Сыктывкарысь Иевлевъяслӧн семья олӧ ӧта-мӧднысӧ пыдди пуктӧмӧн да радейтӧмӧн.
Натальялӧн да Эдуардлӧн куим пи. Найӧ оз тӧдны «гажтӧм» кыв. Гозъя мыйсӧ сӧмын оз мӧвпыштны, мед котыраныс кыліс шуда серам. Гожӧмнас найӧ ворсӧны-котралӧны, тулыснас лэдзалӧны сынӧдӧ лэбалан змей, зарни арнас вӧрын чукӧртӧны вотӧс да коръяс, тӧвнас кыпӧдӧны лымйысь крепосьт.
Дед-бабыс оз жӧ кольччыны муспозъяссьыс, пырӧдчӧны семья гажӧ: велӧдӧны внукъяссӧ пусьыны-пӧжасьны, лызьӧн иславны да, дерт жӧ, чӧсмӧдлӧны.
Медся ичӧтыс – Артём – Иевлевъяслӧн зарни пи. Чужӧма апрель 22 лунӧ. Ӧні сылы 9 арӧс. Ставныс сійӧс радейтӧны.
–Тёмаӧс чужті 37 арӧсӧн. Сійӧ менам коймӧд кага, – висьталӧ Наталья Вачеславовна мамыс. – Нӧбасигӧн нинӧм сэтшӧмыс эз вӧв, ставыс вӧлі сідз, кыдз колӧ. Но чужтытӧдз Тёма некымынысь бергӧдчӧма да гаровтчӧма гӧг сюрӧснас. УЗИ-ыс тайӧс петкӧдліс. И диагнозсӧ (РАС) пуктігӧн нин шуисны, гашкӧ пӧ, помкаыс сыын, мыйла кага оз сёрнит.
Арӧс да куим тӧлысь вӧлі Тёмалы, кӧсйи дачаын йӧла турун (одуванчик) пиын снимайтны, а сійӧ оз кыв миянӧс. Буретш сэксянь кутім казявны, мый кага миян оз сӧвмы, а мӧдарӧ, ас кежсьыс кутіс овны и.
Детсадйӧ нуӧді, кор кык сайӧ арӧса нин вӧлі. Такӧдісны, воссяс пӧ сёрниыс. Ыджыдджыкыс миян кык сайӧ арӧсӧн жӧ заводитіс сёрнитны, мӧдыс тшӧтш. И ме надейтчи, мый и Тёмалӧн воссяс гӧлӧсыс. Кӧть эськӧ «мам» ни «пап», некутшӧм слогъяс оз вӧлі шуав. Сӧмын горзіс, мыйкӧ кӧ эз кажитчы. Либӧ мыйыськӧ сераліс.
–Майшасинныд?
–Дерт. Детсадйын горшокӧ пуксьӧдны оз вермыны. Сэтчӧ мунігӧн да гортӧ локтігӧн пыр ёнджыка и ёнджыка кутіс ыждавны. Кинотеатрӧ либӧ лавкаӧ кӧ пырам, заводитас горзыны. Дерт, таысь абу нимкодь. И такӧдны некыдзи он вермы, кӧть и морӧс бердӧ топӧдлывлі. Первой мунім психиатр дорӧ. Пӧшти куим арӧса нин вӧлі. Тшӧктісны сюйны укол, мед лӧньӧдыштны.
–Стӧч диагноз тӧдмалӧм бӧрын, кыдзи и мукӧдыс, эг гӧгӧрвоӧй, мыйла миянкӧд тадзи лои. Ёна шогалім, – пырӧдчис сёрниӧ Артёмлӧн Елена Ивановна бабушыс. –А сэсся кутім ёнджыка сы вӧсна тӧждысьны. Пыр сыкӧд орччӧн вӧлім. И, чайтам, внуклы кокньыдджык лои. Ставным ӧтлаын ворсам, гажӧдчам. Дедыскӧд ворсӧ тшӧтш и шахматӧн да шашкиӧн. Фишкаясӧн ворсам. Юрас ӧдйӧ арталӧ, кымын воськов водзӧ колӧ фишкасӧ вештыны. Купайтчыны вадорӧ лэччылам, вӧрӧ ветлам да, кодзувкот бӧрся кыйӧдас, увъяссӧ видзӧдалас. Зэв ёна кажитчӧ сылы вӧр-ваас овны. Дедыскӧд окотапырысь исласьӧ лызьӧн.
Бать-мамыс висьталӧны, мый Тёма радейтӧ лыдпасъяс, бура артасьӧ. Бура артмӧ и серпасасьны, медсясӧ радейтӧ краска-карандашӧн рисуйтчыны изйӧ.
