«Коми войтыр» ӧтмунӧмлӧн Княжпогост районса представительствоӧ пырысьяс кывкӧрталісны мӧймуся конференциясянь вӧчӧм уджсӧ, урчитісны локтан во кежлӧ могъяс.
Кывкӧртӧдъяссӧ донъялігӧн пыр жӧ тыдовтчис, мый Емва вожын олысьясӧс ёна майшӧдлӧ представительстволӧн омӧля водзмӧстчӧмыс, гежӧда пӧ чукӧртчылам асланым тӧждъяс йылысь сёрнитны, сьӧкыдлунъясысь петан туйяс корсьны. Та йылысь эз на ӧтчыд гарыштлыны, но шӧр сёрнитанторнас вӧлі районын олысьясӧс медицина отсӧгӧн могмӧдӧм йылысь. Врач-фельдшерыс пӧ районын оз тырмы, но зілям велӧдны найӧс. Сідз, мӧд во пӧ вуз помалӧм бӧрас локтас том специалист.
Мещураын сьӧкыд ньӧбны лекарство, и медвойдӧр пӧ сэтчӧс фельдшерлы колӧ мӧвпавны, кутшӧм бурдӧдчантор йӧзыслы колӧ, да сэтшӧмӧс и корны вайны.
Ляй грездсалысь дзоньвидзалунсӧ видлавны волӧма врачьяслӧн бригада, да петкӧдчылӧмаӧсь сӧмын, лун шӧр бӧрас мунӧмаӧсь нин. Мунӧм водзвыланыс вермытӧм морт локтӧма на дорӧ да, крапкӧмаӧсь сылы, бӧр пӧ али мый инструментъяснымӧс перъялам-паськӧдам. Мед пӧ татшӧмыс эз ло сэсся, водзвыв колӧ юӧртны йӧзыслы, кодъясӧс локтасны видлавны врачьясыс – челядьӧс, олӧма войтырӧс али мукӧдӧс.
Сереговын аптекаын уджалысь кузь больничнӧй вылӧ петӧма да, шоча пӧ воссьывлӧ сэні ӧдзӧсыс. Да и стрӧйбаыс важмӧма нин. Местасӧ, кӧні выльӧс позьӧ стрӧитны, аддзӧмаӧсь, но миянсянь пӧ веськӧдлысьяс ылынӧсь да, он тӧд весиг, код дорӧ шыӧдчыны тайӧ могнас.
Тӧдӧмысь, сы вӧсна, мый представительствоса гежӧда чукӧртчывлӧны, сёрнитісны и уна мукӧд тӧжд йылысь. Мещураса ошйысьыштісны, миянӧдз пӧ туйсӧ пӧшти пӧрадокӧдз вайӧдісны, нёль пос вӧчисны. И «Народнӧй бюджет» серти кык уджтас збыльмӧдім: война вылын усьӧмаяслы памятник сувтӧдім да спортплощадка лӧсьӧдім. А со школаным пӧ квайтымын во нин дзоньтавтӧм. И дистанционнӧя велӧдӧмыс пӧ сьӧкыда миянлы сетчис, оргтехникаыс абу да. Мырдӧн пӧ корим да, ӧтуввезйӧ йитны позьтӧм ноутбук вайисны, весь куйліс сэсся.
Дӧзмӧмаӧсь сикт-грездын олысьяс и сы вылӧ, мый социальнӧй стрӧйбаяссӧ дзоньталӧны сӧмын Емва карын да гырысь посёлокъясын. Чукӧртчылӧмлӧн помшуӧмын пӧ колӧ пасйыны, мед сиктъясын дзоньталісны, сэні ӧд кызвын йӧзыс олӧ.
Емваысь Геннадий Габов тшӧтш пасйис, гежӧда пӧ ми чукӧртчылам. А ме пӧ медъёна «вися» коми культура, коми кыв, коми морт вӧсна.
–Россияті ветлігӧн быдлаын сьыла, весиг автобус-поездын, и век сьӧлӧмсяньыс коми сьыланкывтӧ примитӧны, сӧмын асланым районын оз, кутан вуджӧдны, мед ставӧн гӧгӧрвоасны, да пыр и вомаласны, тырмас пӧ, – висьталіс Геннадий Степанович. – Коми кыв вӧсна ёнджыка колӧ тӧждысьны. Бать-мамлӧн лои позянлун бӧрйыны, кутшӧм чужан кыв кутасны велӧдны ныв-пиыс, да комисьыд шеныштчыны кутісны. Ме думысь, татшӧм позянлунсӧ сетӧмыс – йӧйталӧм, ковтӧмтор.
