Кывлінныд-ӧ ті сэсэнъяс йылысь? Вӧлӧм, башкиръяс тадзи шуӧны йӧзкостса мойдысьясӧс. Кольӧм во Уфаын мойдысьяслӧн конкурсын вермӧма Николай Чупров, коді чужӧма-быдмӧма Чилимдін районса Бугаев сиктын.
И мӧс лысьтӧма, и судно вӧчалӧма
–Ті пырӧй-пырӧй, пуксьӧй, да сёрнитыштам! Варовитны ме радейта, – вочааліс менӧ Николай Александрович Печораын аслас уджалан жырйын.
Регыд и лои гӧгӧрвоана, мыйла сійӧс шуӧмаӧсь мойдысьяслӧн ордйысьӧмын вермысьӧн – висьтасьнысӧ вомъёртӧй кужӧ и вӧчӧ тайӧс лӧсьыда да «чӧскыда». Кывзан да быд кывлы эскан!
Кутшӧм удж вылӧ сӧмын абу вайӧдлӧма Николай Александровичӧс олан туйыс!
–Школа бӧрын локті Печораӧ велӧдчыны плӧтник-столярӧ, – казьтыліс сійӧ. – Сэсся муні армияӧ. Служба бӧрын сиктын куим во уджалі мӧс лысьтысьӧн. Бура зільӧмысь менӧ весиг районса Почёт пӧв вылӧ пасйӧмӧн нимӧдісны. Веськыда шуа, ме – трудоголик. Уджтӧгыс ог вермы. Чайта, тайӧ лёк «висьӧм», но нинӧм вӧчны такӧд ог вермы.
17 во Николай Чупров плӧтникалӧма судно вӧчанінын. Та бӧрын 5 во зільӧма ритуальнӧй шӧринын – вӧчалӧма гортъяс.
–Карыс миян ичӧт – быдӧн быдӧнӧс тӧдӧ. Торъя нин сьӧкыд вӧлі, кор ёртъяс либӧ тӧдсаяс гортла локтӧны, – казьтыліс Николай Александрович. – А сэсся нылӧй кувсис да, эг нин вермы водзӧ сэні уджавны.
52 арӧсӧн – парта сай
52 арӧсӧн нин Николай Чупров гӧрд дипломӧн помалӧма В.Т.Чисталёв нима культура колледж да босьтӧма театрса режиссёрлысь специальносьт. Оз быдӧн татшӧм арлыдӧн смелмӧдчы парта саяд пуксьыны.
–Олӧм чӧж сцена вылын петкӧдча, но, кыдз шуласны, культураын официальнӧя 2013 восянь уджала, – висьтасис вомъёртӧй. – 2000 воын заводиті веськӧдлыны «Усть-цилёмские напевы» фольклор котырӧн. Колледж помалӧм бӧрын велӧді челядьлӧн творчество шӧринын, но культура да велӧдан нырвизьын ӧтпырйӧ уджавны сьӧкыд лои. Бӧрйи культура. Но шӧринысь ныв-зон ме бӧрся локтісны «Досуг» котырӧ, менам выль уджаланінӧ: тіянкӧд пӧ кӧсъям водзӧ уджавны. Ковмис котыртны челядьлы «Родники» ансамбль.
Фольклор кружокӧ ӧтпырйӧ волывлӧмаӧсь 40 ныв-зон. Юася, мися, татшӧм ӧмӧй ыджыд интересыс фольклор дорас?
–Абу, – веськыда вочавидзис вомъёртӧй. – Бать-мамыс, кыдз асьныс висьталӧны, вайӧдӧны челядьнысӧ Чупров дорӧ. Ог шу, мый ме нималана «кодзув». Чайта, сцена вылысь ог лэччыв да, менӧ аддзӧны, тӧдӧны, донъялӧны… Челядьнысӧ сэсся и вайӧдӧны.
Зонпосникӧд уджын медсьӧкыдыс – кутны дисциплина. Первой кадсӧ пӧ окота вӧлі, медым ныв-зон лӧня кывзасны да вӧчасны ставсӧ, мыйӧ найӧс велӧда. А сэсся пӧ гӧгӧрвои – арлыд вылӧ видзӧдтӧг аслым колӧ лоны челядь кодьӧн жӧ.
«Русь Печорская» да музей
Николай Александрович ёна зільӧ и общественнӧй уджын. Сійӧ веськӧдлӧ «Русь Печорская» ӧтмунӧмлӧн Печораса юкӧнӧн. Землячествоӧн юрнуӧдны Николай Чупровӧс бӧрйылӧмаӧсь 15 во сайын.
