Коми культура вужъясьӧма Ненеч кытшса этнокультура шӧринын 1996 воын.
Медводз котыртӧмаӧсь «Коми чукӧр» клуб, коді ӧтувтӧма Ненеч кытшын олысь коми йӧзсӧ. Аньяс перйӧмаӧсь сундукъясысь мича сарапанъяс да кутӧмаӧсь аддзысьлыны, медым сёрнитны мам кывйӧн, нуӧдны быд сикас гажсӧ, а сідзжӧ коми сёян-юан дасьтӧм кузя мастер-классъяс. Коми сьыланкыв заводитӧма юргыны быд праздник дырйи – йӧзыслӧн гажыс бырӧма ӧтув сьылӧмсьыс да.
«Печорянка»
Нёль во мысти лӧсьӧдӧмаӧсь «Печорянка» котыр, кодлы нимсӧ сетӧмаӧсь сэтчӧс кывбуралысь да композитор Вячеслав Смирновлӧн «Печорянка» сьыланкыв серти.
Веськӧдлӧма котырнас Анна Канева, Изьва районса Изьвавом сиктын чужлӧм ань. Ок уна сьыланкыв тӧдӧ Анна Ефимовна! Кывлӧма найӧс мамсяньыс да велӧдӧма сьывны и ансамбльысь аньяссӧ. Сэсся котырас мукӧд сьылысьыс тшӧтш вӧзйӧмаӧсь пӧль-пӧчсяньыс да бать-мамсяньыс кывлӧм сьыланкывъяс, ворсӧмъяс да йӧктӧмъяс.
Медводдзаысь «Печорянка» петкӧдчӧма «Визула ю» коми культура гаж вылын 2000 вося декабрын.
Таво ансамбльыслы тырӧ 20 во, кодӧс пасъясны «Визула ю» регионъяскостса коми культура фестиваль дырйи. Со ӧд кыдзи кыптӧма гажыслӧн тӧдчанлуныс тайӧ вояснас!
«Печорянкаын» ливкйӧдлӧны комиӧн да рочӧн важся обрядъяса, ыдждӧдлан, ворсан сьыланкывъяс. Юргӧны и радейтчӧм да кӧр видзӧм йылысь сьыланъяс.
2006 воын лӧсьӧдӧмаӧсь Ненеч кытшса коми челядьлысь «Тиньганъяс» котыр.
Дерт, во бӧрся во кольӧ да, локтӧны выль йӧз.
«Комисӧ тӧдӧны олӧмаджыкъясыс нин…»
Ӧні «Печорянкаӧн» веськӧдлӧ Ольга Коцюбанская, Ненеч кытшса культураын почёта уджалысь.
– Миян котырын 12 морт, — юӧртіс Ольга Михайловна. – Сьылӧны и томулов, и верстьӧ 16-сянь 60 арӧсӧдз. Но коми кывсӧ тӧдӧны сӧмын олӧмаджыкъясыс нин.
Артистъяс тшӧкыда петкӧдчӧны войтыркостса да регионкостса конкурсъясын да босьтӧны приза местаяс. Шуам, бӧръя гырысь конкурсъясӧн вӧліны Салехардын «Душа тундры», Ханты-Мансийскын «Возьмёмся за руки, друзья», Москваын «Тепло летечко» да «Истоки».
Кытчӧ вошӧма баянист?
Та мында вонас и тешкодь вӧвлӧмторйыс унакодь вӧлӧма. Коркӧ культура дворечын концерт дырйи воӧма кад петкӧдчыны «Печорянкалы», а баянистыс буретш петӧма куритчыны. Ковмӧма кык сьыланкыв баянтӧг ливкйӧдлыны. Видзӧдысьяс шуӧмаӧсь, тадзисӧ пӧ бурджыка на артмӧма.
