Ноябрь 29 лунӧ Усинскын дас витӧдысь нин кутасны нимӧдны Коми Республикаын да Ненеч автономия кытшын «ЛУКОЙЛ» компаниялӧн социальнӧй да культурнӧй проектъяслы сиӧм конкурсын вермысьясӧс. Воысь-во тайӧ ордйысьӧмас пырӧдчысьыс ӧтарӧ содӧ. А мыйӧн торъялӧ тавося конкурсыс да кыдзи веськавны водзӧ вылӧ сэні вермысьяс лыдӧ? Та йылысь ми сёрнитім «ЛУКОЙЛ-Коми» ООО-са генеральнӧй директорӧс йӧзкӧд йитӧд кутӧм кузя вежысь Евгения Лясковскаякӧд. А такӧд тшӧтш сёрни вӧлі и регионын мусир перъян компаниялӧн уджын социальнӧй тӧдчанлуна могъяс олӧмӧ пӧртӧм йылысь.
–Евгения Михайловна, кык во сайын «ЛУКОЙЛ» босьтчис ёртасьны Коми Республикакӧд выль нога сёрнитчӧмъяс серти. А тайӧ, кыдз ме гӧгӧрвоа, регионкӧд ӧтувъя уджын медшӧр туйвизьыс. Торйӧн кӧ, ӧні шуӧма медвойдӧр кыпӧдны районъясын гырысь социальнӧй стрӧйбаяс: компаниялӧн сьӧма отсӧгӧн стрӧитны выль спортком-плексъяс, культура керкаяс, амбулаторияяс… Мыйла?
–Тайӧ вӧчсьӧ сы могысь, медым збыльмӧдны йӧзлы зэв тӧдчана кутшӧмкӧ торъя социальнӧй мог, мый отсалас бурмӧдны сійӧ либӧ тайӧ муниципалитетын олӧмсӧ. Пример вылӧ, мыйла шуӧма вӧлі кыпӧдны Усинскын «Югдӧм» спорткомплекслысь мӧдӧд корпус? Да сы вӧсна, мый тайӧ карас олысьяслы оз нин вӧлі тырмы спортзалыс да спортплощадкаыс, торйӧн нин мини-футболӧн, баскетболӧн, волейболӧн ворсысьяслы. А усинсксаяс шензьымӧн ёна радейтӧны спортсӧ. Став сикас арлыда 16 сюрс морт лунысь-лун песӧ-ёнмӧдӧ вын-эбӧссӧ. А тайӧ ӧд – карас олысьясысь коймӧд пайсьыс унджык! Чайта, комын-нелямын во сайын карсӧ стрӧитігӧн некодлы юрас эз волы, мый коркӧ да сы мын-да лоас тані физкультура-спорт радейтысьыс.
–А кыдзи чужис спорткомплекссӧ кыпӧдӧм кузя проектыс? Кодкӧ вӧзйис али компания ачыс водзмӧстчис?
–Ми кутам топыд йитӧд муниципалитетъясӧн да регионӧн веськӧдлысьяскӧд. Сэк жӧ тшӧкыда аддзысьлам и кар-районын олысьяскӧд. Та пӧрйӧ и спортсменъяс, и Усинск карса мэрияын зільысьяс юксисны миянкӧд асланыс тӧжд-майшасьӧмӧн, а сэсся и республикаӧн веськӧдлысьяс шуисны татшӧм проектсӧ тӧдчанаӧн. Ставлысь видзӧдлассӧ тӧд вылӧ босьтӧмӧн ӧтсӧгласӧн вӧчим кывкӧртӧд, мый спорткомплекссӧ Усинскын быть колӧ кыпӧдны, и шуим стрӧитны сійӧс регионкӧд ёртасьӧм йылысь сёрнитчӧмӧ проектсӧ пыртӧмӧн.
–Тадзи и чужӧны гырысь уджтасъясыс?
–Да, буретш тадзи, ставлысь видзӧдлассӧ артыштӧмӧн.
