Коми Республикаса юралысьлысь удж вӧчысь Владимир Уйба век жӧ кырымалӧма тувсовъя вӧралӧм восьтӧм йылысь индӧд. Та йылысь сійӧ юӧртіс апрель 24 лунӧ регионса олысьяс дорӧ аслас видеошыӧдчӧмын.
Казьтыштам, март помын на Россияса минприродыӧн веськӧдлысь Дмитрий Кобылкин коронавирусысь видзчысьӧм могысь ӧлӧдіс регионъясӧн веськӧдлысьясӧс тувсовъя вӧралӧм восьтӧмысь. Комиын кыйсьысьяс ёна майшасисны, мый та кузя шуас миян республикаса веськӧдлысь, ӧд ӧткымын регионын и збыльысь потшӧмаӧсь йӧзыслы вӧр-ваӧ туйсӧ.
«Коми му» газет апрель 23 лунӧ «Оз позь «кывтны, кытчӧ ваыс нуӧ» гижӧдын юӧртліс, мый Владимир Уйба медводз шыӧдчылӧма регионын мупытшкӧсса озырлунӧн вӧдитчан да вӧр-ва видзан министерствоӧ, медым сэні чинаяс ӧтвылысь ставсӧ гӧгӧрбок донъяласны да вӧчасны кывкӧртӧд, восьтыны-ӧ вӧралӧмсӧ.
Тайӧ ведомствоас чукӧртчылӧм дырйи вӧчӧм кывкӧртӧд вылӧ мыджсьӧмӧн апрель 17 лунӧ Владимир Уйба шуис, мый таво тулыс Комиын вӧравны оз лэдзны.
Но общественнӧй котыръясын водзмӧстчысьяс, тшӧтш и учёнӧй-экологъяс корӧмаӧсь, а вӧралысь-яс весиг гижӧмаӧсь видеошыӧд-чӧм, медым юралысьлысь удж вӧ-чысь сетіс позянлун кыйсьыны сӧмын республикаын олысьяслы.
—Тувсовъя вӧралӧм кузя Коми Республикаса юралысьлӧн адми-нистрацияын вензим сёр рытӧдз, — юӧртіс Владимир Уйба. — Медшӧр юалӧмыс ӧд абу сыын, восьтыны-ӧ вӧралӧмсӧ. Медсясӧ миянӧс майшӧдлӧны мукӧд регионысь воӧмаяс, кодъяс вермасны вайны татчӧ коронавирус. Ме пырті такӧд йитӧдын колана вежсьӧмъяс воддза индӧдъясӧ, кодъяс серти таво тулыснас сӧмын миян республикаын олысьяслы позьӧ вӧравны и кыйны сӧмын утка-дзодзӧг. Но ми ӧні быттьӧ пурт дорышынӧсь. Та вӧсна шыӧдча вӧралан овмӧсъясӧн да котыръясӧн веськӧдлысьяс, радӧвӧй кыйсьысьяс дорӧ: энӧ корӧй республикаӧ мукӧд регионын олысь ёртъястӧ да рӧдвужтӧ! Найӧс вермасны кыскыны менсьым индӧдӧс торкӧмысь административнӧй кывкутӧмӧ.
Комиын мупытшкӧсса озырлунӧн вӧдитчӧм да вӧр-ва видзӧм кузя министр Роман Полшведкин сідзжӧ казьтыштіс ведомствоас апрель 16 лунӧ чукӧртчылӧм йылысь.
