Комиын герой воӧ ёна гижӧны-висьталӧны быдсикас герой йылысь – водзмӧстчысьяс, рӧд кутысьяс, уджын вермӧм шедӧдысьяс йылысь. Казьтывлӧны и быдса династияяс. Инта районса Петруньын чужлӧм-быдмӧм Наталья Соколова – педагог-велӧдысь котырысь да, дерт, шуи тӧдмӧдны сыкӧд газет лыддьысьӧс, сёрнитны олӧм-удж йывсьыс.
–Наталья Семёновна, тіян семьяад уна кӧленаын вӧліны да эмӧсь педагогъяс. Тэ тшӧтш талялан тайӧ туйсӧ. Кӧні зілян да кутшӧм предмет велӧдан?
–Талун ме сета тӧдӧмлун Сыктывкарса автомеханическӧй техникумысь студентъяслы. Велӧда математика, информатика, а сідзжӧ торъя предметъяс. Тэ стӧча шуин, мый ме аслам рӧдын абу медводдза велӧдысь. Неважӧн на чукӧртім миян семьяын педагогъяс йылысь юӧр-гижӧд. Тайӧ удж-нокыс зэв аслыспӧлӧс. Ыджыд аттьӧ отсӧгысь Вадим Семяшкинлы да Галина Александровна Семяшкиналы.
–Сьӧлӧм сертиыд-ӧ тэныд профессияыд? Ӧд абу гуся, мый тэ босьтчин велӧдан уджад Коми пединститутса физмат помалӧм бӧрын эн дзик пыр, а кад мысти. Мый вайӧдіс педагогикаас? Сьӧлӧм-лолыд корис? Али мамыд чуйдіс?
–Збыльысь, велӧднысӧ босьтчи кад кольӧм мысьт. Ас пытшкын кылі, мый дась та кежлӧ, да нӧшта на и матыссаӧй ышӧдісны. Уджӧй, дерт, сьӧлӧм серти: тані помся мыйӧнкӧ ноксян, выляс велӧдчан, аддзысьлан-варовитан томуловкӧд, кодъяс тшӧтш дасьӧсь содтыны тӧдӧмлун-сямсӧ. Нимкодь, кор велӧдчысьяс пырӧдчӧны профессияас, аддзӧны сьӧлӧм сертиыс удж да быдмӧны-сӧвмӧны.
–Тіян педагог династия. Мамыд, тьӧткаыд, чойыд – велӧдысьяс. Найӧ почёт нимаӧсь, быдтасъясыс и уджъёртъясыс пыдди пуктӧны. Налӧн авторитетыс личкӧ? Али, мӧдарӧ, ышӧдӧ ёнджыка водзмӧстчыны, шедӧдны вермӧмъяс?
–Дерт, ышӧдӧ уджавны бурджыка да унджык.
–Торъялӧ-ӧ школаын да ссузын челядьсӧ велӧданногыс? Торъялӧ кӧ, мыйӧн? Тэ серти, кӧні сьӧкыдджык? И кӧні интереснӧджык?
–Торъялӧ. Техникумӧ ныв-зон локтӧны ӧкмыс класс помалӧм бӧрын да асьнысӧ верстьӧӧн нин чайтӧны, и велӧдчӧм вылас видзӧдласыс школаын серти налӧн торъялӧ. Школаын да техникумын уджын эм и бурыс, и лёкыс, но меным тані лӧсьыд.
–Ичӧтдырйиыд чайтлін эн, мый лоан велӧдысьӧн? Кӧть эськӧ ог кӧ сорсьы, школаын ас-веськӧдлан лунӧ тэнӧ индылісны директорӧн. Гашкӧ, сэки нин та йылысь мӧвпыштчылін?
–Кӧнкӧ, чайтлі, ӧд мамӧй да тьӧткаӧй учителялӧны. Ӧні ог нин куж шуны, школаын велӧдчигӧн кӧсйи эг лоны педагогӧн. Но дас ӧти класс помалӧм бӧрын кӧ чойкӧд кыкнанным мунім Коми пединститутӧ, сідзкӧ, мӧвпыштчылі нин та йылысь.
