ нуӧдіс тшӧтш концертсӧ), кывбур гижысь Анжелика Елфимова.
Ыджыдвидзсаяс пӧся вочаалісны быдӧнлысь петкӧдчӧмсӧ, вӧтчисны сьылӧм бӧрсяыс – Александра Мишариналӧн кывъяс вылӧ ӧд унджык сьыланкывйыс вӧлі, а сылысь гижӧдъяссӧ ставӧн бура тӧдӧны. Тӧдӧны и шмонитана висьтъяссӧ – найӧ ӧд тшӧкыда ас сиктсаяс йылысь жӧ. Унаысь корисны, волӧй на пӧ нӧшта миянӧ – нимкодь вӧлі ыджыдвидзсалы, мый Александра Мишаринаӧс пыдди пуктӧны республикаын, мый сійӧ да сылӧн творчествоыс коми войтырлы муса да дона, мый поэт бӧрся ставӧн ми вермам шуны:
Быд асыв шондіыд
Век на тай кайӧ.
Став ловъя лолыслы
Югыдсӧ вайӧ.
Огӧ на ловъясӧн
Ставӧн ми усьӧй.
Лэдзчысьӧй пыдӧсӧдз,
Лёкмӧй да юсьӧй.
Чужан му видзнытӧ
Асланым могыс.
Сы вӧсна вийсьыны –
Шудыс и шогыс.
Комиӧн сьывнытӧ,
Майбыр на, кужам.
Выль коми кагаыс
Уна на чужас.
Ас чужан му вылын
Гӧсьтӧн ог лыддьысь.
Чужан кыв миянлысь
Некод оз мырддьы!
<> Павел СИМПЕЛЕВ.
Снимокъясыс Людмила ИГУШЕВАЛӦН да Мария ИГУШЕВАЛӦН.