Комиын стрӧитчан, оланін да технадзор службаса госжилнадзорӧ лунысь-лун норасьӧ уна йӧз. Вӧлӧмкӧ, кодсюрӧлӧн и став удобствоа патераад олӧмыд – абу ма панялӧм.
Йӧзӧс жилищно-коммунальнӧй услугаясӧн могмӧдігӧн налысь правосӧ торкалӧм йылысь республикаса юралысьлӧн Общественнӧй приёмнӧйын нӧшта ӧтчыд висьталіс Комиын стрӧитчан, оланін да технадзор службаса госжилнадзорӧн веськӧдлысьӧс первой вежысь Галина Машукова.
–Галина Викторовна, мыйсяма тӧжд-могӧн шыӧдчӧны тіян службаӧ?
–Миян ведомствоын специалистъяслӧн телефонъясыс помся триньгӧны, весиг доналӧны. Республикаса кар-районысь во гӧгӧр звӧнитчӧны унаӧн. Но мукӧдысьсӧ быттьӧ бушков заводитчылӧ, кор кыткӧ ва труба потӧ.
Норасьӧны юркарсянь, Ухтасянь, Емдін, Кулӧмдін, Княжпогост да мукӧд районсянь. Медсясӧ сэсянь, кӧні важ керкаыс уна, да коммунальнӧй овмӧсыс руп-ропмунӧма, кӧні оз колана ног зільны меставывса администрация да веськӧдлан компания.
Йӧзыс норасьӧны керкаясын ӧтувъя эмбур дӧзьӧритӧм да коммунальнӧй услугаясӧн могмӧдӧм кузя. Шуам, оз идрасьны подъездын либӧ оз ас кадӧ тайӧс вӧчны, керка дорыс тырӧма лымйӧн, кильчӧ содйыс йизьӧма. Татшӧм норасьӧмыс торйӧн нин уна вӧлі таво тӧвнас. Дерт, оз чин и кранысь сімӧм ва да ӧдва шоналысь трубаяс кузя шыӧдчӧмыс. Унаӧн корӧны, медым выльысь арталісны коммунальнӧй услугаысь рӧскодсӧ да с.в.
Тулыснас унаӧн юӧртӧны вевтсянь ӧшйӧм йи нёньяс йылысь. Лым сылігӧн уналӧн патераас заводитӧ виявны, ва стоякъясыс йизьӧмаӧсь либӧ тырӧмаӧсь ёгӧн да.
Бӧръя кадӧ норасьӧны и ГИС ЖКХ сайт вылӧ, этша пӧ сэні колана юӧрыс. Сэсся унаӧн оз на сяммыны вӧдитчыны сыӧн.
Миян служба нуӧдӧ профилактика удж ӧтуввез, газет да юӧр сетан агентствояс да радио-телевидение пыр. Гӧгӧрвоӧдам-велӧдам йӧзсӧ, вочавидзам налӧн юалӧмъяс вылӧ, сетам веськӧдлан компанияяс йылысь юӧр, тӧдмӧдам керка-патераын олысьлӧн правоясӧн.
Тырмытӧмторъясысь стройжилтехнадзор службаса специалистъяс кыскӧны мыжасӧ административнӧй кывкутӧмӧ. Ставсӧ тайӧс вӧчам, медым мӧдысь эз ло ускӧттьӧыс, да бара эз торкны мортлысь правосӧ.
–А век жӧ торкасны кӧ мӧдысь дай коймӧдысь?
–Сэки и та кузя став документ-кабаласӧ ыстам судӧ. Сылӧн кывкӧртӧд серти УК-ӧн да ТСЖ-ӧн веськӧдлысьӧс оланпас торкалӧмысь вермасны вештыны удж вывсьыс, веськӧдлан организацияыслысь мырддьыны лицензиясӧ. Комиын куим во кежлӧ удж вывсьыс вештісны УК-са директорӧс да ТСЖ-ӧн веськӧдлысьӧс.
Сідз шусяна дисквалификацияыс мӧрччӧ веськӧдлысьыслы, а оз компанияыслы. Бӧръяыс и водзӧ дӧзьӧритӧ керкаяссӧ, медым йӧзсӧ могмӧдісны колана услугаӧн. Но та дырйи олысьясыслы колӧ бӧрйыны выль веськӧдлысьӧс. Ӧд сытӧг банкъяс некутшӧм рӧштшӧт оз вӧчны. Олысьяс пиысь кӧ некод оз босьтчы нырщикавны да кывкутны керка вӧснаыс, ковмас вежны веськӧдланногсӧ. Керкаас кӧ комын патераысь унджык, медалӧны УК-ӧс.
–Юркарса ӧткымын керкаын олысьяс шызьылісны, норасисны компанияяс вылӧ, кодъясӧн веськӧдлӧны… Мурмансксянь!
–Веськыда кӧ, татшӧмыс медводдзаысь на. Мурманскысь «Браво» ООО мӧйму декабрын босьтӧма аслас борд улӧ «УК «Теплокомфорт», «РЖК» да «ЖСК-99І» компанияяс, кодъяс дӧзьӧритӧны уна патераа 54 керка. Водзті тайӧ котыръясыс лючки уджалісны, на вылӧ ёнасӧ эз норасьлыны. Но таво январь шӧрын службанымӧс тыртісны норасьӧмӧн, подъездъясын пӧ оз идрасьны, керка гӧгӧр лым тола. Аварийно-диспетчерскӧй службаяс пӧ чӧв олӧны да немтор оз вӧчны. Воис 70 норасьӧм.
