Комиын стрӧитчан, оланін да технадзор службалӧн госжилнадзор да лицензия контроль управлениеӧ республикаса кар-районысь воысь-во норасьӧ пыр унджык йӧз. Вӧлӧмкӧ, кодсюрӧлӧн и став удобствоа патераад олӧмыд – абу ма панялӧм.
Йӧзӧс жилищно-коммунальнӧй услугаясӧн могмӧдігӧн налысь правосӧ торкалӧмыс нӧшта ӧтчыд тыдовтчис республикаса юралысьлӧн Общественнӧй приёмнӧйын. «Веськыд йитӧда» телефоныс, позьӧ шуны, донавліс дугдывтӧг триньгӧм-звӧнитӧмсьыс.
Йӧзыс звӧнитчисны Сыктывкарсянь, Ухтасянь, Емдін, Кулӧмдін да Княжпогост районъяссянь. Госжилнадзор да лицензия контроль управлениеӧн веськӧдлысь Людмила Горчаковалысь найӧ юасисны, кытчӧ шыӧдчыны, медым выльысь арталісны коммунальнӧй услугаысь рӧскодсӧ, кор колӧ вежны ва счётчик да с.в.
Микунь карын олысь аньӧс пузьытӧдзыс скӧрмӧдӧмаӧсь коммунальщикъяс. Олӧ сійӧ Пионер уличаса керкаын. Сідз шусяна общедомовӧй эмбурӧн вӧдитчӧмысь тӧлысьнас мынтылӧма 1.408, а бӧръяысьсӧ воӧма квитанция, кӧні нин арталӧмаӧсь 10.200 шайт. Сизим пӧв унджык! Чайті пӧ, гашкӧ, тайӧ телефон номер да. Оланінысь да коммунальнӧй услугаысь некутшӧм уджйӧз пӧ некор эз вӧвлы. Суседъясыслӧн содӧма жӧ: ӧтияслӧн – куим, мӧдъяслӧн – вит пӧв. Шыӧдчылӧмаӧсь веськӧдлан компанияӧ, но сэні пӧ чӧв олӧны.
Людмила Сергеевна вӧзйис аньыслы шыӧдчыны госжилинспекцияӧ да петкӧдлыны воддза да выль квитанцияяссӧ. Сэні пӧ видзӧдласны да вӧчасны кывкӧртӧд.
–Ӧтувъя эмбурӧн вӧдитчӧмысь сьӧмсӧ арталігӧн тӧд вылын кутӧны унатор. Медводз видзӧдӧны, уна-ӧ ва видзӧмаӧсь ставнас керкаас. Сэтысь чинтӧны быд патераса счётчикысь лыдпасъяссӧ. Кольӧм мындасӧ юкӧны став патераыслы. Мортыслӧн кӧ абу ва арталан счётчикыс, сійӧ вештысьӧ норматив серти – нёль кубометрысь. А ӧд сійӧ вермас видзны и кызьӧс. И кодлӧнкӧ татшӧма лышкыдасьӧмысь вештысьӧ тшӧтш мукӧд олысьыс, – гӧгӧрвоӧдіс специалист.
Вӧлӧмкӧ, мортыслӧн кӧ гортас абу ва арталан счётчикыс, таысь штрап перйыны оз позь. Но эм кӧ позянлун лӧсьӧдны татшӧмсӧ, а олысьыс тӧдӧмӧн оз кӧсйы пуктыны счётчиксӧ, васьыс сійӧ мӧдас мынтыны 1,5 норматив серти.
–Ӧтувъя эмбурӧн вӧдитчӧмысь рӧскодсӧ стӧчмӧдӧны. Но, шуам, патера шонтӧмысь сьӧмсӧ тӧлысся тшӧтас оз ставсӧ пасйыны, а нюжӧдӧны во кежлӧ. Та вӧсна и гожӧмнас мынтысям шоныд сетан кӧдзыд батареяясысь. Ӧтчыдысьӧн вермасны корны став сьӧмсӧ, веськӧдлан компанияыс кӧ дзикӧдз эновтчӧ керкасӧ дӧзьӧритӧмысь, – висьталіс Людмила Горчакова.
Микуньса аньлӧн кодь серпасыс и Удора районса Междуреченскын. Уна патераа 16-ӧд да 18-ӧд номера керкаяс шонтӧмыс содӧма сизим пӧв.
–Куим жыръя патера шонтӧмысь тӧлысьнас водзті мынтылім 3,7 сюрс шайт, а мартын квитанцияас пасйӧмаӧсь 26,7 сюрс! Мукӧд коммунальнӧй услугасӧ содтӧмӧн артмӧ комын сюрсысь унджык шайт. Ковмас овны тшыг нисьӧ пӧт, – норасис посёлокса олысь.
Аньыс содтіс, шоныдысь пӧ вештысям во гӧгӧр. Гӧгӧрвоана, гожӧмнас батареяыс кӧдзыд, но и тӧвнас ёнасӧ оз шонав. Кӧдзыд дырйи гортас гынкӧмаӧсь, узьлӧны шоныд паськӧмӧн кык эшкынӧн шебрасьӧмӧн.
