Сыктывдін районса Ыбысь Надежда Михайловна Осипова 2016 восянь зільӧ социальнӧй удж кузя специалистӧн йӧзӧс социальнӧя доръян шӧринысь тыр арлыдтӧмъяслы реабилитация юкӧнын. Сыкӧд да отделениеын мукӧд уджалыськӧд варовитӧмӧн ми тӧдмалім, кыдзи тані отсалӧны ныв-зонлы да водзӧ олӧмас мый коланаторйӧ найӧс велӧдӧны.
Отсӧг вылӧ воас «шеф»
Медвойдӧр – Надежда Осипова йылысь. Ань олӧ Ыбын, быдтӧ пи. Кировса вуз помалӧм бӧрын водзын уджавлӧма Луздор районса видз-му предприятиеясын экономистӧн да бухгалтерӧн, сэсся некымын во Ыб сиктса администрацияын специалисталӧма. А соцреабилитация юкӧнӧн веськӧдлысь вӧзйӧма босьтчыны томуловлы сьӧкыд кадӧ отсалан уджӧ да, вуджӧма татчӧ. Сёрӧнджык Надежда Михайловна содтӧма тӧдӧмлунсӧ Сыктывкарса университетын да лоӧма социальнӧй удж кузя диплома специалистӧн. Сылӧн дӧзьӧр улын – сьӧкыд оласнога семьяясысь тыр арлыдтӧмъяс. «Вочасӧн гӧгӧрвои, мый челядькӧд ноксьыны, на вӧсна тӧждысьны меным сьӧлӧм серти», – висьталіс ань.
Талун отделениеын олӧны Сыктывдінысь да орчча районъясысь 16 ныв-зон, зонпоснисянь гырысь классын велӧдчысьясӧдз. Овлӧ и унджык, ӧд стрӧйбасӧ артыштӧма 26 мортлы. Тыр арлыдтӧмъяс олӧны тані мыйкӧдыра, кытчӧдз гӧрӧд-мытшӧдсӧ оз ло разьӧма-бырӧдӧма да водзӧ олӧм-уджас туйсӧ индӧма.
Нимкодь, мый челядь дорӧ тшӧкыда волывлӧны гӧсьтъяс да котыртлӧны налы быдсикас ад
дзысьлӧм-гаж да мастер-класс. Татшӧмъяс лыдас, шуам, Сыктывдін районса ёрдын, прокуратураын, полицияын, пӧжарнӧй часьтын зільысьяс, Выльгортса водзмӧстчысь томулов да мукӧд. Найӧ оз сӧмын юксьыны асланыс тӧдӧмлун-сямӧн, но и козьналӧны да гажӧдӧны быдмысь войтырӧс.
Тыр арлыдтӧмъяслы реабилитация юкӧнын олысь ныв-зонлы виччысяна бур ёртъясӧн лоины Сыктывдінса эзысь волонтёръяс, кодъяс котыртлісны нин «Гажа стартъяс», «Пират рытпук» да Челядьӧс доръян лунӧ ворсӧмъяс. Верстьӧ войтыр сёрнитӧны томуловкӧд олӧм йылысь, тӧдмасьӧны налӧн мытшӧд-гӧрӧдӧн да тшӧтш и вермӧмъясӧн. И тайӧ зэв колана быдмысь войтырлы и олӧмаджыкъясыслы.
Быд лун мыйкӧ выльтор
Веськыда кӧ, отделениеса томуловлы гажтӧмтчынысӧ некор. Найӧс тшӧкыда корлывлӧны Ыбса чужан му туялан музейӧ, культура керкаӧ да библиотекаӧ. Кыв шутӧг, быдсикас выставка да аканя петкӧдчӧм видзӧдӧмӧн челядьлӧн содӧ тӧдӧмлуныс. Но сямыс туӧ-сӧвмӧ буретш тайӧ учреждениеас зільысьяс отсӧгӧн.
–Быдмысь войтыркӧд ӧтув дасьтам-вӧчам гортса удж, отсалам налы быдторйын, – висьталіс воспитатель Юлия Королёва. – Быд лун мыйкӧ аслыспӧлӧстор котыртлам налы и. Кодлӧн сменаыс, сійӧ и дасьтысьӧ. Шуам, «Калейдоскоп» программа серти зілям уна нырвизьын: физкультура, художество, экология да патриотизм. Ме кывкута художествоысь да ышӧда аслысног серпасасьны: быдсикас трубочкаӧн, ватаа бедьторйӧн да весиг картупельӧн. Татшӧм творчествоыс козьналӧ быдӧнлы радлун, уджъясыс торъялӧны, а серамыс мыйта!
Педагогъяс котыртлӧны ки помысь вӧчасян быдсикас мастер-класс (челядь торйӧн нин радейтӧны пластилин), ышӧдӧны ныв-зонмӧс пырӧдчыны конкурсъясӧ, тшӧтш и республикасаӧ да ставроссиясаӧ. И найӧ тшӧкыда шедӧдӧны гырысь вермӧмъяс.
