Тӧрыт Коми Республикаса филармонияын вӧлі «Песни таёжного края» концерт. Юргисны сэні Койгорт районысь нималана самодеятельнӧй композитор Марк Новосёловлӧн сьыланкывъяс.
Некымын лун сайын сійӧ пасйис 70 арӧс. Кыдзи висьталіс Марк Ефимович, ассьыс тшупӧда гажсӧ сійӧ сиис Ыджыд Вермӧмсянь 75 вося юбилейлы.
Кыпыд рыт дырйи видзӧдысьяс кывзісны Коми мулы, Койгорт районлы да войналы сиӧм сьыланкывъяс. Дерт, вӧліны и мукӧд сикас мыла сьыланкывъяс. Концерт вылас ворсіс «Асъя кыа» ансамбльлӧн оркестр, кодкӧд ёртасьӧ композитор. Марк Ефимович тшӧтш и ачыс сьыліс кыпыд рыт дырйиыс.
Телефон пыр лӧсьӧдӧм-шыльӧдӧмӧн
–Марк Ефимович, енбиа да нималана композитор, кодлӧн аслас стиль. Шыладсӧ сылысь он вермы вунӧдны, сьӧлӧмӧдзыд йиджӧ да. Кыдз музыкант, сійӧ тӧдӧ, кутшӧмӧн колӧ лоны шыладыслы, мед сійӧ юргис нэмъяс чӧж. Марк Ефимович уджалӧ уна сьылыськӧд, и стӧча кужӧ бӧрйыны, кодлы лӧсялас сійӧ либӧ мӧд сьыланкыв. Филармонияса да ансамбльса солистъяслӧн репертуарын эмӧсь сылӧн сьыланкывъясыс. Кутшӧмсюрӧ произведениеяс пырисны «Уна рӧма Войвыв» концерт программаӧ, – висьталӧ «Асъя кыа» ансамбльлӧн оркестрӧн веськӧдлысь Алексей Чашников.
Тайӧ концерт дырйиыс Марк Новосёловӧс чолӧмалісны Россияса заслуженнӧй да Коми Республикаса народнӧй артистка Альфия Коротаева, Коми Республикаса народнӧй артистка Вера Булышева, Коми Республикаса заслуженнӧй артистка Виктория Пыстина, филармонияса солисткаяс Екатерина Курочкина да Ольга Кравцова, а сідзжӧ «Асъя кыа» ансамбльлӧн хор да сэтысь солистъяс – Коми Республикаса народнӧй артист Анатолий Смирнов, Коми Республикаса заслуженнӧй артистъяс Игорь Маткаримов да Валентина Ковальчук, кодъяскӧд сійӧ уна во нин ёртасьӧ.
Дерт, сэсся артистъяс сьылісны Марк Новосёловлысь сьыланкывъяссӧ, кодъясӧс композитор тэчлӧма Василий Лодыгинлӧн, Серафим Поповлӧн, Николай Тюрнинлӧн, Фёдор Щербаковлӧн, Геннадий Юшковлӧн, Юрий Ионовлӧн кывъяс вылӧ.
–Марк Ефимович уджач морт, став сьӧлӧмсӧ да ловсӧ сетӧ сьыланкывлы, мед эськӧ сійӧ юргис бура. Коркӧ вӧлі сідз, мый ӧти сьыланкыв лӧсьӧдім-шыльӧдім телефон пыр: сійӧ баянӧн ворсӧ, а ме сьыла, – казьтыліс «Асъя кыа» хорысь солистка Валентина Ковальчук. – Зэв нимкодь уджавны музыканткӧд, коді тӧдӧ тэнсьыд гӧлӧстӧ, позянлунтӧ да гижӧ сӧмын тэныд. Кӧні кӧть ог сьыв сылысь сьыланкывъяссӧ, видзӧдысьяс пыр шоныда вочаалӧны. Торйӧн нин Николай Тюрнинлӧн кывбур вылӧ «Милой Сойве», сэтшӧм сійӧ мыла да лов вӧрзьӧдана.
Коми мулӧн енбиа пи
Марк Ефимович чужлӧма Ухта районса Войвожын. Куим во мысти мамыс вайӧдӧма Койгорт районӧ, аслас чужанінӧ. Сэні сэсся и быдмӧма да ӧнӧдз олӧ.
