Изьва районса Мокчойысь Ольга Ануфриевалӧн керкаын вель уна олысь. Тайӧ быдсикас чача, кодъясӧс ань вурӧ капрон колготкиысь. Позьӧ нимкодясьны и мича панноӧн, кодӧс сійӧ чукӧртӧма пластик доз вевт-пробкаысь. А гожӧмнас керка йӧрыс тырӧ дзоридзӧн.
Мозаика
Ольга Александровналы 60 арӧс. Кӧкъямыс во нин пенсия вылын. Велӧдчылӧма сельхозтехникумын зоотехникӧ. Пенсия вылӧ петтӧдзыс бӧръя воясас вузасьӧма сиктса лавкаын. Аньлӧн художественнӧй образование абу, кӧть эськӧ Енмыс сетӧма зарни ки. Висьталіс:
– Ог и тӧд, мыйла эг видлы водзӧ велӧдчыны серпасасьысьӧ. Гашкӧ, полі, мый оз босьтны да.
Ольга Александровна быдсямасӧ радейтӧ ас киӧн вӧчны. Ичӧтсяньыс мичаа серпасасьӧ, радейтӧ вурсьыны. Ки помысь вӧчасьны заводитӧма пенсия вылӧ петӧм бӧрын. Медводз чукӧртӧма вевт-пробкаысь серпас. Сылӧн йӧрын быд стрӧйбаын красуйтчӧны петук, пон, кань, юсьяс да с.в. Ӧні эштӧдӧма пони. Шондӧдас пӧ да, петкӧда.
– Он и шу, мый тайӧ мозаикаыс пластик доз вевтъясысь…
– Збыль мичаа артмӧ, – висьталӧ Ольга Александровна. – Аддзыла кыськӧ ӧтуввезйысь мича серпас, да аслым лоӧ окота вӧчны. Первой чукӧрта. Сэсся фанера вылӧ серпасала, артала, мыйта вевт ковмас, да тувъяла-гартла. Бӧрти мавта. Яръюгыд вевтыс ёнасӧ оз сюр. Лоӧ краситны. Сэсся быд во выльмӧдыштала, кыткӧ кӧ вушйӧма.
– А сідзсӧ краскаӧн серпасасянныд жӧ?
– Зэв окота. Сиктса лавкаысь колана краскаыс да кисточкаыс оз сюр. Вӧляникысь чукӧрта да, вӧр-ва серпасавны кӧсъя.
Капронысь Олыся да мада акань
Ольга Александровналӧн керкаын быдсикас чачаыс эм. Позьӧ шуны, быдса музей. Абу лавкаысь ньӧбӧма, а ставсӧ ас киӧн вурӧма. Кор медводдзаысь аддзӧма буретш капронысь вурӧмторсӧ, окота лоӧма и аслыс вӧчны.
– Сэтшӧма кажитчис да, ӧтарӧ думайті, кыдзи татшӧмсӧ вурӧны. Ӧтчыд видлі, мӧдысь – эз артмы. А сэтшӧм телепит! Сэсся ӧтуввезйысь вель уна урок видзӧді. Выльысь пукси – и артмис! – висьталӧ Ольга Александровна. – Ньӧба капрон колготки. Колӧ сідз шусяна 20 дена. Сійӧ медся бура нюжъялӧ, но и ӧдйӧ косяссьӧ. Та вӧсна сійӧс колӧ чорзьӧдыштны. Да и рӧмсӧ вежлавны. Ме сэсся сійӧс пуа «Доместосӧн», активируйтӧм шомӧн…
– Вузаланныд жӧ?
– Аслым вура, ог вузасьӧм ради. Да и ог рекламируйт. Но, овлӧ, кодкӧ корас козин вылӧ да, вузала. Либӧ корӧм серти выльӧс вура. Вузасьны кӧ, дерт, мукӧд мастерыс донысь иналӧны. Шуам, куим сюрсысь да донысьджык. А сиктын татшӧм донатӧ оз ньӧбны. Витсё, уна вылӧ сюрсысь.
