Комиын уна эндӧм керка. Стрӧйбаыс руп-ропмунӧма-киссьӧма, йӧрыс борщевикӧн тырӧма. Дерт, тайӧ оз мичмӧд сикт-грездтӧ. Да и орччӧн олысьясыс ропкӧны, кодлы нӧ нимкодь дзоргыны сьӧдӧдӧм да ӧшиньтӧм стрӧйба вылӧ. Но дзикӧдз кисьтны-пилитны керкасӧ да пелькӧдны йӧрсӧ оз позь. Колӧ пӧ корсьны кӧзяевасӧ либӧ налысь рӧдвужсӧ. Тайӧ кӧть и эндӧм-сісьмӧм, но частнӧй эмбур.
Вӧлӧмкӧ, и шойнаад гуясыс – частнӧй жӧ эмбур быдӧнлӧн, кӧть и молясьӧма-турунзьӧма да пӧрӧм креста, эм кӧзяин.
Сыктывкарын «Мы – наследники Великой Победы» марафонса оргкомитетын водзмӧстчысьяс вӧзйӧмаӧсь корсьны Айму вӧсна Ыджыд тышын усьӧмаяслысь гуяссӧ да пуктыны сэтчӧ торъя пас. А тавося апрельын юркарса мэр Владимир Голдин йӧзӧдӧма та кузя «Чужих могил не бывает» акция.
Кыдзи збыльмӧдӧны тайӧ акциясӧ? Мый джӧмдӧдӧ колана водзмӧстчӧмсӧ? Та йылысь сёрни вӧлі республикаса юралысьлӧн Общественнӧй приёмнӧйын.
Сыктывкарса администрацияысь йӧзкӧд йитӧд кутан да социальнӧй удж управлениеӧн веськӧдлысь Нина Клюева:
–Медводз тӧдмалім, войнаса кымын ветеран оліс Сыктывкарын. Бур, мый военкоматын кольӧма 1980 воын войнаса участникъяслы удостоверенньӧ сеталӧм йылысь кабала. На серти сэки юркарын татшӧмыс вӧлӧма нёль сюрс морт.
Сэсся туялім, мый юркарса ӧкмыс шойнаын гуалӧма Айму вӧсна Ыджыд тышса 1,5 сюрс участникӧс. Сӧмын шӧр шойнаын татшӧмыс 630 гу. Ветеранъясӧс дзебӧмаӧсь и Гӧрд Затонса, Кӧджпомса, Вылыс Човса выль да ЛТП-са важ, Човса промузеллӧн, Тентюковса, Сьӧдкыркӧтшса да Слӧбӧдаса (Эжва) шойнаясын.
Бур, гу бӧрсяыс кӧ кодкӧ видзӧдӧ да пелькӧдчӧ сэні. Сэки нин позьӧ ӧдйӧджык сёрнитчыны рӧдвужыскӧд да ӧшӧдны пас, мый татчӧ дзебӧмаӧсь Айму вӧсна Ыджыд тышса участникӧс. Юӧрсӧ гижӧмаӧсь рочӧн да комиӧн.
Но унджык гуыс эндӧма нин. Гӧгӧрвоана, гуалӧмаыслӧн рӧдвужыс да матыссаясыс вермисны мунны мукӧд кар-регионӧ, а, вермас лоны, некод нин на пиысь абу ловъя. Та вылӧ видзӧдтӧг, гусӧ ог вермӧй вӧрӧдны-пелькӧдны. Колӧ корсьны кӧть нин ылысса рӧдвужсӧ.
Июнь 22 лунӧ карса шӧр, Гӧрд Затонса, Кӧджпомса, Сьӧдкыркӧтшса да Слӧбӧдаса шойна вылӧ волысьяс, дерт, казялісны пыранінсьыс стендъяс. Сэні эм QR-код. Сы отсӧгӧн позьӧ веськавны карса администрациялӧн сайтӧ да видзӧдлыны шойнаяс, кытчӧ кодӧс дзебӧма, да мукӧд юӧр.
Чайта, тайӧ уджыс уна во кежлӧ. Айму вӧсна Ыджыд тышын усьӧмаясӧс туялігӧн лӧсьӧдам и йӧзӧдлытӧм войнаса участникъяслысь банк. Коркӧ и налӧн гуяс вылӧ ӧшлам пасъяс, а сэсся босьтчам тайӧс вӧчны и районъясын, ылі сикт-грездын.
Колӧ шуны, и сэні оз пукавны кыккирудз. Удора, Сыктыв да мукӧд районын татшӧмсяма уджсӧ нуӧдӧны нин.
Войнаса да уджвывса, Вооружённӧй вынъясса да право доръян тэчасъясса ветеранъяс котырӧн веськӧдлысь Вера Михайлова:
–Талун кежлӧ 280 закажитӧм пасысь ӧшӧдім нин 102-ӧс (карса шӧр шойнаын – 34, Кӧджпомсаын – 58 да Гӧрд Затонсаын – 10).
Дзебӧм участниклӧн рӧдвужлы та могысь позьӧ шыӧдчыны Сыктывкарын ветеранъяс котырӧ Горький уличаса мӧд номера керкалӧн 317-319-ӧд жыръясӧ («Югӧр» культура шӧрин) да гижны шыӧдчӧм.
Татӧг ми ог вермӧй ӧшӧдны пассӧ. Волыны позьӧ выльлун-четвергӧ 10-сянь 15 часӧдз.