Сьӧлӧм шоныдсӧ козьналӧ быдмысь войтырлы нӧшта ӧти воспитатель – Александр Налимов. Александр Владимирович петавлӧ ныв-зонкӧд вӧрӧ-вадорӧ походӧн, велӧдӧ томуловӧс колана ног кутны асьнысӧ сэні. А нӧшта котыртлӧ футболӧн ворсан турниръяс, нуӧдлӧ зонпосниӧс Серапим манастырӧ да Вежа Вӧзнесенньӧ вичко бердын уджалан керкаӧ. Кыдзи и быд во, таво челядь петалісны Победа лун водзвылын субӧтникасьны, чолӧмалісны тылын уджалысьясӧс да войнаса челядьӧс.
Воспитательяскӧд тшӧтш ныв-зон пуктісны отделение йӧрын мича дзоридзьяс: бархатцы, незабудка да с.в. Неыджыд град вылын вӧдитӧны пуктас. Тадзи быдмысь войтыр вочасӧн велалӧны уджӧ.
Радейтчӧм да тӧжд
Но медшӧрыс тані – педагогъяс зільӧны вӧчны ставсӧ, медым зонпосни кылісны асьнысӧ гортаныс моз. Быд выльӧн воысь вӧсна торйӧн нин ёна тӧждысьӧны, син увсьыс оз лэдзлыны. Шуам, миян волігӧн реабилитация юкӧнӧ неважӧн воӧм куимӧн-джынйӧн арӧса зонкаӧс ворсӧдісны-гажӧдісны ставныс: кагульничаяс и гырысьджык челядь.
–Ми весиг торъя таблицаӧ пасъялам, кутшӧмӧн кагаыс воис отделениеӧ да кутшӧмӧн муніс миян дорысь, – юӧртіс Надежда Михайловна. – Кодкӧ воис вӧй, кид, а лоис восьсаӧн да сёрниаӧн. Кодкӧ велаліс кывкутны ас вӧчӧмторсьыс, а мӧд лои небыдджык сьӧлӧмаӧн. Кодсюрӧ воигас оз кӧсйыны овны режим серти, нинӧм оз вӧчны. Но мукӧдыслысь гортса удж дасьтӧмсӧ да мастер-классын ли конкурсын водзмӧстчӧмсӧ казялӧны да, асланыс окотаыс чужӧ жӧ. Миян ӧд тані быд час арталӧма-урчитӧма: асъя нур-пажын-ужын, гортса удж вӧчан, прӧст кад. И тадзи вочасӧн ныв-зон велалӧны пӧрадокӧ.
–Абу гуся, кодсюрӧ локтӧны миянӧ да весиг пиньсӧ весавны оз кужны, – содтіс Юлия Сергеевна. – Воӧны лёзь юрсиаӧсь, няйтӧсь-дуркӧсь да, вочасӧн велӧдам и юрсисӧ шыльӧдны-кыны, и кӧлуй ӧшлыны, посниджыкъясӧс – идравны ас бӧрсяыс чача да карандаш-вӧчасянтор.
«Лавка добра»
«Лавка добра» технология серти реабилитация юкӧнын вӧдитчӧны балла ошканногӧн: бура велӧдчӧмысь – сымдатӧ балл, спорт гажӧ ли конкурсӧ пырӧдчӧмысь – сымдатӧ, дзоридз киськалӧмысь – бара жӧ урчитӧм мында. Чӧжсьӧм балл доныс челядь вермӧны бӧрйыны аслыныс «Лавка добраысь» козин. И тайӧ ышӧдӧ зонпосниӧс.
Учреждениеса олӧм-уджын ёна водзмӧстчӧ и педагог-психолог София Батманова. Сійӧ кужӧмӧн ышӧдӧ-лӧньӧдӧ томуловӧс, корсьӧ ыждалысьлы ли гажтӧмтчысьлы лӧсялана кывъяс.
Специалист жырйын эм психология боксянь шойччыны став коланаыс: кос бассейн, креслӧмешӧк, лыаӧн ворсанін, кӧні зонпосни окотапырысь стрӧитӧны керка, «зоопарк» да «сад».
–Челядь арлыдсӧ тӧд вылын кутӧмӧн воспитательяскӧд ӧтув ми дасьтім «Маршрутом форта Боярд» программа. Сы отсӧгӧн кутам быдладорсянь сӧвмӧдны челядьӧс, – висьталіс София Алексеевна. – Гожӧмнас сы серти став ордйысьӧм-гажсӧ мӧдам нуӧдны ывлавылын. Уджтассӧ збыльмӧдӧмӧ шымыртам и гырысьджык ныв-зонмӧс, кодъяс унатор нин тӧдӧны-кужӧны да вермасны велӧдны посниджыкъясӧс. Медся тӧдчанаыс – медым миянын быдӧнлы вӧлі лӧсьыд! <>
Елена Музыкант.
Комиӧдіс Елена Плетцер.
Снимокъясыс авторлӧн.