–Меным мойвиис, мый ӧтмунӧмын зільӧмсӧ артмӧ йитны аслам шӧр уджкӧд – ӧд ансамбльӧ пырӧдчысьяс водзмӧстчӧны и землячествоын. Шулывлӧны жӧ эськӧ, мый оз ков сорлавны ӧта-мӧдсӧ, но татӧг некыдз нин. Ог вермы ме йӧзыслы висьтавны, медым ӧтияс татчӧ пырӧдчасны, а мӧдъяс – сэтчӧ.
Ассьыс уджалан жырсӧ Николай Александрович вӧчӧма XX нэмся керка-музейӧн, кӧні тшӧкыда нуӧдӧ экскурсияяс. Керка-музей сӧвмӧдан проектӧн сійӧ пырӧдчӧма «Народнӧй бюджет» уджтасӧ, кӧні артмӧма шедӧдны сьӧма грант.
–Тайӧ менам мӧд проект нин, – ошйысьыштіс вомъёртӧй. – Гранта сьӧм вылӧ жӧ вурӧдім сцена вылын петкӧдчан чилимдінса сарапанъяс.
Жырйӧ пырӧм бӧрын синмыд сибдӧ тіньган (колокольчик) коллекция дорӧ. Николай Александрович уна во нин чукӧртӧ татшӧм чачасӧ. Медводдза тіньгансӧ вайӧмаӧсь Великӧй Новгородысь, кытчӧ ветлӧмаӧсь конкурс вылӧ.
– Ми тшӧкыда фестивальясӧ пырӧдчам. Вӧлім Киевын, Вӧлӧгдаын, Кировын, Уфаын, Архангельскын… Быдлаысь зіля ньӧбны кутшӧмкӧ аслыспӧлӧс жыннян, – перйис шкапысь ассьыс коллекциясӧ Николай Чупров. – Да и челядь кӧ кытчӧкӧ шойччыны ветлӧны, век меным тільгун-козин вайӧны.
Ансамбльӧ пырӧдчысьяс конкурсъяс вылӧ ветлӧны ас тшӧт весьтӧ, зонпосни – бать-мамыслӧн сьӧм вылӧ.
–Уджӧй оз сӧмын менсьым кад, но и сьӧм «сёйӧ», – нюммуніс Николай Александрович. – Гӧтырлы веськыда шуи, мися, Оля, тэныд – удждонӧй да пенсияӧй, а премия кӧ вичмас, либӧ конкурсӧ пырӧдчӧмысь гонорар мынтасны – бӧр уджам «бергӧда». Шуам, Уфаын сэсэнъяслӧн конкурсын вермӧмысь 10 сюрс шайт сетісны. Быттьӧ и абу зэв уна, но нимкодь!
Муса Бугаевын
Николай Александрович ыджыд муслунӧн висьтасьӧ чужанін йывсьыс:
–Быд во ветлам «Горка» вылӧ – сэні и петкӧдчам, и шойччам. Вит во нин пӧртам олӧмӧ «К истокам» проект – ветлывлам гастрольӧн Чилимдін районса сикт-грездӧ.
Быд во ытва дырйи Бугаев сикт ойдлывлӧ: овмӧс-керкаясыс ваын «уялӧны».
–Ачым ӧд помнита жӧ, кыдзи челядьдырйи тулыснас йирк вылын тшӧкыда овлім, – казьтыліс Николай Александрович. – Йӧзыс, дерт, пикӧ оз воны, ас кокӧн чардакад кайӧны, а гортса скӧтыс… Видлы мӧстӧ да ыжъястӧ лӧскад катӧдны. Окота сиктсаяслысь татшӧм сьӧкыд кадсӧ кыдзкӧ югзьӧдны, олан русӧ бурмӧдны-кыпӧдны… Вӧзйи артистъясӧс на дорӧ концертӧн вайӧдлыны. Медводдза воас сӧмын Бугаевӧдз воӧдчылім, а сэсся и мукӧд сиктас тшӧтш. А кор Чилимдінын миянлысь концерт видзӧдысьяс сувтӧмӧн клопайтісны – йирмӧгыс быттьӧ сьӧлӧмӧдз йиджис.
Та ради и ола. А телевизор водзын куйлыны меным ньӧти абу окота.
Ирина Терентьева.
Снимокъясыс «ВКонтактеын» «Досуг» котырлӧн группаысь.