СВО-ын тышкасьысь, «Коми Республикаын СВО-са ветеранъяс» регионса котырӧн юрнуӧдысь, юркарса техникумын велӧдысь, Сыктывкарса сӧветысь депутат Павел Араслановӧс унаӧн тӧдӧны патриотизмкӧд йитчӧм быдсикас чукӧртчылӧм серти. Сійӧ окотапырысь висьтасьӧ служба йывсьыс, тӧдмӧдӧ быд ногыс сайӧдчан-маскируйтчанногӧн. Но школа-вузын томуловкӧд паныдасьлігӧн быд пӧрйӧ шуӧ, мый налӧн медшӧр могыс – велӧдчыны.
Тыш-косьын аслас туй да мирнӧй кадӧ удж йывсьыс Павел Арасланов висьталіс миян газетлы.
Тыш-косьӧ – ас вӧляысь
СВО вылын Павел вӧлӧма воӧн-джынйӧн. Квайтысь ветлӧма командировкаӧ ДНР-ӧ. 2022 воын Айму дорйӧма «Барс» отрядса 9-ӧд батальонын Купянскланьын да Харьковланьын, 2024-ӧдын – водзсасьӧма вӧрӧглы паныд «Барс» отрядса 227-ӧд батальонын Донецк обласьтса Часов Яр да Бахмут дорын.
Мужичӧй шуӧ, сыӧдз пӧ ме зільлі стрӧительӧн, охранникӧн да весиг диджейӧн. Но ичӧтсяньыс тӧдмасьӧма и военнӧй делӧӧн, велӧдчӧма разьны-тэчны ӧружие, лыддьӧма торъя литература, водзмӧстчӧма военно-патриотическӧй клубъясын, ворсӧма страйкболӧн. 2014 воын том морт кужӧма нин вӧдитчыны ӧружиеӧн да збыльмӧдны ывлавылын быдсикас мог. Сійӧ жӧ воас пырӧдчӧма Донбассын «Русская весна» акцияӧ – дорйӧма роч йӧзӧс.
–Торъя военнӧй операция пансьӧм бӧрын ме дзик пыр муні военкоматӧ да вӧзйыси передӧвӧйӧ. Мекӧд тшӧтш ДНР-ӧ мунісны батьӧй да вокӧй, – казьтылӧ Павел. –Командировкаӧ мунтӧдз миянӧс луннас нёль часӧн велӧдісны-тренируйтісны: котралім, лыйсим, тактическӧй медицинаӧн тӧдмасим, велӧдчим уджавны командаӧн. А сэсся – передӧвӧй: отделениеса командирным индіс менӧ пулемётчикӧн.
Челядь письмӧысь сьӧлӧм вылад шоныд
Кызвын кадсӧ Павел коллялӧма окопын. «Мый отсаліс кутчысьны сійӧ кадас?» юалӧм вылӧ вочавидзис, ёртасьӧм пӧ, зумыд мыджӧд:
–Роч шусьӧгын шуӧма, один пӧ в поле не воин. А кор тӧдан, мый ёртъясыд орччӧнӧсь, вын-эбӧсыд содӧ. Колӧ шуны, медводдза командировкаын вӧлі збыльысь сьӧкыд. Сійӧ ӧні торъя кадколастъясӧ позьӧ пыравны ӧтуввезйӧ. А сэки, 2022 воад, эз вӧв ни йитӧдыс, ни интернетыс. Зэв гежӧда, тӧлысьнас ӧтчыдысь кымын, вермим рӧдвуж-матыссакӧд йитчывны да регыдик сёрнитыштны.
Мужичӧй казьтылӧ, кутшӧма пӧ радлім, кор воліс Комиысь гуманитарнӧй отсӧг! И сёян-юан, и кӧлуй – шоныд носкиыд пӧ век отсавліс вӧр-степад да окопын войколалігад. Но медся ёна нимкодьӧдӧмаӧсь челядьсянь письмӧяс. Тайӧ пӧ ышӧдіс вӧчны ассьыным уджнымӧс нӧшта на бура да кывкутӧмӧн.