Писӧ Иевлевъяс нинӧмӧн оз мырдӧнавны, а ышӧдӧны, мед ачыс босьтчис вӧчасьнысӧ. Мудзас да, петӧны гуляйтны. Пырас да, оз ков тшӧктӧм, ачыс босьтчӧ помавны панӧм серпассӧ либӧ мӧд уджӧ кутчысьӧ, шуам, пазл чукӧртны.
–Абу дыш, – ошкӧ писӧ Эдуард Владимирович батьыс. – Миян эм дача, да Тёма и лымтӧ весалас, и картупель керас. Отсасьӧ, кажитчӧ сылы, мый ӧтув уджалам.
–Шуам, колӧ стӧкан нуны. Сідз кӧ тшӧктан, вермас пыксьыны. А шуан кӧ, мый колӧ отсӧг, пыр и вӧчас. Зарни пи сійӧ миян, бур сьӧлӧма, – ошкыштіс жӧ мамыс Артёмӧс.
Иевлев гозъялӧн кывъяс серти, Артём ветлӧдлӧ татшӧм челядьӧс сӧвмӧдан школаӧ. Дерт, первой классын вӧлӧма сьӧкыд. Кык вежон мамыс сыкӧд тшӧтш ветлӧма школаӧ. Но тадзи пӧ оз позь, сы вӧсна мый мамыс дорӧ пыр топӧдчӧ, мед меліалас. А мамыд сійӧ мам и эм: малыштас юрӧдыд, пидзӧс вылас пуксьӧдас, морӧс бердас топӧдлас, чупнитас.
Сідзжӧ Иевлев гозъя пасйӧны, мый тӧдӧмлунъясыс пиыслӧн вӧлӧмаӧсь. Школаӧ пыртӧдз на детинка тӧдӧма лыдпасъяс, умножение таблица, лыддьысьӧма.
–Аслыс мый кажитчӧ, бура велалӧ. Первой классас вӧлі квайт морт, ӧні 11 велӧдчысь. Челядьыс бура примитісны. Ёртасьӧны. Дерт, мыйынкӧ сьӧкыдлуныс эм, сытӧг оз вермы лоны. Эскам, кутас воссьыны, сійӧ ӧд ачыс на быдмӧ-сӧвмӧ. Окота ставсӧ тӧдны. Стӧч наука кажитчӧ сылы. Думайтам, быдмас да, тайӧ нырвизьӧдыс и мунас. Педагогъяс енбиалуннас шензьӧны. Шуӧны, мый Артём лоас Илон Маск кодь, код йылысь тӧдӧ став мирыс, – висьталӧны бать-мам.
–Асьныд шуанныд, овлӧ, мыйкӧ оз артмы, но оз ков лэдзчысьны. Ӧд колӧ водзӧ сӧвмӧдӧм вылӧ вын. Кытысь босьтанныд вынсӧ?
–Психологъяс шуӧны, аньлы пӧ колӧ шкапысь став кӧлуйсӧ перъявны да лӧсьыда бӧр пуктавны. Тайӧ шеждысьӧмыс отсалӧ вунӧдчывны. Ме старайтча корсьны олӧмсьыс бурсӧ: ветла театрӧ, ёртъяскӧд аддзысьла, орчча карӧ ветлывла и. Быдлунъя олӧмсьыс мичсӧ казяла: лымъялӧ – мича, шондіа – мича. Миян куим пи, и ставныс аслыспӧлӧсӧсь, сӧвмӧны ас ногыс. И тайӧ абу сӧмын висьлӧс кага йылысь. Торъялӧны этш сертиныс, олӧм вылас видзӧдласнас. И ме да верӧс сідз жӧ. Та вӧсна ог лыддьы Артёмӧс вокъяссьыс лёкджыкӧн, мый мыйкӧ сылӧн оз тырмы, – шуӧ ань.
–Колӧ радейтны и олӧм сетны пи вӧсна. Ӧд бать-мамлӧн шудыс челядьын, – содтіс батьыс.
* * *
Пасъям, гижӧдсӧ дасьтӧма «Быть мамой: психологическая гармонизация особой семьи с помощью медиатерапии» социальнӧй уджтас серти, кодӧс збыльмӧдӧны Коми Республикаса юралысьлӧн грант весьтӧ.
Анастасия РОЧЕВА.
<> Комиӧдіс Екатерина МАКАРОВА. Снимокъясыс ИевлевъяслӦн гортса архивысь.