Нималана коми тележурналист Ӧльӧксан Пивкинӧс тӧдӧны республика пасьтала. Коми Республикаса телеканалын «Вочакыв» уджтас – сылӧн быдтас, кодӧс окотапырысь видзӧдӧны и комияс, и став финн-йӧгра вужвойтыр. Енбиа журналист мунӧ медкузь да медсьӧкыд туйӧд – йӧзлань. Найӧс водзмӧстчысь турист корсьӧ ылі туйясын.
Он кӧ волы Джеджимпармаӧ…
–Туристлы оз ков помка мӧдӧдчыны туйӧ, – висьталӧ Ӧльӧксан. – Сылы век телепит аддзывны выль йӧзӧс, выль инъяс. Тайӧ сьӧлӧмкылӧмъясыс менам чужисны ичӧтдырсянь на. Чужи-быдми Дереваннӧйын, томулов век котравлім ю дорӧ чери кыйны, походӧ.
Миян школаын география сэки велӧдіс Мария Нестерова. Ӧні сійӧ нималӧ республика пасьтала, кыдз водзмӧстчысь турист. Мария Андреевна тшӧкыда котыртлывліс челядькӧд походъяс, а сы кындзи лӧсьӧдіс Дереваннӧйса школаын традиция – кӧкъямысӧд класс помалӧм бӧрын став выпускникыс ветлывлісны Джеджимпарма гӧра дорӧ. Нималана туялысь Каллистрат Жаков серти, тшук Джеджимпарма гӧра дорын и чужисны коми-зыряна войтыр. Тайӧ вӧлі ылі, вежон чӧжся поход. Сӧмын тайӧ походысь воӧм бӧрын выпускник вермис шусьыны тыр-бур школа помалысьӧн.
Перымӧдз эг воӧй
Менам Джеджимпарма гӧра дорас ветлӧмыс лоис медводдза ыджыд походӧн. Сы бӧрын вокъяскӧд ыззим ветлыны велосипедӧн Дереваннӧйсянь Перымӧ. Выль автотрасса сэк эз на вӧв да, мунім важ вӧр туйясӧд. Дерт, эг воӧй. Кысь сэки миянлы вӧлі тӧдны, мый Перымӧдзыс Дереваннӧйсянь нёльсё гӧгӧр верст… Сы помысь ыззи туявны география картаяс, пукалі да линейкаӧн лыдди-арталі, кымын километр сайын сійӧ либӧ мӧд му да кар. Эськӧ зэв телепит вӧлі быдлаӧ ветлыны, но позянлуныс сэкся кадӧ, дерт, некутшӧм эз вӧв. Весиг вӧтын сэки эз усьлы, мый СССР коркӧ киссяс да границаяс воссясны. Сы вӧсна пыри велӧдчыны журналистӧ, думысь, тайӧ уджнас быть вичмас быд муӧ ветлӧм-мунӧмыс. Кызь сизим во нин тележурналисталігад мойвиис ветлӧдлыны и республика пасьтала, волыны уналаӧ, тшӧтш и суйӧр сайӧ.
Сэн, кӧні помасьӧ Россия
Ветлӧдла турпоходъясӧ и ёртъяскӧд, и семьяӧн, ӧткӧн и ыджыд котырӧн, подӧн и велосипедӧн. Но некор ог ветлы путёвкаӧн – кытчӧ окотита, сэтчӧ и муна, оз ков меным некутшӧм график. Чайта, таын и шудыс збыль туристлӧн – аслыд бӧрйыны мунан туйсӧ, видзӧдны-донъявны, мый сьӧлӧмыдлы любӧ.