Сереговысь Татьяна Каракчиева сідзжӧ пасйис, комисӧ кыпӧдӧмыс пӧ эз ло. Водзті пӧ культура юкӧнын комиӧн зільӧмысь удждон дорас комын прӧчентӧдз содтӧд вӧлі вештӧны, а ӧні оз.
–Кор ме велӧдчи, меным, коми мортлы, 52 шайт стипендия сетлісны, а рочьяслы – 36 шайт. А ӧні студентъяслы уна-ӧ мынтӧны? – юаліс Татьяна Геннадьевна Сыктывкарысь чина войтырлысь.
Сыктывкарса университетысь коми юкӧнын велӧдчысьяслы пӧ, вочавидзисны сылы, стипендиясӧ урчитӧма 10 сюрс шайт. Но велӧдчыны окотитысьыс пӧ сэні абу, ӧдва-ӧдва чукӧртӧны татшӧмсӧ.
Оз, дерт, чукӧрмы, школаясын кӧ комисӧ чужан кыв моз велӧдысь ныв-зонмыс ӧтарӧ чинӧ…
–2021 воас Сереговын кык тшупӧда пас лоас, – водзӧ сёрнитіс Татьяна Геннадьевна. – 435 во тырас, кыдзи сов пуны заводитісны. Кыдзи Иван Грозныйлысь коркӧ важӧн отсӧг корлісны, сідз жӧ и ме кӧсъя Владимир Уйбалысь да министерствояслысь корны отсӧг кыпӧдны сиктын сов пуан промыселлы сиӧм музей, мед унджык турист Сереговӧ воліс. Локтан во жӧ тырас церковно-приходскӧй школа восьтӧмсянь 160 во. Сійӧс вӧлі восьтӧма Россияын крепостнӧй право бырӧдан воӧ. Вайӧ и ми шыбитам кияснымысь сяльпа-кандаланымӧс да бергӧдчам школалань. Ӧнія стрӧйбаыс ӧкмысдас во сулалӧ, и миянлы шуӧны, кутанныд кӧ пӧ корны дзоньтавны сійӧс, тупкасны дзикӧдз, и челядьнытӧ велӧдчынысӧ кытчӧкӧ ковмас новлӧдлыны. Мӧвпавлісны Сереговын школа-сад кыпӧдны, но санаторийсӧ мӧдлапӧлас кутісны стрӧитны да, ӧвсисны, мӧдлапӧлас жӧ пӧ, Ляйын, школасӧ вӧчам. А кытшола туйыс сэтчӧдз ветымын километр. Кодлы нӧ окота та ылнаӧдз челядьсӧ новлӧдлыны? Оз ков вунӧдны: сиктын кӧ школа пӧдласяс – регыд и ачыс сиктыс бырас.
«Коми войтыр» ӧтмунӧмлӧн исполкомын зільысь Олег Лажанев вочавидзис Татьяна Каракчиевалы, сов промыселлӧн музей йылысь мӧвпыс пӧ бур да, тайӧ вӧзйӧмнас колӧ шыӧдчыны культура министерствоӧ. Коми кыв сӧвмӧдӧм йылысь сёрни серти сійӧ туйдіс:
–Райсӧветысь депутатъясыдлы тшӧктӧй, мед видлаласны чукӧртчыліганыс, кыдзи районад збыльмӧдӧны каналан кывъяс йылысь оланпас.
Да содтіс, представительстволӧн удж вылӧ элясьӧмсӧ тӧд вылын кутӧмӧн, ми пӧ, исполкомса, волам тіян дорӧ, ӧтлаын сёрнитам, кыдзи кутам водзӧ уджавны. А элясьӧны збыльысь ёна, весиг юасисны, позьӧ оз пӧ миянлы юрнуӧдысьнымӧс вежны. Позяс, дерт, но выль мортыс лоас сӧмын представительствоӧн веськӧдлысьлысь удж вӧчысьӧн, ӧд сійӧс бӧрйӧны отчётно-выборнӧй конференция дырйи. Княжпогост районын татшӧм чукӧртчылӧмыс вӧлі буретш во сайын, а локтанӧдзыс куим во на…
Павел Симпелев.