2017 воын Россияса минстрой да Коми Республикаса правительство кырымалӧмаӧсь сёрнитчӧм, мый серти и миян регионын збыльмӧдӧны «Сӧстӧм ва» уджтас, коді лоӧ «Экология» нацпроектлӧн юкӧнӧн. Сы серти 2024 воӧдз 91,3 прӧчент олысьсӧ колӧ могмӧдны сӧстӧм ваӧн. Талун нин 90,6 прӧчентыслӧн керка-патераас крансьыс тёльгӧ-визувтӧ бур юан ва.
«Сӧстӧм ва» уджтас збыльмӧдӧмсӧ син улас кутӧ и Коми Республикаын Роспотребнадзор управление.
Кыдз висьталӧма регионса Госсӧветын чукӧртчылігӧн управлениенас веськӧдлысь Людмила Глушкова, медъёна налысь ведомствосӧ майшӧдлӧ, кутшӧм ва юӧны сикт-грездын.
А ӧд республикаса быд витӧд морт олӧ буретш сэні. Сикт-посёлокса 119 сюрс олысьлы, кыдзи и карсалы, ваыс воӧ централизованнӧя, а 53 сюрсыс босьтӧны юкмӧсысь. Районъясын 204-лаын трубаас васӧ лэптӧны скважинаӧд му пытшкысь, а ӧкмыслаын качайтӧны веськыда ты-юысь.
Коми Республикаса гигиена да эпидемиология шӧрин сюся видзӧдӧ, шогмӧ-ӧ юан ваыс. Во джынйӧн сэтчӧс специалистъяс босьтӧны сюрс гӧгӧр санитарно-химическӧй да та мында жӧ микробиология проба.
Карын да сикт-посёлокын кӧ кранын ваыс шогмана на, струба-юкмӧсысь тшӧкыда юны оз позь. Санитарно-химическӧй пробаясысь 54 прӧчентыс оз лӧсяв нормалы, а микробиология серти – 12 прӧчентыс. Бур кӧть нин, мый быдсикас паразитсӧ да радиациясӧ абу казялӧмаӧсь.
Мӧйму сиктъясын шӧркодя 21 прӧчент пробаыс вӧлӧма лёк. Медся мисьтӧм серпасыс Княжпогост районын – сэні 52,9 прӧчент ваыс оз шогмы. Абу бурджык и Емдін (38), Чилимдін (36), Удора (33), Кӧрткерӧс (32) да Сыктыв (25 прӧчент) районъясын.
– Сідз нин артмӧ, мый миян республикаын ваыс рӧма, сэні уна кӧрт да марганец, – гӧгӧрвоӧдіс регионса главнӧй санитарнӧй врач.
Сикт-посёлокса 78 водопровод пыр, а тайӧ ставсьыс быд коймӧдыс, ваыс визувтӧ колана ног сӧдзӧдтӧг, весалан комплексыс абу да. Луздор районын татшӧм ваыс 74 прӧчент труба-проводас, Удораын – 46,6, Сыктылын да Емдінын – 40, Изьваын – 38,4, Княжпогост да Сыктывдін районъясын – 33,3 да 27,5 прӧчент.
* * *
Дерт, миян регионын олысьяс ыджыд лача кутӧны «Сӧстӧм ва» федеральнӧй уджтас вылӧ. Сылӧн регион-са юкӧныс топыда йитчӧма «Жильё и городская среда» нацпроекткӧд. Буретш на серти медводз кыпӧдӧны йӧзӧс сӧстӧм юан ваӧн могмӧданінъяс.
Сідз, 2020 воын федеральнӧй бюджет весьтӧ Усинск районса Усадор посёлокын стрӧитӧмаӧсь водозабор, кӧні васӧ тшӧтш и весалӧны-сӧдзӧдӧны. Мӧйму майын посёлокса олысьяслы воӧма зэв бур юан ва. Став вылас видзӧмаӧсь 17 миллион шайт.
Кольӧм во Ухта дорын босьтчӧмаӧсь кыпӧдны ва весалан станция да ваӧн могмӧдан «Пожня-Ель» комплекс, код вылӧ видзӧмаӧсь 969 миллион шайт, сы лыдын 564 миллионыс федеральнӧй бюджетысь.
Талун Россия Федерацияса стрӧитчан да жилищно-коммунальнӧй овмӧс министерствокӧд «Сӧстӧм ва» федеральнӧй уджтас вылӧ подуласьӧмӧн Луздор районса Абъячой сиктын лӧсьӧдчӧны кыпӧдны ва босьтанін.
Но «Сӧстӧм ва» проектысь кындзи йӧзӧс бур юан ваӧн могмӧдны шуӧма и мукӧд уджтас серти.