–Кутшӧм тӧдчана проектъяс талун збыльмӧдсьӧны муниципалитетъясын?
–Вайӧда медся гырысьяссӧ. Таво заводитім дзоньтавны Усинскса аэропортын самолётъяслы пуксян-лэбзянін, вӧчим нин та могысь коланасьыс джын уджсӧ. Локтан воын кӧсъям ставсӧ помавны. Усинск районса Мутнӧй Материк да Щельябӧж сиктъясын эштӧдӧма нин выль амбулаторияяс, и найӧ регыд воссясны. Ухта районса Ярега посёлокын кыпалӧ бассейна физкультурно-оздоровительнӧй комплекс. Локтан воын сэні став уджсӧ помалам.
–«ЛУКОЙЛ-Коми» ООО збыль-мӧдӧ некымын гырысь проект, кодъяс абу йитчӧмаӧсь стрӧитчан удж-кӧд, но найӧ зэв жӧ тӧдчанаӧсь да коланаӧсь йӧзлы. Ме кута тӧд вылын благотворительнӧй уджтасъяс. Кыдзи найӧ чужӧны?
–Та боксянь ми сідзжӧ вӧчам ыджыд удж. Эмӧсь проектъяс, кодъясӧс смела позьӧ шуны брендъясӧн, найӧ бура нин тӧдсаӧсь да воӧны йӧзыслы сьӧлӧм вылас. На лыдын «ЛУКОЙЛ»-кӧд каникул», а сідзжӧ социальнӧй да культурнӧй проектъяслы сиӧм конкурс, кодъясӧс ми нуӧдам быд во.
Но Комиын миян эмӧсь и дзик на выль «фишкаяс», кодъясӧс асьным думыштім да окотапырысь наӧ босьтчим. Шуам, хоккейӧн ворсӧм кузя регионъяскостса турнир да «Усинскса футбол лига». Хоккейысь ворсӧм кузя татшӧм турнирсӧ нуӧдны миянлы вӧзйисны спортсменъяс. Усин-скын унаӧн, тшӧтш и миян предприя-тиеын уджалысьяс, тшӧкыда ворсӧны хоккейӧн, но ӧти и сійӧ жӧ площадка вылын да ас костаныс. Сэсся и спортын ордйысьӧм-венласьӧмсӧ видзӧдны радейтысьяслы миян неыджыд карын этша мый тӧдчанаыс вичмылӧ. А регионъяскостса турнир вылас Усинскӧ волывлӧны Кировысь, Нарьян-Марысь, Улыс Новгородысь командаяс… И татшӧм матчьяс дырйиыс трибунаяс вылын век тырыс йӧзыс.
«Усинскса футбол лига» – нӧшта ӧти зэв аслыссикас проект. Тайӧ ордйысьӧмыс, кодӧс медводдзаысь на вӧлі нуӧдӧма, ӧтувтіс Усинск районса став школасьыс командаяссӧ. И карсаяссӧ, и, мый торйӧн нин тӧдчана, сиктсаяссӧ. Ылі сикт-грездысь челядь волывлӧны карӧ, ад-дзысьлӧны тшӧтшъяясыскӧд, ордйысьӧны накӧд.
Медся ыджыд призыс – Москваӧ ветлӧм. Тавося сезонас вермысьяслы – Усинск карысь 3 но-мера школаса командаын ворсысьяслы ставныслы мойвиис ветлыны матч вылӧ, кодӧс «Спартак» нуӧ- діс аслас гортса стадион вылын «Зенитлы» паныд.
Спортплощадка вылын челядь ворсӧны-ордйысьӧны мый вынсьыныс да збыльысь ыззьӧмӧн. И таысь эм водзӧсыс: «Усинскса футбол лигаын» ворсысьясӧс казялӧмаӧсь нин вылі тшупӧдын.
