Чайта, татшӧм ногӧн мӧвпыштӧма «Княжпогостскӧй» видз-му овмӧс кооперативӧн (СПК-ӧн) веськӧдлысь Александр Дёлог да кольӧм вежонӧ нёль ыджыд фургонӧн кытчӧкӧ гургӧма-нуӧма картасьыс 50 лысьтан мӧс да 12 кукань.
Кооперативас пай кутысьяс эськӧ и шызьылӧмаӧсь, весиг полицияӧ шыӧдчылӧмаӧсь, но СПК-са веськӧдлысьӧс некод абу сяммӧма сувтӧдны. Погона йӧз босьтчӧмаӧсь туявны лоӧмторсӧ.
«Княжпогостскӧй» овмӧсын мӧймусянь нин мӧдӧма чӧжсьыны удждон, вот, кредит да электричество кузя уджйӧз. Ноябрь 4 лунӧ «ВКонтактеын» вӧлі пасйӧд, кооперативын зільысьяслы пӧ нёль тӧлысь нин оз мынтыны удждон. Александр Дёлог мыйтакӧ сьӧм налы вештӧма да корӧма виччысьыштны. Кодсюрӧ сылы абу эскӧмаӧсь да мунӧмаӧсь удж вывсьыс.
Кор предприятиеыс мӧдӧма «вӧйны», регионса видз-му овмӧс министерствоӧн веськӧдлысьяс Комиын федеральнӧй вот служба управлениеысь (УФНС), «Коми коммунальные технологии», «Агрокомплекс» акционер котыръясысь да муниципалитетса администрацияысь специалистъяскӧд волӧмаӧсь кооперативас, аддзысьлӧмаӧсь Александр Дёлогкӧд, некымынысь вӧзйылӧмаӧсь петан туй. И абу кыв вылын, а ставсӧ гижӧмаӧсь кабалаӧ. Но ни веськӧдлысьыс, ни пайщикъяс абу кывзӧмаӧсь. Тыдалӧ, чайтӧмаӧсь, мый асьныс аддзасны петан туйсӧ.
Регионса видз-му овмӧс министерство весиг корӧма Комиын федеральнӧй вот служба управлениеын зільысьясӧс вӧчны сідз шусяна реструктуризация, мӧд ногӧн кӧ, уджйӧзсӧ юкны да вештысян кадсӧ нюжӧдны.
Воддза воын на министерство вичмӧдӧма кооперативыслы 6.227.871,5 шайт ньӧбны комбикорм, кӧйдыс, инавны дась прӧдукция, рӧдмӧдны племеннӧй пемӧс. И мӧйму йӧв-яй иналӧмысь вичмӧдӧмаӧсь 327.191,64 шайт.
Кыдзи висьталіс Коми Республикаысь видз-му овмӧсса министр Сергей Елдин, найӧ вермӧны могмӧдны му вылын да скӧт дорын зільысьясӧс нелямын сикас отсӧгӧн. Но сьӧм вичмӧдӧны сӧмын налы, кодъяслӧн абу некутшӧм уджйӧз, да висьтасисны кӧ кольӧмвося удж йывсьыс. Кооперативыслы таво отсавны оз вермыны, сы вӧсна мый сійӧ уджйӧзасьӧма да абу висьтасьӧма ведомствоыслы кольӧмвося удж кузя.
Бюджет организацияяслы да йӧзыслы кооперативыс мӧйму иналӧма 110 тонна йӧв. Сылӧн пӧдласьӧмыс школа да детсад вылӧ ёнасӧ оз мӧрччы. Найӧ кырымалӧмаӧсь сёрнитчӧм «Сыктывкарса йӧв заводкӧд». Княжпогост районын тырмымӧн и федеральнӧй ретейлерыс: «Пятёрочка» да «Магнит» вузасянінъяс. Таысь ӧтдор ас вылӧ зільысь фермеръяс овмӧсъясас лысьтӧны районас став вӧчӧм йӧлысь 82 прӧчентсӧ. Сідз, асшӧр уджалысь Шамшаддин Алиев аслас овмӧсысь иналӧ 666, а фермер Алзаман Междунов – 284 тонна йӧв.