Но, шуа тай, ме некодлы ог вӧзйы. Менам тайӧ, пенсионеркалы, кыдз шуласны, спортивнӧй интерес – окота вӧчасьны.
Ӧні на Мокчойса клубын уджалысьяс корисны, районса культура керкаын пӧ выставка котыртӧны да. Кызь ӧтиӧс сеті, нёльӧс вузалӧмаӧсь. Эг чайт, мый кодкӧ ньӧбас. Мися, эн жӧ ставсӧ вузалӧй. Жаль лои. Чачаясыс ӧд, позьӧ шуны эксклюзивнӧйӧсь, мӧд татшӧмыс абу. Гортын быдлаын пукалӧны: сод вылын и пач вылын. Керка видзысьяс да шуд вайысьяс, пӧль-пӧч, пон, кань, мӧс да уна мукӧд.
Ольга Ануфриева чукӧртӧма и изьватас паськӧма аканьяс. Сылы окота жӧ лоӧма лавкасасӧ йӧзкостса дӧрӧм-сарапанӧдны. Дум вылас уськӧдӧма, кутшӧмӧс новлӧма аслас ыджыд мамыс, да сы кодь серъясаӧс и вурӧма. Мада изьваса аканьяссӧ козьналӧма и нывъясыслы семьяас.
Киподтуя ань вӧчасьӧ и кӧвйысь, гынысь да кабалаысь. Керка джаджъясысь, пызан вылысь позьӧ аддзыны ас вӧчӧм ваза, дозмук, сундук – уна мукӧдтор. Висьталӧ, мый пӧ юрӧ воас, сійӧс и мастерита.
Аслас кужӧм-сямӧн Ольга Александровна юксьӧ и сиктсаяскӧд. Сійӧс корлывлӧны Мокчойса да тшӧтш и районса клубӧ нуӧдны мастер-классъяс.
Петуния – радейтана дзоридз
Радейтӧ ань и быдтыны дзоридзьяс. Гожӧмнас сылӧн керка йӧрыс райын сад кодь.
Керкаыс кык судтаа. Мӧд судтаас ӧти жыр торйӧдӧма рӧсада улӧ.
– Ме эськӧ абу сэтшӧм бур цветовод, – вежавидзана висьталӧ сійӧ, – но дзоридз быдтытӧг ог вермы.
Мича ӧд, кор гожӧмнас керка йӧрыд тырӧма дзоридзӧн. Синтӧ гажӧдӧ! Ме медся ёна петуния радейта. Георгинъясӧн ёна нокся. Да и мукӧднас.
Йӧрас садитӧма и ӧмидз, ежевика, сэтӧр кустъяс. Быдтӧ уна оз, кык парник тыр ӧгуреч-помидор, мукӧд град выв пуктас.
Скӧт оз видз, пон да кань кындзи. Висьталіс, мый водзті дас кык кань вӧлӧма! Ӧні пӧ куим.
– Понъяс косявлісны… А тайӧ куимыс керкаысь некытчӧ оз петавны. Мукӧдыслӧн тӧвнас лым пиын келалӧны, а менам гожӧмнас кильчӧ вылӧдз сӧмын петавлӧны. Тыдалӧ, полӧны. Мамнысӧ ӧд пон жӧ кувтӧдзыс пурис. Ӧти пон да куим кань. Со тай ӧшинь вылын да кильчӧ дорын и видзӧдӧны ывласӧ.
Ольга Александровналӧн куим ныв. Ставныс нин ас семьяӧн олӧны. Эмӧсь внукъяс. Висьталіс:
– Мӧдысь верӧс сайӧ петавлі да, сылысь кӧ тшӧтш внук-внучкасӧ артыштны – вель уна. Вӧрын вотчыны радейта. Чери кыйны внукъяскӧд ветлам: ме видзӧда, а найӧ вуграсьӧны. Тадзи и ола…
Екатерина МАКАРОВА.
Снимокъясыс Ольга Ануфриевалӧн гортса архивысь.