«Велӧдӧм сӧвмӧдан коми республиканскӧй институтын» уджалӧ кык лаборатория. Ӧтиыс – школаӧдз велӧдӧмын национальнӧй мытшӧдъяс лаборатория, мӧдыс – этнокультурнӧй велӧдӧм сӧвмӧдан лаборатория. Буретш татчӧс уджалысьяслӧн юрын и вежӧрын чужӧны уджтасъяс, мый отсӧгӧн позьӧ сӧвмӧдны чужан кывсӧ ичӧт да шӧр арлыда челядь пӧвстын детсадсянь школа помалӧмӧдз. Кагульничаяслы да велӧдысьяслы Институтын дасьтӧны программаяс, учебникъяс, велӧдчан небӧгъяс, ворсан пособиеяс да уна мукӧд коланатор. Ставыс тайӧ инмӧ тшӧтш и челядьлӧн бать-мамлы, кодтӧг, шуам, детсадйын уджсӧ нуӧдны оз век артмы.
Кольӧм во “Школаӧдзса велӧдӧмын национальнӧй мытшӧдъяс лабораториялы” тырис 25 во! Кутшӧм кывкӧртӧдъяс позьӧ вӧчны уна вося уджлы, юӧртіс Лабораторияӧн веськӧдлысь, педагогика наукаяс кандидат Зоя Васильевна Остапова.
– Зоя Васильевна, кутшӧм тӧдчана проектъяс артмис пӧртны олӧмӧ 25 воӧн?
– Ми нуӧдам зэв ыджыд удж, медым ӧтлаӧдны дзолюкъясӧс, бать-мамӧс, пӧль-пӧчӧс да миян уджъёртъясӧс коми кывкӧд йитчӧм ӧтувъя проектъясӧ. Кор сӧмын на лабораторияыс воссис, медшӧр могнас вӧлі детсадъяслы колана небӧгъяс дасьтӧм. Ичӧт кагалӧн сӧвмӧм-быдмӧмыс йитчӧма ворсӧмкӧд. И медым сійӧс матыстны коми кыв да культура дорӧ, быть колӧ велӧдны сійӧс ворсӧм сорӧн. Ёнджыкасӧ тӧждысям сы йылысь, медым челядьлӧн олӧмыс вӧлі тырвыйӧ шудаӧн, яръюгыдӧн. Та могысь лӧсьӧдам сьыланкывъяса дискъяс, ворсан небӧгъяс, йӧктан видеопособиеяс. Дискас мед быть вӧлі сідз шусяна минусовка, сы вӧсна мый оз быд кагульнича ворс музыкальнӧй инструментӧн. Гашкӧ, мукӧдлаын и инструментыс весиг абу. Сідзжӧ дасьтам методика небӧгъяс, хрестоматияяс, занятие да гажӧдчӧм нуӧдан сценарийяс да с.в.
20 воысь дырджык эфирӧ петӧны челядьлы радио- да телепередачаяс. 1996 восянь «Коми горын» заводитіс юргыны “Дзолюк” радиопередача, 1998 восянь – «Кекӧнач» телепередача. 2008 воын «Юрган» телеканалын ичӧт видзӧдысьяс медводдзаысь аддзисны «Чолӧм, дзолюк» программа. Лабораториялӧн водзмӧстчӧмӧн 2002 восянь «Би кинь» журналын йӧзӧдӧны сідз шусяна приложение-вкладыш — “Дзолюк” ичӧтик небӧгъяс.
– Нӧшта Комиын паськыда нималӧ «Чолӧм, дзолюкъяс!» гаж. Кольӧм во сійӧс нуӧдінныд жӧ?
– Гажсӧ быд во нуӧдам кутшӧмкӧ районын либӧ карын и век ыджыд сцена вылын, культура керкаын, медым чукӧртны уна йӧзӧс. Локтӧны бать-мам, ичӧт классын велӧдчысьяс, ёна радейтӧны татшӧм гаж вылӧ волыны ветеранъяс. Окота петкӧдлыны йӧзыслы, мый сиктын кӧ челядь сёрнитӧны чужан кывйӧн, сідзкӧ коми кывлӧн аскиа луныс эм на. Кольӧм во ковмис нуӧдны гажсӧ онлайн форматын, но та вӧсна географияыс вӧлі зэв паськыд. Медводдзаысь на татшӧмыс вӧлі. Ставнас чукӧрмис 36 петкӧдчӧм. Челядьлысь сьылӧм-ворсӧмсӧ йӧзӧдім “ВКонтактеын” «Дзолюк-Малышок» группаын.
– Кутшӧм восянь котыртанныд гажсӧ?
– Гажсӧ лаборатория котыртӧ 1999 восянь. Медводдзасӧ нуӧдім Кӧжмудорын. Важӧн ветлӧдлім ӧтув творчествоа интеллигенциякӧд ыджыд командаӧн. Гажсӧ нуӧдӧм бӧрын век чукӧртчылім сёрнитны да «гӧгрӧс пызан» сайын юксим ӧта-мӧдкӧд коми кыв сӧвмӧдӧм йылысь мӧвпъясӧн. Зілим тӧдчӧдны йӧзыслы, мый коми кывъя челядьыс эмӧсь и быть колӧ найӧс дӧзьӧритны-сӧвмӧдны. Водзын тайӧ ӧтвывтӧм удж вӧлі, а ӧні татшӧмсяма чукӧртчылӧмъяс серти уджсӧ торйӧдім. Лабораториялӧн зэв уна проект, код серти миянлы быть колӧ аддзысьлыны йӧзыскӧд да нуӧдны татшӧм сёрнисӧ.
– Тіян серти, лабораториялӧн уджын мый медся тӧдчанаыс?
– Лабораториялӧн медшӧр могыс, дерт жӧ, – дасьтыны детсадъяслы коми кыв сӧвмӧдан программаяс да методика пособиеяс. Но ме серти, зэв коланаӧн лоӧны и радиопередача, телепередача, гаж, педагогическӧй десантъяс да семинаръяс дырйи кагульничаяскӧд аддзысьлӧмъяс, челядьлы фестивальяс да акцияяс – ӧд тайӧ ставыс, рочӧн кӧ шуны, мотивационнӧй проектъяс. И тайӧ– сьӧкыд кывкутана удж.
Ӧні ми веськалім сэтшӧм кадӧ, кор чужан кывсӧ челядь пыдди бӧрйӧны бать-мам. Шуам, асьныс чужлісны да быдмылісны коми семьяын, а кагаыслы гижӧны чужан кывнас роч кыв. Найӧ думсьыс кокньӧдӧны ичӧт мортлысь олӧмсӧ, кӧть эськӧ тайӧ лоӧ весьшӧрӧ. Водзӧ олӧмыс петкӧдлӧ, мый татшӧм челядьыс быдмӧны да бать-мамсӧ заводитӧны дивитны, мыйла налы ас кадӧ эз сетны позянлун велӧдны коми кывсӧ. Мукӧдыс весиг бӧрдӧны, мый оз тӧдны чужан кывсӧ да асланыс челядьыскӧд оз вермыны сёрнитны комиӧн. Колӧ дзолюкъяслысь коми сёрнисӧ сӧвмӧдны сідз, мед найӧ вуджисны школаӧ да велӧдісны комисӧ кыдз чужан кыв. Мед мича мыла коми кывным эз быр, а пыр сӧвмис!
Дасьтіс Антонина Микушева
Снимокъясыс авторлӧн