–Ог вунӧд, кыдзи ар нелямын-ветымына мужикъяс лыддисны челядьсянь шоныд письмӧяссӧ. Синваыс киссис шорӧн. Передӧвӧйын дежуритӧм бӧрын зонъяслы тайӧ вӧлі сӧстӧм сынӧд апалӧм кодь. Ставӧн сэки вежӧртім, мый миянӧс оз вунӧдны, миянӧс виччысьӧны гортын, – висьталӧ Павел. – Ышӧдісны, дерт, и роч боечьяслӧн шензьӧдана подвигъясыс. Коркӧ ми вӧлім РФ-са мин-оборонылӧн подразделениесянь шуйгаладор флангын. Налӧн разведчик котырыс вылӧ зырӧдӧма вӧрӧг, и зонъяс кольӧмаӧсь восьсаинын, туйсӧ налы потшӧмаӧсь. Подразделениеса ӧти боеч уськӧдчӧма пулемётнас водзӧ да кутӧма чеччавны-пескылясьны, и та дырйи нӧшта на лыйсьӧма. Прӧтивник, дерт, ылалӧма, да сэккості разведчикъяс пышйӧмаӧсь окопсьыс, а сёрӧнджык на дорӧ воӧма и «акробатыд». Со кутшӧм повтӧм зонъяс служитӧны!
Вӧрӧг кытшын
Рядӧвӧй Арасланов тшӧтш веськавлӧма быдсикас лоӧмторйӧ. И быд пӧрйӧ сяммылӧма петны сэтысь. Бур службасьыс сійӧс пасйӧма «За храбрость» да «За отвагу» медальясӧн. Медводдза наградаыс вичмӧма ӧтлаын служитысьяссӧ дорйӧм-мездӧмысь.
–Тайӧ вӧлі 2022 воӧ. Прӧтивник зырӧдіс Балаклеялань. А миян батальонным вӧлі разалӧма кар пасьталаыс. Йитӧдыс эз вӧв, и чукӧртчыны ӧтилаын ми эг вермӧй. Неыджыд котырса командирным ыстіс миянӧс, куим мортӧс, асланым кӧлуй-эмбура да ӧружиеа машинала. Но чукйӧн тыра «Газельным» эз заводитчы. А асланым котыр дорӧ воӧдчынысӧ эг жӧ вермӧй – вӧрӧг лыйліс миномётысь, – казьтылӧ Павел. – И со ми восьлалам кытчӧкӧ сьӧдас да зурасим колоннаӧ: бронетранспортёр да бронируйтӧм 6 машина. Мыйсяма транспорт? Машинаясас некутшӧм пас абу. Видзӧда – ӧти еджыд креста. Чайті, асланым, ӧд миянсянь неылын уджалісны медикъяс. Миянӧс казялісны нин да, тшӧкті зонъяслы кежны бокӧджык да виччысьлыны, а ачым – разведкаӧ. Тотшкӧді «Хаммер» ӧшиньӧ: «Мужикъяс, мый вӧчанныд?». Бур, ачым камуфляжа, кӧртӧд-повязкатӧм, балаклаваа, гӧгӧрвоны, коді ме, он вермы. И друг казялі: бронемашинаын пукалысьяслӧн соскас лӧз кӧртӧдъяс. Тайӧ жӧ украинеч войска! Гӧгӧрвои, бойсӧ панны некыдз – найӧ машинаынӧсь, а ме ӧружиетӧм. Сэсся босьті ачымӧс киӧ: «Пӧрадок, мужикъяс. Уджалӧй. А ми группакӧд мышсяньныд доръям». Ачым бӧрыньтчи зонъяслань, кодъяс матыстчисны нин машиналаньыс метр вит, да киӧн петкӧдла, мед косасны, мися, прӧтивник тайӧ. Ньӧжйӧник бӧрыньтчим, а сэсся кыдз тай уськӧдчим вