Тамара Александровна Ожегова чужлӧма Мылдінын, велӧдчӧма экономистӧ, уджалӧма автолюбительяслӧн котырын. «Эзысь» арлыдӧдз воӧма да волонтёралӧ, Княжпогостса землячествоысь хорын сьылӧ, бассейнӧ, тренажёръяса залӧ ветлӧдлӧ.
Олӧма йӧзлӧн лун водзын ветеранъяслӧн уджын водзмӧстчӧмысь сійӧс медальӧн пасйӧмаӧсь.
Ёртъясыскӧд, Галина Васильевна Протопоповакӧд да Людмила Михайловна Меркуловакӧд, Тамара Александровна воліс и культураын водзмӧстчӧмъяслӧн «Югӧр» шӧринӧ. Сэні биысь видзчысян да йӧзӧс доръян службалӧн республикаса управление котыртліс Россияса гражданскӧй обороналӧн да Олӧма йӧзлӧн лунъяслы сиӧм «Пыр дасьӧсь дорйысьны!» акция. Управлениеын, а сідзжӧ Россияса МВД-лӧн Сыктывкарса юкӧнын, юридическӧй бюроын уджалысьяс висьталісны ыджыд арлыда войтырлы, кыдзи видзчысьны телефон да ӧтуввез пыр ылӧдчӧмысь, мый вӧчны, разалас кӧ ртуть, кытчӧ шыасьны, ковмас кӧ юристсянь отсӧг. Вочавидзисны и чукӧртчӧмаяслӧн уна юалӧм вылӧ.
Татшӧм аддзысьлӧмъясыс зэв коланаӧсь, ӧд ылӧдлӧм йӧз пӧвстын ыджыд арлыда войтырыс медуна. Кӧть эськӧ муклюйтчысьяслӧн вугырӧ шедлӧны и томъяс, и велӧдчӧм войтыр — пӧръясьысьяс тӧдӧны мортлысь психологиясӧ да кужӧны сідзи «крукыштны», мый мынтӧдчынытӧ он и вермы. Сідз, неважӧн наукаын зільысь вуджӧдӧма телефон-ӧтуввез пыр ылӧдчысьяслы 630 сюрс шайт.
—Налы ӧд веськодь, коді пысасьӧ налӧн вугырӧ — гӧль ли озыр, — тӧдчӧдісны полицияын уджалысьяс. — Налы колӧ сӧмын ӧтитор — сьӧм.
Да висьталісны, кыдзи медтшӧкыда бӧбйӧдлӧны йӧзсӧ сьӧм пычкысьяс. Звӧнитӧны пӧ, весиг ним-овнад вермасны шыӧдчыны, да корӧны висьтавны банкса картаыдлысь бӧръя нёль лыдпассӧ, а сэсся и мукӧд колана юӧр тшӧктӧны восьтыны. И здук кежлӧ весиг оз ланьтлыны сёрнитӧмсьыс, мед эн удит мӧвпыштны: гашкӧ, тэнӧ «кӧмӧдны» кӧсйӧны?
Ылӧдчысьяс бура тӧдӧны мортлысь горшлунсӧ да вӧзйӧны кутшӧмкӧ козин, пенсия дорӧ содтӧд либӧ мыйыськӧ компенсация. Та дырйи оз яндысьны вӧзйыны ыджыд сьӧм. Компенсацияыс пӧ лоас 800 сюрс шайт, но мед босьтны сійӧс, водзвыв колӧ вештыны вот, страховка — куимсё сюрс. Шедан кӧ тайӧ налькъяс, и куимсётӧ воштан, и кӧкъямыссёсӧ он босьт.
Ёна ылӧдчӧны и ӧтуввезйын вузасиг-ньӧбасигӧн. Донтӧмысь пӧ вузалам, сӧмын джын донсӧ пыр жӧ колӧ вуджӧдны миянлы. Пӧръявлӧны и вузасьысьӧс. Сідз, Эжваысь ӧти олӧма ань ӧтуввез пыр дзоридз кӧсйӧма инавны, ӧшинь вылын быдмысь дзоридзыслысь снимокъяс йӧзӧдӧма. Пыр и звӧнитӧмаӧсь сылы, банкса картаад пӧ кодыс кутшӧм? Ми пӧ пыр жӧ сьӧмсӧ вуджӧдам тэныд да сэсся волам дзоридзысла. Пӧчыд эськӧ шуӧма, волӧй пӧ видзӧдлӧй дзоридзсӧ, да сэки нин ньӧбанныд. А фото вывсьыс нин пӧ кажитчис миянлы. Пӧчыд и висьталӧма кодсӧ, да банкса картасьыс став сьӧмсӧ пыр жӧ и «чышкыштӧмаӧсь».
Сідзжӧ тшӧкыда соцсетьысь («Вконтактеысь», «Одноклассникиысь» да мукӧдлаысь) йӧзлысь лист боксӧ «жугӧдлӧны». Сэні ӧд быдӧн ас йывсьыс да рӧдвуж йывсьыс унатор висьталӧ-явитӧ, а ылӧдчысьяслы тайӧ и колӧ. Тэнад нимсянь тӧдсаясыдлысь сюрс-мӧд шайт удждӧны. Бур сьӧлӧма, жалитысь мортыс уна — и вуджӧдӧны сьӧмсӧ. А бӧрас нин думыштчӧны, эз-ӧ пӧ ылӧдлыны менӧ, да звӧнитчыны кутӧны, збыльысь пӧ тэ менсьым водзӧсӧн сюрс шайт корин? Тыдовтчас пӧръясьӧмыс да, юрас кутчысьӧны: «Енмӧй, Енмӧй, мыйла водзджык эг звӧнит, мыйла ас юрӧн эг ов?!».
—Эн сетӧй бӧбйӧдлыны асьнытӧ. Висьминныд кӧ, асланыд врач дорӧ мунӧй, а эн корсьӧй ӧтуввезйысь сідз шусяна виртуальнӧй целительӧс. Сійӧ тіянлы некор оз отсав, — велӧдісны полицияын уджалысьяс да некымын сӧвет на сетісны.
Энӧ пӧ вочавидзӧй, тӧдтӧм телефон номерсянь кӧ тіянлы звӧнитісны. А вочавидзинныд да кыланныд кӧ пӧ, мый сьӧм пычкӧны, «Аттьӧ. Аддзысьлытӧдз» шуӧй да дугӧдӧй сёрнисӧ. Ӧтуввезйысь ньӧбасигӧн пӧ медводз видзӧдлӧй, кыдзи мукӧдыс донъялӧны вузасьысьсӧ. Оз пӧ ков горшасьны да быдсикас скидка-донтӧммӧдӧм бӧрся вӧтлысьны.
Олӧма войтыркӧд аддзысьлігӧн «Государственнӧй юридическӧй бюроса» директор Эдуард Аверин висьталіс, мый республикаын юристъяс и дон босьттӧг отсалӧны йӧзлы. Оланпасын пӧ индӧма, мый татшӧм отсӧгсӧ сетӧны исполительнӧй власьт тэчасын зільысьяс, «Государственнӧй юридическӧй бюроын» (сійӧ меститчӧ Сыктывкарса Интернациональнӧй уличаса 157-ӧд номера керкаса 7-ӧд судтаын), а сідзжӧ ас кӧсйӧм сертиыс адвокатъяс.
—Мыжсӧ кӧ вӧчӧны власьт тэчасын, сэки колӧ шыӧдчыны юридическӧй бюроӧ, — шуис сійӧ. — 206-155 телефон пыр водзвыв гижӧдчӧм бӧрын миян дорӧ позьӧ волыны воторникӧ да четвергӧ.
Ӧтуввезйын Коми Республикаса юстиция министерстволӧн mіnjust.rkomі.ru сайтын «Бесплатная юридическая помощь» лист бокын лыддьӧдлӧма, кодъяс вермӧны шыӧдчыны юристъяс дорӧ дон вештытӧг. На пиын судзсьытӧма олысь войтыр, І да ІІ группаа вермытӧм йӧз, Айму вӧсна Ыджыд тышса ветеранъяс, бать-мамтӧм челядь да мукӧд. Тайӧ федераль-нӧй закон серти. Коми Республикаса оланпасын жӧ индӧма, мый дон босьттӧг отсаласны и ІІІ группаа инвалидъяслы, пенсия босьтысьяслы, уджвывса ветеранъяслы, уна челядя, ӧтка бать-мамлы, этша лыда вужвойтырлы. Кодлы нӧшта — позьӧ тӧдмавны сайтын йӧзӧдӧм гижӧдысь.
Сэні тшӧтш пасйӧма, мынтысьтӧгыс кутшӧм могъясӧн позьӧ шыӧдчыны юрист дорӧ. Торйӧн кӧ, тайӧ оланінкӧд, му участоккӧд йитчӧм юалӧмъясӧн. Сідзжӧ и коммунальнӧй могмӧдӧмъясӧн вӧдитчигӧн, удж вылӧ медасигӧн, пенсия арталігӧн кӧ мытшӧдъяс лоисны.
—Дон босьттӧг отсалам и судын дорйысигӧн, — висьталіс Эдуард Аверин.
Коми Республикаса дас нёль кар-районын — Сыктывкарын, Ухтаын, Усинскын, Вуктылын, Печораын, Сосногорскын, Воркутаын, Койгорт, Сыктывдін, Емдін, Луздор, Чилимдін, Удора, Кӧрткерӧс районъясын уджалӧны адвокатъяс, кодъяс тшӧтш дасьӧсь дон босьттӧг отсавны шыӧдчысьяслы. Татшӧмыс комын морт. Налысь ним-овсӧ, адрес-телефонсӧ позьӧ аддзыны минюстлӧн сайтысь. Сэні пасйӧма, мый Сыктывкарын мынтысьтӧг отсалас дас адвокат, Ухтаын — куим, а мукӧд муниципалитетын — ӧти-кык адвокатӧн.
* * *
Уна юӧрсьыс мед эз мудзны, акция дырйи олӧма йӧз водзын война кадся сьыланкывъясӧн петкӧдчис «Тагъя сур» котыр. Сьӧлӧмныс ветеранъяслӧн бурмыштіс да, юалі налысь, коланаӧсь-ӧ татшӧм аддзысьлӧмъясыс? Пыр жӧ и ыззисны, зэв пӧ коланаӧсь. Ӧти шуис, тавой на пӧ кык часын телефонӧ гижӧд воис, банкса карталысь номер юасьӧны. Вой шӧр войнас пӧ весиг оз узьны ылӧдчысьясыд, «кӧмӧдны» миянӧс кыйӧдчӧны. А мӧд висьталіс:
—Дас во нин Москваӧ эг ветлыв, а менам карта вылысь комын сюрс шайт сэні босьтӧмаӧсь. И он ӧд аддзы, коді босьтіс, и сьӧмтӧ бӧр он бергӧд.
Павел Филимонов.
Снимокъясыс Александр Березовскийлӧн.