—Сэки ми зэв ёся сёрнитім общественнӧй котыръясын водзмӧстчысьяскӧд да учёнӧйяскӧд, кодъяс пиысь ӧтияс вӧзйисны быдлаын лэдзны вӧравнысӧ, мӧдъяс — кӧнсюрӧ сӧмын, а коймӧдъяс — дзикӧдз ду-гӧдны лыйсьӧм-кыйсьӧмсӧ. Ӧти-кӧ, миянӧ висьӧмсӧ вермасны вайны орчча регионъясысь, сэсся вӧралысьяс вуджасны ӧти районсянь, кӧні оз нин позь грымгыны-лыйсьыны, орччаас, кӧні позьӧ на кыйсьыны. Тайӧ нӧшта на паськӧдас коронавирустӧ. Но, мӧдарӧ кӧ, быдӧнлы ясыд, мый вӧр-ваын серти висьӧмсӧ ёна кок-ньыдджык кӧвъявны лавкаын. Сэсся и вӧралан путёвкаяссӧ позьӧ сетавны «Госуслуги» ӧтувъя портал пыр, медым йӧзыс эз паныдасьлыны ӧта-мӧдныскӧд. Тыдалӧ, ставсӧ гӧгӧрбок донъялӧм бӧрын Владимир Уйба вежис ассьыс видзӧдлассӧ да шуис восьтыны вӧралӧмсӧ. Сійӧ пыдди пуктіс кыйсьысьяслысь корӧмсӧ, сы вӧсна мый лыддьӧ найӧс кывкутысь войтырӧн. Юралысьлысь удж вӧчысь эскӧ да виччысьӧ, мый республикаса олысьяс кыйсьыны мӧдӧдчасны ӧткӧн да та дырйи ставсӧ мӧдасны вӧчны сӧс-тӧма, сідз шусяна гигиена торкавтӧг, — висьталіс Роман Полшведкин. —Юсьӧс миян пыртӧма Гӧрд небӧ-гӧ, сідзкӧ, лыйлыны позьӧ сӧмын утка-дзодзӧг. Коми наука шӧринысь учёнӧйяс туялӧмаӧсь, мый 2001 восянь нин пармаын чинӧ сьӧла, тар да дозмӧр. Кольксӧ пӧжигӧн да пӧтка-пиянсӧ быдтігӧн пӧ поводдяыс пыр вӧлі лёк. Сэсся и койт вылын ёна лыйсьӧны. Та вӧсна таво тулыс пармаын пӧтка вылӧ вӧравны оз позь, — стӧчмӧдіс министр.
Уйбалысь воськовсӧ ошкис и Кулӧмдін районӧн веськӧдлысь Сергей Рубан.
—Тайӧ зэв колана индӧд. Ӧд миян районын сюрс гӧгӧр вӧралысь пармаӧ да вадорӧ ветлӧ оз шойччӧм ради. Вӧралӧмыс налы абу сідз шусяна хобби, а кынӧмпӧт перйӧм. Талун нин насянь кывлі уна аттьӧалана кыв, — юӧртіс Сергей Рубан. — И, дерт, Эжва йывсаяс, кодъяс пыдди пуктӧны вӧралан традицияяс, оз конйыштны юралысьлысь удж вӧчысьӧс, ты-ю вылын ставыс лоӧ лючки. Босьтам кӧть Помӧсдінса вӧралан котырӧс, кытчӧ пырӧ 250 морт. Найӧ и ӧні кыйсьӧны, кыдзи пӧльясыс на велӧдлӧмаӧсь. И Владимир Уйбалӧн корӧмыс налы тырмымӧн — бокӧвӧйӧс вӧравны оз нуӧдны, асланыс да матыссаыслӧн дзоньвидзалуныс донаджык. Тайӧс петкӧдліс и сідз шусяна самоизоляция режим, кодӧс Кулӧмдін районсаяс оз торкавны.
—Меным зэв нимкодь, мый Владимир Уйба кыліс йӧзлысь да общественнӧй котыръяслысь корӧмсӧ. Зэв ыджыд аттьӧ ставсянь, — пасйис «Коми войтыр» ӧтмунӧмӧн веськӧдлысь Алексей Габов.
—Вӧрын да вадорын висьӧмыд озджык паськав, — водзӧ висьталіс сійӧ. — Ёна кокньыдджык кӧвъявны коронавирустӧ вузасян шӧринын либӧ автобусын. Ӧд вӧралысь медсясӧ ветлӧ ас машинаӧн. Юралысьлысь удж вӧчысьлӧн индӧдыс бур и со мый боксянь. Вӧралӧмсӧ кӧ эз восьтыны, кодсюрӧ аснаукӧн эськӧ босьтчис кыйсьыны. А самоизоляция режим торкӧмысь найӧс вермасны кыскыны кывкутӧмӧ.