Вӧлӧмкӧ, патераын ӧдва-ӧдва шоныд батареяысь кыз сьӧмсӧ кульӧны оз сӧмын налысь.
–Патераын тӧвнас 18 градусысь шоныдджык оз овлы. Быд во вӧчӧны сідз шусяна корректировка. Но 15 воӧн стӧчмӧдӧм бӧрас сӧмын ӧтчыд босьтісны этшаджык сьӧм. Мукӧдысяс пыр содтӧны асланьныс. Кымынысь шыӧдчылі шоныдӧн могмӧдан компанияӧ да ЖЭК-ӧ, но шыч ни рач. Ставныслы веськодь, некод оз кӧсйы туявны, мыйла патераын кӧдзыд. Сэк жӧ орчча керкаясас тӧвнас ӧшиньясыс восьсаӧсь, жар пӧ да, – норасис Илья.
Стройжилтехнадзор службаса специалистъяс эськӧ и туялӧны татшӧм норасьӧмъяссӧ. Мыжаясӧс пӧ весиг кыскылам административнӧй кывкутӧмӧ.
Ведомствоас пасйӧны, мый лыдпас-рӧскод стӧчмӧдӧмсӧ вӧчӧны оланпас серти. Та йылысь гаравсьӧ Россияса правительствоӧн вынсьӧдӧм коммунальнӧй услугаысь вештысян да рӧштшӧт вӧчан пӧрадокын (Порядок расчёта и внесения платы за коммунальные услуги). Татшӧм стӧчмӧдӧмсӧ вӧчӧны керкаясын, кӧні эм ӧтувъя счётчик. И тшӧтсӧ арталӧны мӧйму видзӧм шоныдысь. Шуам, 2023 воын ми мынтысим 2022 воысь. И мӧймуся квитанцияас кӧ лыдпасъясыс содісны, сідзкӧ, видзим воддза воын серти унджык шоныд.
Уна патераа керкаын олысьяс вермасны вештысьны и мӧд ног, сӧмын сыысь, мыйта видзисны шоныдсӧ. Сэки и гожӧмнас оз ковмы мынтыны патера шонтӧмысь. А тӧвнас рӧскодыс лоас счётчик да поводдя серти. Кӧдзыд дырйи, гӧгӧрвоана, ковмас мынтыны унджык. Медым мынтысьны татшӧм ногӧн, олысьяслы колӧ чукӧртчывны да юӧртны та йылысь шоныдӧн могмӧдан компаниялы. Тайӧ кутшӧмакӧ доръяс олысьясӧс квитанцияын повзьӧдлана лыдпасысь, но и та дырйи ковмас вештыны оз этша сьӧм.
Сідз, Кӧрткерӧс районса Адзорӧм посёлокысь ань тӧвнас куим жыръя патера шонтӧмысь счётчик серти тӧлысьнас мынтӧ 12 сюрс шайт. Сикт-посёлокса олысьяслы и та мындаыд сьӧкыда лишалӧ.
Людмила Горчакова казьтыштіс, мый вӧчны, патераад кӧ батареяыд муртса шоныд:
–Ывлаас кӧ вит градус кӧдзыд, а патераад муртса шоныдджык, медводз гижӧй шыӧдчӧм да ветлӧй сэтчӧ, коді могмӧдӧ тайӧ услуганас, шуам, горводоканалӧ. Та йылысь колӧ юӧртны и авария службаса диспетчерлы. Юалӧй аварийно-диспетчерскӧй службаын зільысьлысь ов-нимсӧ, коді босьтас шыӧдчӧмнытӧ, да кутшӧм номерӧн пасйис сійӧс. Корӧй, медым юӧртісны, кор горводоканалын уджалысьяс локтасны тіянӧ тӧдмавны, мыйын помкаыс.
Бур, шоныд сетан компанияса либӧ горводоканалса специалистъяс кӧ гижасны температура мерайтӧм йылысь акт. Сы вылӧ подуласьӧмӧн стройтехжилнадзор служба вынсьӧдас тырмытӧмторъяс бырӧдӧм кузя сідз шусяна представление…
Ставӧн кӧ «вунӧдасны» тіян шыӧдчӧм йылысь, тайӧ лоӧ оланпас торкӧмӧн, сэки нин миян специалистъяс видзӧдласны, коді мыжаыс да кыдзи кыскыны сійӧс административнӧй кывкутӧмӧ, ӧд веськӧдлысьыдлы штрапыд мӧрччӧджык.
Овлӧ, шоныд сетан компания абу мыжа. Котельнӧйсяньыс сетӧны колана градуса пӧсь ва, но кутшӧмкӧ помка вӧсна шоныдыс оз во патераӧдз.
Оланпасъясын абу урчитӧма, кымын градусӧдз колӧ шонтыны патератӧ, но норматив серти гаравсьӧ 22 градус. Тӧлысьнас 24 час вермас лоны и ыркыдджык. Патераад 16 час позьӧ овны, сэні кӧ 12 градус шоныд, 10-12 кӧ – кӧкъямыс, а 8-10 градусаын кык пӧв этшаджык урчитӧма тайӧ кадсӧ.