Прокуратураын зільысьяскӧд ӧтув кытшовтім керкаяссӧ, юасим йӧзыслысь. Тыдовтчис, мый веськӧдлан компанияясыс и збыльысь уджалӧны кыккирудз. Йӧзыс лючки вештысьӧны коммунальнӧй услугаясысь, мыйӧн найӧс оз могмӧдны.
Прӧверкаыс мунӧ на. Комиысь генпрокуратура син улас кутӧ, кыдзи вежасны веськӧдлан организацияяссӧ. Прӧверкаяс нуӧдӧ и Мурманск обласьтса прокуратура.
Дас прӧверкаысь ӧкмыс кузяыс дасьтім предписаниеяс. Панӧма ӧти административнӧй делӧ, котырыс быд ногыс зільӧ саймовтчыны прӧверкасьыс да. Нӧшта лӧсьӧдісны шогмытӧм удж вӧсна 21 протокол, сы лыдысь куимыс – аварийно-диспетчерскӧй службаяскӧд йитӧдын. Керкаяссӧ киритім лицензия реестрысь.
Талун кежлӧ ӧкмыс керкаса олысьяс бӧрйисны нин выль веськӧдлан компания. Нӧшта 16-ын олысьяс шыӧдчисны миян службаӧ УК вежӧм йылысь. 17 керкаын олысьяссянь виччысям жӧ собрание протоколъяс.
Майшӧдлӧ 11 керка. Сэні олысьясыс абу на и чукӧртчылӧмаӧсь. Гашкӧ, кутӧны лача, мый УК-ыс думыштчас да бурмӧдас уджсӧ. Но дыр нюжмасьны оз позь. Ӧти-кӧ, йӧзыс быд тӧлысь вештысьӧны абутӧм услугаысь. А, мӧд-кӧ, апрель 30 лунӧдз веськӧдлан организациялы колӧ лӧсьӧдны локтан ломтысян кад кежлӧ дасьтысян план. И ми майшасям, кӧдзыдӧдз удитасны-ӧ помавны тайӧ уджсӧ.
Татшӧмторсьыс тшӧкыда мыжаӧсь и асьныс олысьясыс. Шуам, найӧс чукӧртас кутшӧмкӧ котыр да шуас, мыйла пӧ мынтанныд УК-лы квадрата метр дӧзьӧритӧмысь кызь шайт, ми пӧ тайӧс вӧчам кык пӧв донтӧмджыкысь. И йӧзыс кырымалӧны сёрнитчӧм. Тшӧкыда оз и лыддьыны, мый сэні гижӧма. А кор суас кутшӧмкӧ ускӧттьӧ, корасны киритны сійӧс. Но выльӧн бӧрйӧм котырсаыс петкӧдласны сёрнитчӧмсӧ, тані пӧ татшӧм уджсӧ абу пасйӧма.
Оланпас серти веськӧдлан компаниялы быть колӧ вӧчны сё сикас удж. Мед кӧть та йылысь и абу пасйӧма сёрнитчӧмас. Та вӧсна оз ков тэрмасьны мыйыськӧ вештысьны. Сійӧ жӧ радиаторсӧ вермасны пуктыны дон босьттӧг…
–Кытчӧ позьӧ шыӧдчыны либӧ норасьны, шогмытӧма кӧ могмӧдӧны коммунальнӧй услугаясӧн?
–Медводз колӧ шыӧдчыны услуганас могмӧдысь дінӧ либӧ сы дорӧ, кодлы таысь мынтысянныд. Адрессӧ пасйӧма квитанцияас. Сэні кӧ ӧвтчыштасны либӧ «вунӧдасны» тіян шыӧдчӧм йылысь, тайӧ лоӧ оланпас торкӧмӧн, сэки нин миян специалистъяс видзӧдласны, коді мыжаыс да кыдзи кыскыны сійӧс административнӧй кывкутӧмӧ, ӧд веськӧдлысьыдлы штрапыд мӧрччӧджык. Ведомствосьыным специалистъяс оз вермыны сідз-тадз волыны тіян ордӧ контроль прӧверкаӧн. 2021 вося оланпас серти ми вермам тӧд вылӧ босьтны мортыслысь норасьӧмсӧ, кабала-шыӧдчӧмсӧ кӧ ыстіс ӧтуввезса ГИС ЖКХ либӧ «Госуслугиса» «Дом» портал пыр, ачыс вайис Карл Маркс уличаса 197-ӧд номера керкаӧ миян ведомствоӧ да та дырйи петкӧдліс паспортсӧ.
Пошта пыр ыстӧмасӧ оз видлавны.
Шыӧдчӧмад колӧ пасйыны, мый тіянлысь босьтісны колана мындаысь унджык сьӧм, да коранныд видзӧдлыны, ставыс-ӧ лючки. Бур, ыстанныд кӧ тшӧтш веськӧдлан компаниялысь, аварийнӧй службалысь вочакывъяс.
* * *
Кыдз ми аддзам, и карад олӧмыд абу быдӧнлы ма кодь, и тані тӧжд-майшасьӧмыс юр выв тыр. И абу ставыс ас саяд. Дерт, карсаыдлы оз ков ноксьыны пескӧн, пилитчыны-поткӧдчыны, ваявны юкмӧсысь ва. Крантӧ бергӧдан да, со тэныд кӧдзыд и пӧсь ва. Содтӧд на и биару. Да и асмогасянінад шоныд. Но патераад кӧ ывлаын серти муртса шоныдджык, кӧрт пачтӧ он ломты…
<> Николай РАЗМЫСЛОВ. Снимокъясыс авторлӧн да ӧтуввезйысь.