Корасьӧм обряд тӧдса уна войтырлы. Гӧтырпусӧ коравлісны и татара, и рочьяс, и комияс… Унджык войтырлӧн тайӧ традицияыс надзӧникӧн быри, но изьваса кӧр видзысьяс и ӧні на ыстывлӧны сватъясӧс. Дерт, ставыс выль ногӧн нин вӧчсьӧ, но вӧччӧм сватъяс век на волывлӧны верӧстӧм нывлӧн керкаӧ либӧ чомйӧ.
Быд сиктын, семьяын гӧтрасян обряд аслыспӧлӧс, но подулыс быдлаын ӧткодь.
Важӧн сьӧкыд удж бӧрын том йӧз рытпукалӧмаӧсь – сьылӧмаӧсь, йӧктӧмаӧсь да ворсӧмаӧсь. Вежадырӧ гадайтчигӧн найӧ сюся видзӧдӧмаӧсь ӧта-мӧд бӧрся да «чӧвтӧмаӧсь синнысӧ» — зонъяс бӧрйӧмаӧсь гӧтырпу. Сэсся кажитчана ныв дорӧ ыстылӧмаӧсь корасьысьясӧс, ӧд висьтавлӧны, мый сваттятӧгыд он гӧтрась, керкаад ичмоньтӧ пыртны он вермы.
Корасьысьяс пыдди медтшӧкыда волывлӧмаӧсь жӧниклӧн бать-мамыс да олӧмаджык рӧдвужыс. Найӧ пыригӧн на гӧгӧрвоӧдӧмаӧсь, мый ради локтӧмаӧсь и дзик пыр заводитлӧмаӧсь ошкыны верӧспусӧ. Гӧтырпулӧн бать-мамыс вочавидзлӧмаӧсь, мый нывныс том да абу на дась семья лӧсьӧдны.
– Нывтӧ быдтінныд, медым верӧс сайӧ сетны, – вӧйпӧдлӧмаӧсь гӧтырпулӧн бать-мамлы. – Жӧникным зэв бур морт!
Сэсся век жӧ корлывлӧмаӧсь гӧтырпусӧ да юасьӧмаӧсь ассьыс, мый сьӧлӧмыс шуӧ вӧчны. А ныв корлӧма кад думыштчыны, ӧд дзик пыр сӧгластӧ сетны оз вӧлі позь. Сватъяс сёрнитчылӧмаӧсь паныдасьлыны тӧлысь мысти. Тайӧ кадколастнас нывлӧн рӧдвужыс зільӧма унджык тӧдмавны жӧниклӧн рӧд йывсьыс.
Тӧлысь мысти сватъяссӧ юӧртлӧмаӧсь, сӧглас-ӧ ныв петны верӧс сайӧ, та бӧрын нин бать-мам сёрнитчӧмаӧсь кӧлысь да приданнӧй йылысь. Сійӧ жӧ луннас томъясӧс тӧдмӧдлӧмаӧсь да бласлӧвитӧмаӧсь. Батьяс кутлӧмаӧсь ки, медым эскӧдны сёрнитчӧмсӧ. Сэсся кыкнан семьялы колӧма дасьтысьны гаж кежлӧ – пуны сур, лӧсьӧдны приданнӧй да козинъяс. Гӧтырпулы лӧсьӧдчынысӧ отсасьлӧмаӧсь нывъёртъясыс, а рытнас сы дорӧ чукӧртчылӧмаӧсь гажӧдчыны том йӧз.
Кӧлысь водзын гӧтырпусӧ мамыс да вежаньыс нуӧдлӧмаӧсь пывсянӧ, мыськылӧмаӧсь чужӧмсӧ да шырӧмаӧсь гыжсӧ. Сэні разьӧмаӧсь ныв кӧсасӧ, а кӧсасьыс кыскӧм ленточкасӧ вундылӧмаӧсь. Та кадӧ нывлӧн ёртъясыс сьылігтыр да йӧктігтыр кытшовтӧмаӧсь пывсянсӧ, медым некутшӧм лёк оз пыр пытшкӧсас. Пывсьӧм бӧрын гӧтырпусӧ бӧрдӧдігтыр вӧччӧдӧмаӧсь мича паськӧмӧ.
Рытнас жӧникыс локтӧма гӧтырпу дорас да найӧ сетӧмаӧсь ӧта-мӧдлы козинъяс.
Кӧлысь асывнас жӧникыс мӧдӧдчывлӧма гӧтырпуысла: доддялӧма вӧв да мичмӧдӧма мегыр. Сэсся том зон сувтлӧма пидзӧснас кӧр воль вылӧ, а бать-мамыс ӧбразӧн бласлӧвитӧмаӧсь сійӧс.
Гӧтырпусӧ мамыс да вежаньыс заводитӧмаӧсь бӧрдӧдны асывнас на, нылыслы гажӧдчыны абу жӧ позьлӧма – олӧмыс пӧ сьӧкыд лоӧ.
Мамыс пасьтӧдӧма гӧрд сос да сарапан, кодӧс нывлы колӧма новлыны 3 во. Гӧрд паськӧмыс петкӧдлӧма, мый том ань вермӧ чужтыны челядьӧс да паськӧдны рӧдсӧ. Тайӧ каднас нылӧс шуӧмаӧсь ичмоньӧн, а куим во мысти сійӧ лоӧ моньӧн. Вежаньыс пасьтӧдӧма бисера юр – мичмӧдӧм гӧрд ной. Сер сертиыс позьӧма тӧдмавны, кутшӧм рӧдысь нылыс.
Вӧччӧм гӧтырпуыс колльӧдчӧма рӧдвужыскӧд да бӧрдӧдӧма бать-мам дорын шуда олӧмсӧ. Джоджас вольсалӧмаӧсь еджыд воль, гӧтырпуыс сувтлӧма пидзӧс вылас, а бать-мамыс бласлӧвитӧмаӧсь.
Кор жӧникыс матыстчылӧма керка дорас, гӧтырпулӧн нывъёртъясыс корӧмаӧсь сылысь сьӧм да козинъяс, натӧг керкаас абу лэдзӧмаӧсь. Тшӧктылӧмаӧсь вермасьны и жӧниклӧн ёртъяслы.
Сэсся верӧспуыс пыравлӧма керкаӧ да нуӧдӧма ас бӧрсяньыс нылӧс, тайӧ зуксяньыс том ань волывлӧма татчӧ сӧмын гӧстяӧн.
Венчайтчӧм водзын бать-мам бласлӧвитӧмаӧсь гозъяӧс. Кӧлысь лунӧ некод абу гажӧдчывлӧма, сӧмын сёйӧмаӧсь да юӧмаӧсь. Став гажыс вӧвлӧма мӧд луннас. Вежаньыс да мамыс кыӧмаӧсь том гӧтырлы кык кӧса. Веськыд кӧсаыс кӧ тэрыбджыка кысьылӧма – медводзын пи чужас, а шуйгаыс кӧ – ныв. Сэсся кыӧмаӧсь ичмоньлы «баба юр».
Пызан сайӧ пуксьытӧдзыс мамыс вольсавлӧма лабичӧ гӧннас вылӧ гугӧдӧм пась, мед нылыслӧн верӧс сайын олӧмыс вӧлі небыд, шоныд да озыр.
Гижӧдсӧ лӧсьӧдіс Ирина Терентьева «Ямал-Регион» телерадиокомпаниялӧн «Во гӧгӧрса бӧрйӧм» уджтас серти.
Видеосӧ позьӧ видзӧдны куар-код пыр вуджӧмӧн.
Снимокъясыс Елена Лабалӧн да Татьяна Паршуновалӧн