Аньяслы кипом уджыд век тай тырмывлӧма, нэмъяс чӧж нывъяс пукавлісны ӧшиньяс дорын да печкисны. Печкан — аньлӧн быдлунъя эмбур, коді вӧлі сыкӧд олӧм чӧжыс. Буретш та вӧсна сійӧс мичмӧдлісны, серпасавлісны вылас тӧдчана пасъяс.
Кадыд мунӧ водзӧ, и печканъяс вуджисны керкаясысь музейясӧ, а нӧшта… платтьӧ-дӧрӧмъясӧ. Аслыспӧлӧс мичмӧдчантор — печкан-брошкаяс вӧчалӧ Сыктывкарысь Анна Шабалина. Анна век радейтлӧма мичмӧдны ас гӧгӧрса олӧмсӧ. Удж кындзи век мыйӧнкӧ содтӧд ноксьывлӧма: маникюр, макияж, дасьтывлӧма гажъяс мичмӧдан ыджыд дзоридзьяс.
— Сьӧлӧм вылын долыд, кор чужӧ мичлун, кор аддзан, мый тэнад уджыд кажитчӧ мӧд мортлы, кыпӧдӧ сылысь ру. Век радейтлі вӧчасьны киӧн, серпасасьны, — висьталӧ Анна. — Гӧгӧрвои, кор окота аслыспӧлӧстор — кокньыдджык мӧвпыштны да аслыд вӧчны, торъя нин паськӧм да быдсикас мичмӧдчантор йылысь кӧ сёрнитны.
А печканъяс том ань заводитӧма вӧчны Сыктывдін районысь Ыбса этнопаркӧ уджавны пырӧм бӧрын. Тані Анна кутӧма пыдісяньджык тӧдмасьны коми культураӧн. Ӧтчыд удж сертиыс воӧма Коми национальнӧй музейӧ, да сэтчӧс экспозицияыс дзик пыр и йиджӧма сьӧлӧмас. Та кындзи этнофутуризмлы сиӧм фестиваль дырйи Анналы кажитчӧма чышъянъяслӧн коллекция, кодӧс мич-мӧдӧмаӧсь буретш печканъяс вылысь босьтӧм серпасъяс. И тайӧ кык лоӧмторйыс ӧтлаасьӧмаӧсь, и Анналаӧн чужӧма мӧвп — вӧчны ассьыс ичӧтик печканъяс.
— Медводдза брошкаыс вӧлі фетрысь — ме сійӧс вышивкаӧн дасьті. Уджъёртъясӧй кор аддзисны сійӧс, шуисны: «О, кутшӧм мича, тайӧ шыр?» — нюмъялігпырысь казьтывлӧ Анна. — Та бӧрын нин босьтчи лӧсьӧдны-шыльӧдны тайӧ мӧвпсӧ, куті вӧчны печканъяссӧ пуысь, босьті пу вундалан лобзик, тшӧтш и маникюр вӧчан аппарат ковмис — ичӧтик вундӧминъяс вӧчалі буретш сыӧн.
Ыбса этнопаркын уджалысьяс Анналысь кипом уджсӧ ошкӧмаӧсь, ышӧдӧмаӧсь водзӧ туявны темасӧ — ӧд сійӧ, ок, паськыд. Серпасалан нырвизьяс, кутшӧм ногӧн найӧ торъялӧны ӧта-мӧдсьыс, кутшӧм районъясын аслыспӧлӧс мыгӧра да серпаса печканъяс паныдасьлӧны. Темаыс Аннаӧс кыскӧма ас дорас, и регыд том ань босьтчӧма туявны и матысса мӧд регионъясысь: Архангельск, Вӧлӧгда, Новгород, Суздаль муясысь печканъяс.
Печканъяс унатор вермасны висьтавны. Ӧд быд инын вӧлӧма мастер, код дорӧ шыӧдчылӧмаӧсь аньяс. Мастерлӧн видзӧдласыс, киыс, дерт жӧ, тыдаліс вӧчанторъяс. Та серти позьӧ гӧгӧрвоны, кутшӧм вузасян туйяс вӧлӧмаӧсь важӧн, кыдзи эмбур вуджлӧма мӧд районъясӧ, позьӧ аддзыны йитӧдсӧ. Со, шуам, ныв петӧма верӧс сайӧ мӧд, ылі сиктӧ, печкансӧ сьӧрсьыс босьтлӧма. И сылӧн печкан вылӧ видзӧдӧмӧн сэтчӧс олысьяс асланыс эмбурӧ мыйкӧ выльтор содтылӧмаӧсь. Вочасӧн печканъяс вежсьӧмаӧсь, элементъяс, пасъяс, мыгӧр вуджӧмаӧсь районсянь районӧ, йитӧмаӧсь ылі муяс. Войвылын да лунвылын печканъяс кӧть и торъялӧны, но век позьӧ аддзыны на костын ӧткодьлун.
— Тайӧ зэв паськыд тема, — водзӧ висьталӧ Анна. — Зіля нӧшта на пырӧдчыны историяӧ, бура гӧгӧрвоны пасъяслысь пыді мӧвпъяссӧ. Шуам, солярнӧй кытш — сійӧ паныдасьлӧ оз сӧмын Комиын, а паськалӧма уна муын. Тайӧ пасыс зэв важ: помасьлылтӧмторлӧн, вӧр-валӧн, во гӧгӧр кытшлӧн символ. Сійӧс серпасавлісны быдсикас эмбур вылын, тайӧ пасыс лыддьыссьӧ вынаӧн. Пижмаса серын тшӧкыда паныдасьлӧны ромбъяс — мулӧн, плодородие пас, чутъяс — кӧйдыс. Веськыд визьяс — мулӧн да сынӧдлӧн пас, гы кодь визь — валӧн.
Печкан-брошкаяс отсӧгӧн Анна пыртӧ тайӧ важ, тӧдчана пасъяссӧ ӧнія олӧмӧ. Медым тайӧ аксессуарыслӧн вӧлі аньлы тӧдчана пыді мӧвп, коді локтӧ миянӧдз нэмъяс пыр. Уна брошка чужлӧма збыль печкан вылӧ видзӧдӧмӧн, эмӧсь и сэтшӧмъяс, кодъяс зэв матынӧсь мыгӧр сертиыс важ печкан дорӧ — позьӧ шуны ичӧтик копия.
Ассьыс уджъяссӧ Анна Шабалина йӧзӧдӧ «ВКонтакте» группаын, инстаграм лист бокын. Сэн жӧ история боксянь тӧдчана юӧръяс, сер да пасъяс гӧгӧрвоӧдӧм.
Матысса петасын паськыдджыка висьталам печканъяс йылысь «Пӧчӧ кудйысь» рубрика улын.
Мария ИГУШЕВА.
Снимокъясыс Анна Шабалиналӧн гортса архивысь.