–Тіян гырысь социальнӧй проектъясныд шензьӧдана бурӧсь, а кыдзи найӧ йитчӧны социальнӧй да культурнӧй уджтасъяслӧн конкурскӧд? Шуам, сёрнитчӧм серти лои стрӧитӧма социокультурнӧй шӧрин, спорткомплекс, кытчӧ волывлӧ уна сё да сюрс морт. А конкурсӧ пырӧдчӧмӧн грант судзӧдӧмӧн, овлӧ, кыпалӧ ичӧтик сідз шусяна арт-объект…
–Но ӧд весиг ичӧтик уджтаслӧн тӧдчанлуныс зэв ыджыд. Шуам, кольӧм во Сосногорскысь олӧма войтыр миян конкурсын вермысь «Коймӧд арлыдалы туризм» проект отсӧгӧн виртуальнӧя кытшовтісны мир пасьтала да сэк жӧ збыльвылӧ тӧдмасисны миян республикаӧн, волісны тшӧтш и Печора-Ылыдзса заповедникӧ йӧраясӧс видзан фермаӧ. Татшӧмыс Россияын сэсся некӧн абу. Кутшӧм кыпыда найӧ висьтасисны ветлӧм йывсьыныс! И гӧгӧрвоан та бӧрын, мый йӧзыслы тайӧ и збыльысь зэв колана да тӧдчана. Выль спорткомплексад да амбулаторияад, дерт, волывлӧ уна сё да сюрс морт. Но ӧд эмӧсь и найӧ, кодъяслӧн дум-кӧсйӧмныс мукӧдыслӧн дорысь торъялӧ.
–Евгения Михайловна, а кыдзи вермасны конкурсӧ пырӧдчысьяс эскӧдны, мый буретш налӧн удж-тасъясыс коланаӧсь?
–А тайӧ тыдалӧ конкурс вылас вӧзйӧм документъяссьыс нин. Ӧткымын проект быттьӧ горзӧмӧн горзӧ: «Кӧсъя. Вайӧй!», а мукӧдыс буретш эскӧдӧмӧн корӧны: «Вӧча. Отсалӧй!». И кыдзи ті чайтанныд, коді збыльысь кӧсйӧ пӧртны олӧмӧ ассьыс дум-кӧсйӧмсӧ?
–Дерт жӧ, коді ачыс зільӧ мыйкӧ вӧчны…
–И ми тадзи жӧ чайтам. Миянлы тӧдчана, медым уджтас дасьтысьыс медвойдӧр ачыс зілис збыльмӧдны сійӧс, мед дась вӧлі видзны тшӧтш ассьыс сьӧм, кад да вын. Ми ӧд ог весьшӧрӧ подуласьӧй буретш та вылӧ. И мортыс кӧ дась пуктыны тайӧ уджас ассьыс сьӧмсӧ, сійӧ оз нин шу, артмас кӧ пӧ – бур, а оз кӧ – и ладнӧ. А вӧчас ставсӧ сы могысь, мед артмис да нӧшта на и бура артмис.
–Вӧчӧма нин социальнӧй проектъяслы сиӧм 15-ӧд конкурслы кывкӧртӧд. Мыйӧн торъялӧ тайӧ конкурсыс мукӧд восясьыс?
–Таво торйӧн нин уна вӧлі шыӧдчысьыс: ставыс 309. Кольӧм во артавсис 190. Водзті кӧ воысь-во шыӧдчӧмыс содліс шӧркодя 20-25 прӧ-чент, таво – 60%-ысь унджык. Дас вит во нин эськӧ нуӧдам тайӧ конкурссӧ, но со тай кутшӧма ыззьӧмаӧсь водзмӧстчысь йӧзыд! И таысь миянлы нимкодь.
–А кутшӧм нимпасын медся уна вермысьыс?
–«Духовность да культура» нимпас кузя быд во медся уна воӧ шыӧдчӧмыс, и таво сідзжӧ. Конкурсын 70 вермысьысь 40-ыс – буретш тайӧ нимпас сертиыс, 20-ыс бӧрйӧмаӧсь «Спорт» да 10-ыс – «Экология».
