2021 вося апрельын Россияса президент Владимир Путин тшӧктіс странаса правительстволы, регионъясса власьт тэчасъяслы да «Газпромлы» дон босьттӧг нюжӧдны йӧз оланінӧдз биару труба. А 2024 вося февраль 29 лунӧ Федеральнӧй Собрание дорӧ шыӧдчигӧн вӧзйис социальнӧй догазификация программа серти могмӧдны биаруӧн и дача кутысьясӧс. Тайӧ жӧ вося апрель 16 лунӧ 484-ӧд номера постановлениеӧн правительство пыртіс йӧзӧс биаруӧн могмӧдан программаас сад вӧдитан некоммерческӧй тӧвариществояс (СНТ).
Мый колӧ вӧчны да кытчӧ шыӧдчыны, медым кельыдлӧз ломтасыс воис дачаӧ? Быд юр сюянінӧдзӧ позьӧ нюжӧдны биару трубасӧ?
Тайӧ да мукӧд юалӧм вылӧ вочавидзисны Коми Республикаын «Роскадастр» правӧвӧй компанияса филиалысь специалистъяс.
«Роскадастр» компанияса татчӧс филиалӧн веськӧдлысь Лариса Зин:
–Социальнӧй догазификация программасӧ збыльмӧдӧны Россияса 32 регионын, тшӧтш и Комиын.
Чайта, йӧзыслы тайӧ зэв колана. Медводз, электричествоӧн да пескӧн серти биаруӧн ёна донтӧмджык пусьыны-пражитчыны, шонтыны оланін.
Таысь ӧтдор программасӧ збыльмӧдігӧн позьӧ стӧчмӧдны да артавны, СНТ-ас уна-ӧ капитальнӧй керка да участок. Комиын, кыдзи и ставнас Россияын, джын дачасӧ абу артыштӧма колана ног. Сэсся и биару нюжӧдӧм могысь кӧзяиныслы ковмас лӧсьӧдны стрӧйба да му вылас став колана документсӧ.
Ӧд уна во чӧжӧн йӧзыс, кыдз найӧ чайтӧны, асланыс мутор вылын кыпӧдлісны олан да мукӧд стрӧйба, но некутшӧм документ та йылысь налӧн эз вӧв. А татӧг ньӧбны-вузавны, козьнавны, вежны, банкысь сьӧм босьтігӧн сетны закладӧ, а сідзжӧ завещание серти кодлыкӧ кольны татшӧм эмбурсӧ оз позь. Татшӧм му да стрӧйба кузя он вермы шыӧдчыны нотариус, страхӧвӧй агент да коммунальнӧй овмӧсын зільысьяс дінӧ.
Медводз колӧ гӧгӧрвоӧдны, мый эм сідз шусяна газификация да догазификация.
Воддза сертиыс сикт-посёлокӧдз нюжӧдӧны магистральнӧй труба. Сӧмын та бӧрын позьӧ сёрнитны догазификация йылысь. Сы серти биару трубасӧ дон босьттӧг нюжӧдӧны йӧр дорӧдз. Потшӧссянь керкаӧдз вайӧдан да и пытшкӧс уджсьыс, оборудованиесьыс кӧзяиныс мынтысьӧ ачыс.
Сідзкӧ, дача догазификация программаас позьӧ пырӧдчыны, кар-посёлокас, сикт-грездас кӧ эм нин газораспределительнӧй вез да муыс сэтчӧс администрация улын. Шуам, участокыс кӧ лыддьыссьӧ видз-му овмӧслӧн, татшӧмыс программаас оз веськав. Дерт, позьӧ муыслысь вежны сідз шусяна категориясӧ, но виччысьны ковмас дырджык. Нӧшта керка-дачасӧ да мусӧ медым вӧлі код вылӧ кӧ гижӧма, а стрӧйбаыс лыддьыссис оланӧн. Биарунас позяс вӧ дитчыны сӧмын пусьӧм-пражитчӧм да шонтысьӧм могысь. Некутшӧм социальнӧй отсӧг та дырйи абу урчитӧма предпринимательлы да ас вылӧ зільысьлы.
Ставсӧ тайӧс тӧд вылӧ босьтӧмӧн программаас талун вермас веськавны дас сизим СНТ – Ухта гӧгӧрысь, Сыктывкар бердса Дырнӧсысь, Максаковкаысь да Човйысь дачаяс.
Медым кельыдлӧз ломтас воис йӧр дорӧдз, медводз колӧ чукӧртчывны дача кутысьяслы да лӧсьӧдны протокол. Гӧгӧрвоана, кык дачаӧдз некод оз мӧд нюжӧдны биару трубатӧ. Колӧ, мед джынсьыс унджыкыс ошкис тайӧ мӧвпсӧ. Ӧд газ проводыс мунас СНТ йӧръяс костӧд, туй-пурысь пӧлӧн.
Социальнӧй догазификация программасӧ мӧдасны збыльмӧдны 2030 воӧдз.
«Роскадастр» компанияса татчӧс филиалӧн веськӧдлысьӧс вежысь Ольга Макарова:
–Медводз колӧ гижны шыӧдчӧм. СНТ-сянь ӧтувъя кабала-документсӧ позьӧ ыстыны муниципалитетса администрацияӧ. Сыктывкарын сійӧс позьӧ пыртны миян филиалӧ Пӧкрӧв бульварса 6-ӧд керкаӧ. Позьӧ ыстыны и МФЦ либӧ «Госуслуги» портал пыр.