Та бӧрын сёрнитчам рӧдвужыскӧд да мунам шойна вылас, на дырйи и ӧшӧдам пассӧ.
Шыӧдчылісны нин Кулӧмдін да мукӧд районысь. Важӧн нин пӧ олам сикт-грездын, а пӧль-ветерансӧ дзеблӧмаӧсь карын.
Дерт, быдтор овлӧ.Ӧтчыд шыӧдчис войнаса участниклӧн пиыс. Гувывса памятник вылас ӧшӧдім пас.
А недыр мысти шойна бӧрся видзӧдысьыс казялӧма мужичӧйӧс, коді киас нуӧма тайӧ пассӧ.
Вӧлӧмкӧ, звӧнитлӧма чойыслы да ыстӧма паса памятникыслысь снимоксӧ. Нывбабаыдлы абу воӧма сьӧлӧм вылас да тшӧктӧма бӧр нетшыштны пассӧ. Вокыс и кывзысьӧма.
Тайӧ пассӧ бӧр босьтім да ӧшӧдам кодлыкӧ мӧдлы. Ӧд тайӧ абу картонтор. Мича да тӧдчанлуна паснас шыбласьны оз позь. Сійӧс вӧчӧма кӧтасьтӧм чорыд материалысь.
Да и доныс ӧшӧдӧмсӧ артыштӧмӧн 3,4 сюрс шайт. Сьӧмсӧ видзам «Мы – наследники Великой Победы» фондысь.
Таво ветеранъяс котырлы вичмис тайӧ акциясӧ збыльмӧдӧм вылӧ грант.
Ёна отсалӧны эндӧм гуяссӧ пелькӧдны «эзысь» волонтёръяс, общественнӧй котыръясын, предприятие-организацияын водзмӧстчысьяс, депутатъяс.
Ми сетам налы карта, кӧні куйлӧны войнаса участникъяс. Отсасьӧны и шойна бӧрся видзӧдысьяс. Сӧмын Тентюковсаын татшӧмыс абу, да сьӧкыд корсьысьнысӧ, а ӧд сэні дзебӧма 39 ветеранӧс.
Нацбанк босьтчис видзӧдны-дӧзьӧритны 20 гу, «Коми войтыр» ӧтмунӧм – 15, томъяслӧн шӧрин – 10. Ставсӧ ог нин казьтыв.
Тайӧ зэв колана удж. Шойна вылӧ унаӧн волӧны семьянас, челядьныскӧд.
Ныв-зон аддзасны татшӧм пассӧ да мӧдасны юасьны бать-мамыслысь. Татшӧм ногӧн верстьӧ велӧдасны челядьӧс радейтны чужан мусӧ, пӧль-пӧчьясӧс, кодъяс сетісны олӧмсӧ, медым ми олім войнатӧг.
* * *
Орчча патераын оліс зэв шань, Енлы эскысь нывбаба, Валентина Никитична. Нэмсӧ уджалӧма МВД-ын медикӧн. Мамӧс вошті, да Валентина Никитична кутшӧмакӧ вежис сійӧс. Мыйӧн вермис отсаліс миянлы. И ми сійӧс пыр корлім пасйыны ассьыным либӧ челядьлысь чужан лун, Выль во, Ыджыд Вермӧм да мукӧд праздник.
И со 2015 вося мартын сійӧ кувсис. Ог нин мӧд висьтавлыны, кыдзи коммерсант-пиыс гӧтырыскӧд дзебисны Валентина Никитичнаӧс. Вылыс Човса шойнаӧдзыс мунім, кодлӧн вӧлі, ас машинаясӧн. Гуалӧм бӧрас невесткаыс быдӧнлы сетіс кампет.
Троича водзвылын кытшовті шойнаясӧд, пелькӧді рӧдвуж гуяс. Кежалі и Валентина Никитична дорӧ. Мартад дзебигӧн муыс вӧлі кын, а гожӧмнас сылӧма, да дзебӧминас артмӧма гуран. Лӧсьӧді гусӧ, ытшки гӧгӧрыс турунсӧ. Вонас кыкысь кежала сэтчӧ пелькӧдчыны. Пу крестыс сісьмӧма да чегӧма. Шойна вылас унаӧн сувтӧдалӧны памятник да пу крестсӧ шыблалӧны контейнер бокас. Сэтысь кыкысь нин босьтлі выль крест да сувтӧдлі Валентина Никитичналӧн гу вылӧ.
Кӧкъямыс воӧн пиыс сідз эз и волы мам гу вылас. Гашкӧ, мися, муніс мӧд карӧ. Но неважӧн суис мог, да пыралі республикаса больничаӧ. И, вӧлӧмкӧ, сэні пиукыс вузасьӧ небӧг-сканвордӧн.
Со и юалі Вера Геннадьевналысь, кыдзкӧ позьӧ-ӧ «пальӧдны» татшӧм войтырсӧ? Али налӧн паметьыс, мамсӧ радейтӧмыс дзикӧдз нитшсялӧма-эндӧма?
Ветеранъяс котырӧн веськӧдлысь сӧмын ышловзис. Мортыслӧн кӧ пӧ сӧвесьтыс абу, мый сыкӧд вӧчан… <>
Николай Размыслов.
Снимокъясыс авторлӧн да ӧтуввезйысь.