Дыр кежлӧ думъяснад колян сэтчӧ, кытчӧ сьӧкыда воӧдчин. Татшӧм туйыс вӧлі Карскӧй саридз дорӧ. Туристъяс пиысь ӧдвакӧ коді сэтчӧ окотитас мунны. Ӧд мунны колӧ вутшкӧсь нюрті вездеходӧн – люті-леті лунтыр. Вывсянь виялӧ кӧдзыд зэр, да чужӧмтӧ сотӧ кӧдзыд вой тӧв. Шойччыны позянлуныс вичмывлӧ сӧмын вездеход жугавлігкості. Сы пыдди, местаӧдзыс воигӧн гӧгӧрвои – дзик татшӧм серпас ме и кӧсйи татысь аддзыны: руд, кӧдзыд саридз, куш ва берег. Сьӧлӧм вылын сэки лоис сэтшӧм шуштӧм, да тшӧтш и долыд: ме сулалі Россия помын, тайӧ кӧдзыд саридз саяс – йӧз му, а ме – туристъясысь да журналистъясысь медводдза, коді вермис татчӧдз воӧдчыны…
Чолӧм, Сашка!
Быд муын менӧ шемӧсӧ уськӧдӧ вӧр-валӧн аслыссикас мичлуныс, а торъя нин – йӧзыс, налӧн чужан кывйӧн мича сёрниыс. Сы мында во журналисталігад сӧмын Комиын меным паныдасьлісны енбиа уна йӧз, мукӧдыскӧд дыр кад варовитлім. Дерт, ставнысӧ тӧд вылад сьӧкыд кутны. Овлӧ, улич вылын матыстчас кодкӧ, кисӧ мыччас: «Привет, Сашка!». А ме весиг ог куж казьтыштны, кодкӧд паныдаси. Сӧмын некор некодӧс ог ӧтдорт, мӧдарӧ, кутшӧм долыд овлӧ, кор мортыс мича коми кывйӧн висьтасьӧ! Вом паськӧдӧмӧн окота татшӧм сёрнисӧ кывзыны.
Ог дыр дасьтысь
Мукӧддырйи кытчӧкӧ туйӧ петӧм водзвылын войсӧ ог узь, окота ӧдйӧджык мӧдӧдчыны. А дасьтыся быд пӧрйӧ ӧти здукӧн – пызан вылӧ рытсяньыс на пукта телефон, сберкарта да паспорт, мед син водзын вӧліны. Мукӧдторсӧ ӧнія кадӧ позьӧ туйын ньӧбны. Туристлы медводз сьӧрсьыс колӧ босьтны кыпыд ру, сэки туйыд лоӧ шыльыд да кокни.
Муна кӧ Урал-Из вылӧ, унаӧн чукӧртчам, медым бипур дорын шойччигъясӧн позис туй выв ёртъяскӧд гажаа варовитны да гитара улӧ сьывны. Велосипедӧн зіля ӧтнам мӧдӧдчыны – медым некод эз манит: ме радейта ӧдйӧ-ӧдйӧ пыр водзӧ мунны, а мукӧдыслӧн вӧтчынысӧ выныс оз тырмыв.
Ӧшинь улын чеччалӧны кӧчьяс
–Некор эг кӧсйы ыджыд карын овны. Овны кӧ – сиктын, вӧр-ваыскӧд орччӧн. Сідз и артмис. Дас во сайын лэпті керка Выльгорт сайын. Местасӧ вичмӧдісны дзик вӧраинас, матіберегын сэк эз на вӧвны олан керкаясыс. Ӧні эськӧ ёна нин стрӧитчисны, но вӧрыс, слабог, колис на. Керка дорын, дзик ӧшинь улын – вад, уялӧны уткаяс, сёлькӧдчӧ чери, берегас чеччалӧны кӧчьяс. Зэв ёна меным сьӧлӧм вылӧ воӧ татшӧм серпасыс, дась видзӧдны быд асыв, да ог и умлы. Нӧшта нин любӧ, мый час джынйӧн и воӧдча тасянь удж вылӧ телестудияӧ. Быд пӧрйӧ долыд сьӧлӧмӧн локта гортӧ, кӧть кутшӧм кузь вӧлӧк абу вӧлі вуджӧма.
Сёрнисӧ гижис Наталья Кузнецова.
Снимокъясыс А.Пивкинлӧн гортса архивысь.