А коркӧ гыа лунӧ сьылысьяс пыжӧн мунӧмаӧсь Изьвасянь Нарьян-Марӧдз. Моторнас веськӧдлысьыс вывті нин тэрыба мунӧма да, пыжсӧ гыяс вылас ёна пыркӧдӧма. Сьылысьяс корӧмаӧсь мунны ньӧжджыка. А пыжӧн веськӧдлысьыс дӧзмӧма да Йӧрмидзын тшӧктӧма налы берегас петны пыжсьыс, ачыс пуксьӧма мотоциклӧ, шуӧма, водзӧ пӧ сэсся ог нуӧд, и кык кӧлесаа вӧвнас кытчӧкӧ журкнитӧма. Сьылысьяс кольӧмаӧсь берегын зэр улӧ. Сӧмын «вылӧджык» звӧнитӧм бӧрын нуӧдысьыс бӧр воӧма, водзӧ сэсся кывтӧмаӧсь зык-шумтӧг.
Зэв бур муысь мунлӧмаӧсь
– Коми му – миянлы ас му, – висьталӧ Ольга Коцюбанская. – «Печорянка» петкӧдчис Сыктывкарын Коми Республикалӧн тшупӧда пас дырйи. Быд во волывлам Изьваса «Луд» вылӧ. Ставӧн радейтам тайӧ гажсӧ, век радпырысь локтам, зэв шоныда миянӧс тані вочаалӧны да. Волывлам и рӧдвуж дорӧ. Мамъясным шуӧны Комисӧ «кос муӧн» да казьтылӧны, мый зэв бур муысь мунлӧмаӧсь. Но чужанінным ӧні, дерт, Ненеч кытш нин.
Нарьян-Марын ансамбльлӧн эмӧсь важысянь видзӧдысь-кывзысьяс, кодъяс пыр волывлӧны концерт вылӧ. Комиӧн сьывтӧдзыс роч вылӧ вуджӧдӧны да, ставӧн кывзӧны окотапырысьджык. Видзӧдысьяслы ёна кажитчӧ изьваса югыд мича паськӧмыс, кодӧс вурлӧмаӧсь пӧчьяслӧн костюмъяс серти.
***
Ольга Михайловна Коцюбанская чужӧма Хонгурей посёлокын. Бать-мамыс Ненеч кытшсаяс жӧ. Батьладорсяньыс рӧдвужыс – кӧр видзысьяс. Коми ногӧн кӧ, аньлӧн нимыс Мось-Матвей-Ӧлесан-Миш Ольга. Рӧдвужыс – изьвасаяс, пӧчыс Евдокия Ивановна Попова (Канева) висьтавлӧма, мый Изьваын налӧн керка вӧлӧма. Но оз тӧдны, ӧні эм-ӧ на сійӧ, а эм кӧ – кӧніджык. Мамладорсяньыс рӧдвужыс – Вертеп грездсаяс. Федор Дмитриевич Рочев пӧльсӧ Галина Ивановна гӧтырыскӧд компартия мӧдӧдӧма уджавны Ненеч кытшӧ. Фёдор Дмитриевич вӧлӧма Айму вӧсна Ыджыд тыш вылын. Воӧма Берлинӧдз. Сэсся председателялӧма «Харп» колхозын.
Ачыс Ольга Михайловна 36 во нин зільӧ культураын, сы лыдысь 24 восӧ веськӧдлӧ коми культура юкӧнӧн. Ёна радейтӧ ассьыс уджсӧ, нимкодь сылы, мый отсалӧ видзны коми традицияяс да культура. Эскӧдӧ, миян йӧзыс пӧ бурӧсь, век отсасьӧны ӧта-мӧдныслы, радейтӧны ассьыныс кывсӧ да олӧны бать-мамыслӧн туйӧдӧм-велӧдӧмӧн. Ольга Коцюбанская серти, талун зэв тӧдчана чужан кывтӧ видзны да челядьӧс сыӧн вӧдитчыны велӧдны.
Ирина Терентьева