–Велӧдӧм кындзиыд тэ водзмӧстчан и урокбӧрся удж котыртӧмын. Велӧдчысьыд лоис вермысьӧн «Пера-багатыр» регионса конкурсын. Томуловкӧд пырӧдчанныд и быдсикас чукӧртчылӧм-гажӧ. Мый таӧ ышӧдӧ?
–Преподавательлы быть колӧ занятиеяс бӧрас на студентъяскӧд кад коллявны. Со и петкӧдчам ныв-зонкӧд быдсикас конкурсын, олимпиадаын, флешмобын, коми кывкӧд йитчӧм чукӧртчылӧмын. Ме радейта ассьым чужан кывйӧс да кӧсъя, медым и студентъяс эз яндысьны сыысь, вӧдитчисны быдлунъя олӧмас.
–Комиӧн тэ сёрнитан ичӧтдырсяньыд. Уджад тайӧ отсалӧ оз кыдзкӧ? А олӧмад? Велӧдан-ӧ чужан кывъяд челядьтӧ?
–Да, комиыс менам чужан кыв. Удж кузя сійӧ зэв колана быдсикас конкурсын. Бать-мамкӧд да ас сиктсаяскӧд век жӧ комиӧн варовита. Челядькӧд велӧдам жӧ кутшӧмсюрӧ кывъяс, кывбуръяс. Мамӧй таын отсалӧ жӧ.
–Челядь йывсьыд кӧ нин сёрниӧ воим, кодӧн найӧс аддзан верстьӧ олӧмас? Кутшӧм профессияын? Гашкӧ, Коля пиыд да Катя нылыд тэнад кок туйӧд жӧ мунасны?
–Рад лоа, велӧдан юкӧнӧ кӧ тшӧтш сетчасны. Но та йылысь сёрнитнысӧ водз на, быдмыштасны да, вӧлисти кутам мӧвпавны.
–Уджсьыд ӧтдор тэ зіля пырӧдчан спортӧ да творчествоӧ. Висьтышт та йылысь.
–Збыльысь, спортад пырӧдча, ветлывла карын нуӧдан культура аддзысьлӧм-концерт-спектакль вылӧ. Но прӧст кадӧй этша да, шочиника артмывлӧ. Радейта иславны лызьӧн, уяла бассейнын. Окотапырысь волывла театрӧ да филармонияӧ.
–Шуӧны, математика пӧ – наукаяс сарица. Кутшӧм куим помка верман вайӧдны, мыйла йӧзыслы колӧ бура тӧдны тайӧ предметсӧ?
–Студентъяслы тшӧкыда жӧ ковмывлӧ гӧгӧрвоӧдны математика коланлунсӧ. Ӧти-кӧ, велӧднысӧ колӧ экзамен лючки сдайтӧм да бур оценка босьтӧм ради. Мӧд-кӧ, медым кужны артавны ассьыд чӧжӧс-рӧскодтӧ. Математикаыд велӧдӧ кужӧмӧн, гӧгӧрбок ставсӧ артыштӧмӧн венны мытшӧд- падмӧг, повтӧг вочаавны быдсикас сьӧкыдлунсӧ. Весиг чайтсьӧ кӧ, мый гӧрӧдыс разьны позьтӧм, математика казьтыштӧ: быд ыджыд делӧ артмӧ посниторъясысь.
–Наталья Семёновна, тэнӧ тшӧкыда чайтӧны Маша чойнад. Дӧзмӧдӧ-ӧ тайӧ? А гашкӧ, ӧткодьлуныс коркӧ отсавліс олӧмад? Вӧвлі-ӧ кутшӧмкӧ тешкодьтор?
–Сорсьӧмсьыс некор ог дӧзмы, серавлам на мукӧддырйиыс. Бур, мый миянӧс тӧдӧны. Ми век восьсаӧсь йӧзыслы да, сорсьӧны кӧ, быть висьталам та йылысь веськыда.
–Аттьӧ ёрта сёрнисьыд. Нимкодь, мый ичӧтик Петрунь сиктысь петӧны ыджыд профессионалъяс да бур сьӧлӧма йӧз.
–Аттьӧ юасьӧмсьыд. А профессионалӧдзыд меным быдмыны да быдмыны на, кута зільны.
Андрей Терентьев.
<> Комиӧдіс Елена Плетцер. Снимокъясыс Наталья Соколовалӧн гортса архивысь.