Школа бӧрас Марк Новосёлов медасьӧма Койдін сиктса клубӧ. Сэки сійӧ мастера нин ворсӧма баянӧн. Но сэсся том мортӧс босьтӧмаӧсь армияӧ, служитӧма Москва обласьтын.
Шынель да сапӧг пӧрччӧм бӧрын Марк Новосёлов бӧр пырӧма уджавны клубӧ. Заочнӧ помалӧма Кировын культура училище, велӧдчӧма хормейстерӧ.
Уна во зільӧма клубса хоркӧд, концертмейстералӧма Койгортса культура шӧринын, веськӧдлӧма «Листопад» ансамбльӧн да «Юность» агитбригадаӧн. Бӧръя кадӧ сійӧ ветеранъяслӧн «Ытва» хорлы аккомпанируйтӧма.
А мыйта сьыланкыв сылӧн юргӧ Кулӧмдінын «Василей» фестиваль дырйи! Гоз-мӧдысь Марк Новосёлов шедӧдлӧма фестивальлысь Гран-при. И кыдзи пасйылі нин, уджалӧ профессиональнӧй сьылысьяскӧд.
Енбиа композитор йӧзӧдӧма сизим небӧг. Неважӧн Москваын петӧма сылӧн «Медводдза радейтчӧм» диск.
Марк Новосёловлӧн эм уна сикас сьыланкыв: и лирическӧй, и челядьлы, и театрлы.
Сыкӧд ёртасьӧ вужвойтырлӧн шылада-драмаа театр. Лӧсьӧдлӧма нин сизим спектакльлы да концертлы шылад. Эм Марк Новосёловлӧн и инструментальнӧй. Со тай «Асъя кыа» оркестр ворсіс сылысь сьӧлӧм вӧрзьӧдана шыладсӧ.
Трактор али баян?
–Марк Ефимович, а мыйла эн помалӧй музыка кузя вылыс тшупӧда велӧдчанін?
–Водзӧ велӧдчыны позянлуныс эз вӧв да и быттьӧ ёнасӧ эг жӧ окотит, – висьталӧ Марк Ефимович. –Ме ӧд культура юкӧнсьыд мунлі, велӧдчи трактористӧ Сыктывкарын 20-ӧд номера ГПТУ-ын да квайт тӧлысь уджалі механизаторӧн. Техниканас ноксьыны вӧлі радейта. Но шыладыд, вӧлӧмкӧ, вынаджык, менӧ бӧр кыскис и нэм кежлӧ нин.
Но сэк жӧ ме сизим во консультируйтчи Москваысь композитор Игорь Богданов дорын. Ачымӧс лыддя сылӧн быдтасӧн. Дерт, ачым уна нокси.
–Тіян ӧд вель нин уна сьыланкыв. Кымын арӧсӧн медводдзасӧ лӧсьӧдінныд?
–Меным сэки вӧлі 15 арӧс, Койдінса клубын уджалігӧн гижи «Сердца звенят оркестрами» сьыланкыв. Лӧсьӧдла баян улӧ. Дерт, менам абу профессиональнӧй инструмент, но шылад тэчны шогмӧ.
–Кыдзи чужӧ шыладыс?
–Кор кыдз. Шуам, «Лэбӧ джыдж» вӧтаси. Сэсся садьми да гижи, мед оз вун. Тайӧ сьыланкывсӧ медводз сьыліс менам земляк Леонид Родев, а сэсся унаӧн, тшӧтш и профессионалъяс.
А сэсся «МАРКовка»
Марк Ефимовичлӧн сьыланкывъясыс юргӧны оз сӧмын Коми муын, тшӧтш и Россия пасьталаын да суйӧр сайын. Енбиа композиторлысь да музыкантлысь мыла шыладсӧ сылысь творчество радейтысьяслы позяс кывзыны Койгортын март 1 лунӧ, кӧні кӧкъямысӧдысь нин нуӧдасны районса «МАРКовка» фестиваль. Тайӧ гажсӧ Марк Ефимович мӧвпыштӧма ачыс. Сэні кызвыннас юргӧ Марк Новосёловлӧн шыладыс. А волывлӧны сэтчӧ петкӧдчыны республика пасьталаысь котыръяс, на лыдын и профессиональнӧй сьылысьяс.
Екатерина МАКАРОВА.