Коми Общественнӧй палатаӧн веськӧдлысь Сергей Чечёткин тшӧтш лыддьӧ, мый Владимир Уйбаӧн кырымалӧм индӧдсӧ колана ног донъяласны вӧралысьяс.
—Юралысьлысь удж вӧчысьлӧн тайӧ воськолыс висьталӧ сы йылысь, мый сійӧ кылӧ йӧзыслысь тӧжд-могсӧ, дась та йылысь сёрнитны да корсьны петан туй, — пасйис Сергей Чечёткин. — Но и вӧралысьяслы колӧ кывкутӧмӧн ставсӧ вӧчны да кыйсьыны ӧткӧн, мукӧд регионысь ёртъяссӧ кортӧг.
* * *
Казьтыштам, утка-дзодзӧг кыйӧм могысь колӧны вӧралан билет да путёвка. Кыдз вылынджык пасйим, сійӧс таво позьӧ босьтны «Госуслуги» ӧтувъя портал пыр. Вӧралысьяслӧн да чери кыйысьяслӧн котыр ӧтуввезйын йӧзӧдӧма и путёвка донъяссӧ.
Сідз, охотобществоса вӧралысьяс Сыктывкарса, Эжваса, Печораса, Воркутаса, Ухтаса, Сосногорскса, Интаса, Вуктылса угоддьӧясын тулыснас вермасны кыйсьыны 1.600 шайтысь. Луздорса (тшӧтш и Леткаса), Койгортса, Визинса, Кулӧмдінса, Кӧрткерӧсса, Княжпогостса, Косланса, Изьваса, Чилимдінса, Емдінса да Мылдінса вӧралан овмӧсъясын — сюрс шайтысь.
Вӧралан котыръясса войтыр, кодъяс пыр олӧны сикт-грездын, вермасны кыйсьыны и 800 шайта путёвкаӧн. Су-дзӧдӧны и 2.500 шайта сідз шусяна комплекснӧй путёвка, мый серти позьӧ вӧравны некымын районын. Коді кӧсйӧ ӧти лун кыйсьыны кутшӧмкӧ овмӧсын, вермас мынтыны 450 шайт. Утка-дзодзӧг кындзи смелджык вӧралысьяслы вӧзйӧны кыйны ош. Микайлӧӧс лыйӧмысь корӧны дас сюрс шайт.
Эмӧсь содтӧд кокньӧдъяс Айму вӧсна Ыджыд тышса участникъяслы, инвалидъяслы, 60 арӧса да олӧмаджык вӧралысьяслы, охотобществоясысь почёта кыйсьысьяслы.
Но вӧралысьяслӧн да чери кыйысьяслӧн котыр век жӧ корӧ 65 арӧсысь олӧмаджыкъясӧс нӧрӧвитлыны вадорӧ ветлӧмысь, кытчӧдз коронавируссӧ дзикӧдз оз ло бырӧдӧма.
Вӧралысьяслы, кодъяс ас кадӧ эз мынтыны взнос да оз пырны некутшӧм котырӧ, путёвка донсӧ кыпӧдасны некымын пӧв.
Нӧшта казьтыштам, мый утка-дзодзӧг вылӧ Луздор, Койгорт да Сыктыв районъясын позьӧ кыйсьыны май 1-10 лунъясӧ, Сыктывдін, Кӧрткерӧс, Емдін, Княжпогост, Удора районъясын да Сыктывкар гӧгӧрын — май 5-14, Кулӧмдін, Мылдін районъясын, Сосногорскын, Ухтаын да Вуктылын — май 11-20, Чилимдін, Изьва районъясын, Печораын да Интаын — май 14-23, а Воркутаын да Усинскын — май 19-28 лунъясӧ.