Таысь дырджык кӧ мортыс олӧ ыркыд патераын, колӧ шыӧдчыны ТСЖ-ӧ либӧ веськӧдлан компанияӧ шоныдысь вештӧм сьӧм бергӧдӧм могысь. Ӧвтыштчасны кӧ тіян корӧмысь, бара жӧ позьӧ шыӧдчыны миян ведомствоӧ.
Стройтехжилнадзор службаӧн веськӧдлысь казьтыштіс:
–Ведомствосьыным специалистъяс оз вермыны сідз-тадз волыны тіян ордӧ прӧверкаӧн. Ӧні ми вермам тӧд вылӧ босьтны мортыслысь норасьӧмсӧ, кабала-шыӧдчӧмсӧ кӧ ыстіс ӧтуввезса ГИС ЖКХ пыр, ачыс вайис МФЦ-ӧ либӧ миян ведомствоӧ. Пошта пыр ыстӧмасӧ оз видлавны.
Шуам, кранад кӧ абу колана давлениеа ва, медводз гижӧй шыӧдчӧм да ветлӧй горводоканалӧ. Юалӧй аварийно-диспетчерскӧй службаын зільысьлысь ов-нимсӧ, коді босьтас шыӧдчӧмнытӧ, да кутшӧм номерӧн пасйис тіянлысь заявкатӧ. Корӧй, медым юӧртісны, кутшӧм кадӧ горводоканалын уджалысьяс локтасны тіянӧ тӧдмавны, мыйын помкаыс. «Вунӧдасны» кӧ тіян шыӧдчӧм йылысь, тайӧ лоӧ оланпас торкӧмӧн, сэки нин ми вермам видзӧдлыны, коді мыжаыс да кыдзи кыскыны сійӧс административнӧй кывкутӧмӧ.
Юркарысь «Русская роща» выль комплексын олысь нывбаба юаліс «веськыд йитӧда» телефон пыр, дыр-ӧ пӧ колӧ лэдзны кӧдзыд пӧсь васӧ, медым сійӧ лоис збыльысь пӧсь? Миян патераын пӧ пӧсь ва кранысь визувтӧ кӧдзыд ва. Кӧть пӧ восьтӧм бӧрын дас минут виччысь, оз и шонав. А ӧд счётчикыд каттьӧ-арталӧ «пӧсь» ва. Эм-ӧ пӧ такӧд йитӧдын кутшӧмкӧ норматив?
Аньлы вочавидзисны, некутшӧм норматив пӧ оз вермы лоны, кыдзи и пӧсь ва трубаын оз вермы лоны кӧдзыд ва…
Шыӧдчылісны и Интаын да Ухтаын олысьяс. Ог пӧ лысьтӧй петны балкон вылӧ. Джодж плита пыддиыс сӧмын кӧрт арматура и кольӧма. Полам пӧ, бетон торпыригыс вермас кодлыкӧ юр вылас гылавны. Быдлаӧ жӧ норасьлӧмаӧсь, но вочакывйыс некодсянь абу.
Правительстволӧн 2006 вося 491-ӧд номера индӧд серти балкон плитаыс да стеныс, кытчӧ сійӧ йитчӧ, лоӧны уна судтаа керка юкӧнӧн да лыддьыссьӧны сідз шусяна несущӧй конструкцияӧн, сідзкӧ, и дзоньтавны найӧс колӧ веськӧдлан компаниялы. А патераын олысь кывкутӧ балкон вылас вӧчӧм вевт, ӧдзӧс да стеклопакет вӧсна.
Ӧти аньлы вӧзйӧмаӧсь патераас вежлавны счётчикъяссӧ, урчитӧм кадысь дырджык пӧ нин бергалӧны да. Сійӧс такӧдісны, вежлавны пӧ абу быть, позьӧ корлыны специалистӧс, коді видзӧдлас счётчикъяссӧ да вӧчас кывкӧртӧд, мый, гашкӧ, позяс на кутшӧмкӧ кад уджӧдны.
Унаӧн норасисны телефон пыр, но кызвыныслы Людмила Сергеевна вӧзйис шыӧдчыны мукӧд ведомствоӧ. Ми пӧ ог вермӧй отсавны.
И збыльысь, некод оз вермы индыны веськӧдлан компаниялы вольсавны уна патераа керка дорын асфальт.
* * *
Кыдз ми аддзам, и карад олӧмыд абу быдӧнлы ма кодь, и тані тӧжд-майшасьӧмыс юр выв тыр. И абу ставыс ас саяд. Дерт, карсаыдлы оз ков пес пилитны-поткӧдлыны да пач ломтыны, кыдзи и юкмӧсысь ва ваявны. Крантӧ бергӧдан да, со тэныд кӧдзыд и пӧсь ва. Содтӧд на и биару. Асмогасянінад шоныд и. Но патераад кӧ ывлаын серти муртса шоныдджык, кӧрт пачтӧ он ломты. Овлӧ, и пӧсь ва пыдди крансьыд визувтӧ тшай рӧма кӧдзыд сорас…
<> Николай РАЗМЫСЛОВ.
Снимокыс авторлӧн.