«Княжпогостскӧйын» сизим уджалысьлы удждон кузя став уджйӧзсӧ мынтӧмаӧсь, найӧс дасьӧсь инавны мукӧд предприятиеӧ.
А кытчӧ нуисны скӧтсӧ, некод оз тӧд. Кооперативса веськӧдлысьыс та йылысь весиг пайщикъясыслы абу юӧртӧма, видз-му овмӧс министерствокӧд некутшӧм йитӧд оз жӧ кут. Сэсся и оланпас серти коммерция котырлы тшӧктыны мыйкӧ вӧчны некод оз вермы, сійӧ уджалӧ аснаукӧн.
Дерт, чуймӧдӧ пайщикъяслӧн чӧв олӧмыс. Предприятиеыс кык во нин вӧйӧ уджйӧз гуӧ, но ставныслы веськодь.
Федеральнӧй вот службалӧн татчӧс управление апрельын шыӧдчӧма регионса арбитраж судӧ «Княжпогостскӧй» кооперативсӧ банкроталӧм могысь. 6.326.608, 95 шайт уджйӧзсьыд кооперативса веськӧдлысьсӧ вермасны кыскыны административнӧй, гражданско-правӧвӧй да весиг уголовнӧй кывкутӧмӧ. Сэсся ковмас бӧр косӧдны видз-му овмӧс министерстволы сьӧма отсӧгсӧ, вештыны штрап да санкция.
СПК-са веськӧдлысьыслы юӧртӧмаӧсь, мый банкроталігӧн сылы оз позь вӧдитчыны эмбурӧн да скӧтӧн. Но…
Александр Дёлогӧс ӧнӧдз «бур» кывйӧн казьтылӧны Киров обласьтын, Сыктывкарса йӧв заводын, Удора районса «Югӧр» предприятиеын, «Чернутьевскӧй» колхозын да «Княжпогостскӧй» СПК-ын.
Казьтыштам, мӧйму «Чернутьевскӧй» уджйӧз пондаыс тшӧтш муртса абу пӧдласьӧма.
2023-2024 воясӧ сэтысь пышйӧма 12 уджалысь, на бӧрся мунӧма и веськӧдлысьыс, Александр Дёлогыс. Таӧдз мыйтакӧ сюрукӧс нуӧмаӧсь Чувашияӧ.
Буретш «Княжпогостскӧй» СПК-ӧ 2023 вося ноябрын вайӧдӧмаӧсь Вуктылысь сюрукъясӧс да кукань-бычӧӧс. Коньӧръясӧс крестьянин (фермер) овмӧсӧн веськӧдлысь Игорь Моисеев муртса тшыгла абу виӧма. Скӧтыс неуна мортъяммыштӧма, и со бара кытчӧкӧ нуӧмаӧсь.
Кӧть Емваса картаын талун шыч ни рач, некод оз баксы, министерствоын кутӧны лача, мый предприятиеыс дзикӧдз оз пӧдлась.
Буретш талун арбитраж ёрд вӧчас кывкӧртӧд. Сы серти индасны сідз шусяна конкурснӧй управляющӧйӧс. Та бӧрын СПК-са эмбурсӧ иналасны. Гашкӧ, кодкӧ и ньӧбас да ваяс сэтчӧ выль сюрукъясӧс.
* * *
Чилимдін районын таво январын муртса абу пӧдласьӧма «Трусово» котыр, некодлы пӧ уджавны да. Ӧкмӧма и уджйӧз. Та вӧсна пӧ вермас дугдыны уджавны и йӧв переработайтан «Цилемскӧй» предприятие.
Регионса видз-му овмӧс министерство кутӧ син улас и тайӧ гӧрӧдсӧ…
<> Николай РАЗМЫСЛОВ. Снимокъясыс авторлӧн да ӧтуввезйысь.