2019 вося октябрь 31 лунӧ Коми Республикаса правительство 520-ӧд номера постановлениеӧн вынсьӧдӧма «Развитие строительства, обеспечение доступным и комфортным жильём и коммунальными услугами граждан» регионса госпрограмма.
Сы серти шуӧма бурджыка могмӧдны коммунальнӧй услугаясӧн карса да тшӧтш и сиктса йӧзӧс. Сы вылӧ мыджсьӧмӧн регионса стрӧитчӧм да жилищно-коммунальнӧй овмӧс министерство республикаса бюджетысь вермӧ вичмӧдны муниципалитетъяслы субсидия.
Тайӧ сьӧмыс тшӧтш мунӧ ваӧн могмӧдан, няйт ва весалан станцияяс кыпӧдӧм-выльмӧдӧм вылӧ.
«Сӧстӧм ва» проектыс йитчӧма и «Народнӧй бюджет» уджтаскӧд. Мӧйму госпрограмма серти 18 муниципалитетын збыльмӧдӧма йӧзӧн вӧзйӧм 22 уджтас. На серти кодйӧмаӧсь, дзоньталӧмаӧсь-выльмӧдӧмаӧсь юкмӧсъяс. Республикаса бюджетысь та могысь вичмӧдӧмаӧсь 11 миллион шайт.
Таво тайӧ уджсӧ нуӧдасны водзӧ. 27 муниципалитетын урчитӧма збыльмӧдны нӧшта 35 уджтас. Республика тшӧтш вичмӧдас 18,3 миллион шайт.
Таысь кындзи йӧзӧс ваӧн могмӧданінъяссӧ лӧсьӧдӧны ва, шоныд сетан организацияяслӧн инвестицияа программаяс вылӧ подуласьӧмӧн да сідз шусяна концессияа сёрнитчӧм серти.
«Коми теплӧвӧй компания» восьса акционер котыр сӧмын 2020 воын татшӧм ногӧн лӧсьӧдӧма ва весалан 16 станция.
Татшӧмсӧ кыпӧдӧмаӧсь Луздор районса Черёмуховка грездын да Емдін сиктын.
Мӧйму Коми Республикаса правительство да «Лукойл» ПАО костын кырымалӧм сёрнитчӧм серти Усинск районса Усвавом сиктын да Нӧвикбӧж грездын лӧсьӧдӧмаӧсь ва дасьтан-сӧдзӧданін, колодечьяс, шоныд павильона да ва юклан коллектора колонкаяс, нюжӧдӧмаӧсь ва трубаяс да канализация, кодйӧмаӧсь юкмӧсъяс.
Щельябӧж сиктын трубасӧ вайӧдӧмаӧсь амбулаторияӧдз да детсадйӧдз. Сэні тшӧтш лӧсьӧдасны ва дасьтан-сӧдзӧданін да колонка.
Ыджыд удж бергӧдасны 2022-2024 воясын Мутнӧй Материк да Колва сиктъясын.
Сідз, воддзаас нюжӧдасны 4.011 метр кузьта ва провод, лӧсьӧдасны ва дасьтанін да 8 колонка. Колва сиктсӧ йитасны Усинск карын юан ваӧн могмӧдан централизуйтӧм тэчасӧ.
Микунь карса олысьяс нэмсӧ норасьлӧмаӧсь лёк ва вылӧ. Мӧйму сэні лӧсьӧдӧмаӧсь водохранилище да водовод. Тайӧ пӧ ёна бурмӧдіс юан васӧ.
Йӧзӧс шогмана ваӧн могмӧдны отсалӧ и 1710-ӧд номера «Обеспечение доступным и комфортным жильём и коммунальными услугами граждан Российской Федерации» госпрограмма, кодӧс Россия Федерацияса правительство аслас постановлениеӧн вынсьӧдлӧма 2017 вося декабрь 30 лунӧ. Миян республиканым пырӧдчӧма жӧ тайӧ программаас.
Гӧгӧрвоана, кутшӧм ва юӧ мортыс, сэтшӧм сылӧн и дзоньвидзалуныс. А сідзкӧ, и «Сӧстӧм ва» уджтассӧ збыльмӧдӧмыс зэв колана и Комиын, и ставнас странаын быд олысьлы.
Мӧйму Россияын сы вылӧ подуласьӧмӧн кыпӧдӧмаӧсь-лӧсьӧдӧмаӧсь юан ваӧн могмӧдан 450 станция. Странаса 86 прӧчент олысьыс талун вӧдитчӧ сӧстӧм ваӧн.
2024 воӧдз «Сӧстӧм ва» федеральнӧй уджтас серти 83 регионын лоӧ кыпӧдӧма-выльмӧдӧма йӧзӧс ваӧн могмӧдан 25.808 станция. Ставсӧ та вылӧ урчитӧма видзны 943,75 миллиард шайт. <>
Николай РАЗМЫСЛОВ.
Снимокъясыс ӧтуввезйысь.