Война заводитчис да, миян сиктысь став мужичӧйыс фронт вылӧ муніс, тшӧтш и менам ыджыдджык Иван вок.
Сиктын колисны сӧмын нывбабаяс, зонулов да олӧмаяс. Ки помысь сьӧкыд уджыс вӧлі уна, и миянлы, челядьлы, сійӧ сюрліс верстьӧлы мында жӧ.
Уджалім ми Молотов нима колхозын: пуктысим, мудйысим, турун ваялім, скӧт дӧзьӧритім. Отсавлім чукӧртны Гӧрд армияса боечьяслы посылкаясӧн мӧдӧдны шоныд паськӧм да сёян-юан. Медся бурсӧ налы ыстывлім, кӧть эськӧ и аслыным нинӧм вӧлі сёйны ни новлыны.
Мешӧкъясӧ чукӧртлім петшӧр да вотӧс. Наын ӧд витаминыс уна. А витаминыс салдатъяслы ёна колӧ. Гӧ-гӧрволім, мый и миян, челядьлӧн, уджыс колӧ вӧлі Победа шедӧдӧм могысь.
Висьтавлывлісны миянлы: «Терпитыштӧй. Уджавны колӧ».
Миян весиг торъя книжкаяс вӧліны, кытчӧ трудодень пасъявлісны. Гижавлісны сэтчӧ, кор да кутшӧм удж вӧчим, мыйта трудодень нажӧвитім. А сэсся артавлісны, мыйта нянь кӧйдыс позяс сетны тайӧ трудоденьяссьыс.
Стрӧга вӧлі тшӧктӧны: му вылӧ ни ӧти шеп кольны оз позь, ставсӧ колӧ чукӧртны. Сэсся чукӧртӧмсӧ нулісны складӧ, медым сдайтны государстволы.
А сдайтӧм бӧрас тшӧкыдджыкасӧ трудодень вылас и юклынысӧ нинӧм нин вӧлі. Но ми эг норасьлӧй, чайтім, мый тадзи и колӧ.
Дерт, эз кокни вӧв, ёна мудзлывлім. Киын вира вабольясӧдз уджавлім, рытланьыс ӧдва кок йылад сулалан вӧлі.
Сьӧкыд уджсьыс да тшыгъялӧмсьыс висьлывлім. Кынӧм дундывліс, сы вӧсна мый дзик ставсӧ сёйлім — турунсӧ и вужсӧ.
Оз вун сьӧд пызь сора пипу кырсьысь да петшӧрысь курыд шаньга кӧрыс. Содтывлім няняс и кыд да чаз. Водз тулыснас му вылысь корсявлім лым улас тӧвйӧм картупель. Сёйлім и сісьмӧмсӧ, кажитчыліс, быттьӧ сісьмӧм картупель-сьыс чӧскыдыс нинӧм абу. Шыдтӧ вужъясысь пулім, ӧти чугунысь панясьлім. Узьлывлім джоджын либӧ паччӧрын.
Чачаыд эз вӧв. Да и ворснытӧ некор вӧлі. Гежӧда-гежӧда кор дзебсясьӧмысь да кутасьӧмысь ворслывлім.
Войналӧн медводдза лунсянь миян сиктӧ кутісны воавны тыш мунанінсянь эвакуируйтӧм семьяяс. Дерт, миян оласногӧ налы сьӧкыд вӧлі велавны. Но пыр зілим бурӧн овны, ёрта-ёртлы отсасьны.
А войнаыд некыдз оз вӧлі помась. Миянӧс, некымын нылӧс, ыстісны велӧдчыны почтальонъяслӧн курсъяс вылӧ. Уна сикас удж дорас содіс нӧшта ӧти — письмӧ разӧдны.
Сиктсаяс виччысьӧмӧн виччысисны миянӧс. Сэк жӧ и полӧмӧн. Овлывліс: сета письмӧсӧ да сулалышта керка дорас, кыла — бӧрдӧны-лимзалӧны. Сідзкӧ, фронт вылысь шог юӧр воӧма. Батьыс ли, пиыс ли, вокыс ли усьӧма…
Ыджыд шог вайлывліс йӧзыслы и салдатлӧн юӧртӧг вошӧм йылысь письмӧ.
Лов вылын сьӧкыд вӧлі матыстчыны и керкаяс дорӧ, кытчӧ важӧн нин некутшӧм письмӧ эз волы.
Салдатсянь куим пельӧса письмӧ — нимкодь юӧр и семьялы, и сиктсалы. Сідзжӧ и ми пыр виччысьлім Иван воксянь письмӧсӧ. Воас да, некымынысь гораа лыддьыв-лім сійӧс.
Радпырысь век разӧдавлі фронт вывсянь воӧм чолӧмалана открыткаяс. Открыткаяс вылас серпасыс уна сикас вӧлі — и война, и Победа йылысь.
Миян, почтальонъяслӧн, сумкаяс сьӧкыдӧсь вӧліны — быд лун радлунсӧ и шогсӧ килограммъясӧн новлӧдлім. Шогсим йӧзыскӧд и радлім накӧд. Позьӧ шуны, асланым сьӧлӧмъясӧн тшӧтш воюйтім.
* * *
Победа луныс нэм помӧдз оз вун. Вӧлі шондіа, мича. Радио пыр юӧртісны, война пӧ помасис. Фашистскӧй Германия капитулируйтӧма.
Гораа тіпкысь сьӧлӧмӧн котӧрті сиктсӧветлань, кытчӧ чукӧртчӧны нин вӧлі йӧзыс митинг вылӧ. Радысла быттьӧ йӧймӧмаӧсь: горзӧны, кутчысьлӧны, сералӧны, бӧрдӧны. И менам лолӧй радліс и шогаліс, ӧд сиктсӧвет дорас вӧліны и нывбабаяс, кодъяслы гортас вайи матыссаыслӧн усьӧм йылысь юӧр.
А рытнас сикт пасьтала ворсіс гудӧк, нывбабаяс сьылісны «На позиции девушка провожала бойца», «Синий платочек». Верстьӧ вылӧ видзӧдӧмӧн и челядь, медводдзаысь на, гашкӧ, война вояс чӧжыс, тшӧтш гажӧдчисны.
Мария Савельева.