–Мый медвойдӧр кутӧ тӧд вылас конкурсса комиссия социальнӧй проектъяссӧ донъялігӧн? И кутшӧм уджтасъяслӧн унджык позянлуныс вермыны тайӧ ордйысьӧмас?
–Ӧти-кӧ, ми зілям, мед тайӧ вӧлі проект, код вылӧ подуласьӧмӧн позяс водзӧ уджавны да дасьтыны выльӧс. Шуам, кольӧм во Чилимдінын вӧчисны-лӧсьӧдісны гезъясысь парк, кӧні туризм радейтысьяс песӧны вын-эбӧссӧ да сӧвмӧдӧны сямсӧ, медым кокниджыка венны мыш саяныс нопйӧн ылі туйӧ петалігӧн сьӧкыдлунъяссӧ. Таво тайӧ проектсӧ дасьтысьяс бара на вермисны миян конкурсын асланыс выль уджтасӧн нин, код серти кӧсйӧны паськӧдны туристъяслысь парк-сӧ. Сиктын олысьяс ошкӧмаӧсь налысь водзмӧстчӧмсӧ да корӧмаӧсь водзӧ бурмӧдны тайӧ аслыспӧлӧс шойччанінсӧ.
Мӧд-кӧ, миянлы сьӧлӧм вылӧ воӧны ӧтув дасьтӧм уджтасъяс, кор, шуам, ыджыд удж колӧ бергӧдны да, ӧти котырыслӧн выныс та вылӧ оз тырмы, и бурджык корсьны содтӧд йӧзӧс. Уджас ӧтув босьтчӧм бӧрын и лоӧ гӧгӧрвоана, мый проектыс збыльысь колана да тӧдчана. Такӧд йитӧдын казьтышта Усинскысь «Дзоньвидзалун ёнмӧдан ордым», кӧні ӧти и сійӧ жӧ воӧ лои збыльмӧдӧма некымын проект. Ӧтияс вӧчӧмаӧсь сэні «Лэбачьяслы неыджыд кар», мӧдъяс дасьтӧмаӧсь юӧр сетан мичаа серпасалӧм плашкаяс, коймӧдъяс – арт-объектъяс…
Коймӧд-кӧ, проектсӧ дасьтігӧн колӧ стӧча урчитны сылысь медшӧр могсӧ. Шуам, Изьва районса Краснобор сиктын эновтӧм му вылын водзмӧстчысь йӧз лӧсьӧдӧмаӧсь шойччанін, кытчӧ ӧні сиктсаяс – и зонпосни, и верстьӧ да олӧмаяс – окотапырысь волывлӧны прӧст кадсӧ коллявны. Сьӧма грант весьтӧ сувтӧдӧмаӧсь сэтчӧ челядьлы ворсанторъяс да ывлавывса тренажёръяс, беседкаяс да лабичьяс, содтӧд на гӧгӧрыс мичаа потшӧмаӧсь.
–А мый эськӧ сианныд водзӧ вылӧ социальнӧй проектъяслӧн конкурсӧ пырӧдчысьяслы?
–Водзмӧстчыны да зільны. И оз ков шогӧ усьны, проектныд кӧ оз веськав вермысьяс лыдӧ. Сідзкӧ, мукӧдлӧн тӧдчанаджыкӧсь. А тіян эм позянлун бурмӧдны ассьыныд уджтаснытӧ, гашкӧ, корсьны та могысь содтӧд йӧзӧс. Медтӧдчанаыс – мед тіянлы эз вӧв веськодь, мый вӧчсьӧ сэні либӧ тані, да окота вӧлі мыйкӧ вежны бурланьӧ. А ми отсалам тіянлы збыльмӧдны дум-кӧсйӧмнытӧ.
Сёрнитіс Владимир Светлов.
«ЛУКОЙЛ-Коми» ООО-лӧн архивысь снимокъяс вылын: Евгения Лясковская; «Югдӧм» спорткомплекслӧн выль корпус.