Кутшӧм СНТ-ӧ да кор воас кельыдлӧз ломтасыс, мый та могысь колӧ, позьӧ тӧдмавны регионса правительстволӧн, сад вӧдитан организациялӧн, меставывса власьт тэчаслӧн, газификация кузя ӧтувъя операторлӧн (ЕОГ), «Росреестр» да «Роскадастр» компанияяслӧн сайтъясысь. Бӧръя кык порталас эмӧсь «Догазификация кузя туй индалан», «Догазификациялань воськовъяс» да «Юалӧй-вочавидзам» лист бокъяс. Сэні йӧзӧдӧма нин кыксё сайӧ юалӧм да на вылӧ вочакыв.
«Роскадастрса» специалистъяс отсаласны дача кутысьяслы пырӧдчыны программаас. Та могысь шыӧдчӧм кузяыс найӧ дасьтасны участокыслысь сідз шусяна ситуационнӧй да 1:500 топография планъяс, стрӧйбаыслысь техпаспорт да керка кузяыс техническӧй кывкӧртӧд. Найӧ сідзжӧ вуджӧдасны овтӧм керкасӧ оланаӧ, нуӧдасны кадастр удж, стӧчмӧдасны участок межасӧ, дасьтасны СНТ-ас биару трубаыслысь сервитут (кодлы да мый позьӧ вӧчны сыкӧд орччӧн). Миян филиалын видлаласны керка да му кузяыс воддза став кабала-документсӧ, шуам, ньӧбӧм-вузалӧм, козьналӧм да кӧртымӧ босьтӧм йылысь. Ковмылӧ ветлыны и СНТ-ас да сэні ставсӧ видлавны да гӧгӧрвоӧдны.
Став колана кабала-документсӧ дача кутысьыс чукӧртӧ да наысь мынтысьӧ ачыс. Ковмас вештысьны и йӧрӧд труба нюжӧдӧмысь, стрӧйба пытшкӧсас плита-пӧрт да мукӧд оборудование лӧсьӧдӧм-йитӧмысь. Та могысь ковмас ылӧсас 300 сюрсысь унджык шайт. Дон босьттӧг биару трубаыс воас сӧмын потшӧсӧдзыд.
Дачаӧ газ труба нюжӧдӧмысь государствосянь сьӧма отсӧгыс вермас вичмыны и федеральнӧй, и регионса льгота босьтысьлы. Кокньӧдыс ёнасӧ нинӧмӧн оз торъяв.
Воысь-во программаас пыртӧны пыр унджык сикас льготаа войтырӧс. Россияса быд регионын асланыс льготникъяс.
Медводз отсӧгыс вичмӧ Айму вӧсна Ыджыд тышса, йӧзӧдлытӧм войнаса да спецоперацияса ветеранъяслы, налӧн дӧваяслы, тылын зільысьяслы, Чернобыльын неминуча коляс бырӧдысьяслы, пенсионерлы, вермытӧмалы, 18 арӧсысь ичӧтджык кык да унджык челядя, а сідзжӧ судзсьытӧма олысь семьяяслы да бать-мамлы, кодъяс дӧзьӧритӧны инвалид-кагаӧс, ӧтка батьлы либӧ мамлы, ӧтнасӧн кӧ быдтӧ кагасӧ, да уна мукӧдлы.
Субсидиясӧ сетӧны ӧтчыд да ӧти стрӧйбаӧ биару вайӧдӧмысь.
Дача кутысьлы колӧ видзӧдны, кор кар-районас воас магистральнӧй трубаыс. Сӧмын та бӧрын позьӧ шыӧдчыны биару нюжӧдӧм могысь. Оз ков тэрмасьны да водзвыв йӧртіыд нюжӧдны труба, а дачаад сувтӧдны плита-пӧрт. Догазификация могыс абу сыын, медым керкаӧдзыд нюжӧдісны труба да лӧсьӧдісны колана оборудование. Медтӧдчанаыс – медым ті верминныд пуктыны плита вылад чайник да ӧзтыны кельыдлӧз би.
* * *
Дача догазификация йылысь «Роскадастрса» специалистъясӧс кывзӧм бӧрын казьтышті Леонид Гайдайлысь нималана «Кавказская пленница, или Новые приключения Шурика» кинокомедия. Нуръясянінын Шурикыслы висьталісны тост. Менам прадед пӧ шуліс: кӧсъя ньӧбны керка, но ог вермы. Эм позянлун ньӧбны кӧза, но ог кӧсйы…
Менам уна тӧдса во гӧгӧр олӧны Дырнӧсса дачаясын. Налы, тӧдӧмысь, биаруыд колӧ, но кор на ломтасыс воас. Менам эм жӧ позянлун нюжӧдны дачаӧдз газ трубасӧ, но колӧ-ӧ, тулыссянь арӧдз кӧ вола сэтчӧ уна вылӧ кызьысь кымын…
<> Николай РАЗМЫСЛОВ. Снимокыс авторлӧн да ӧтуввезйысь.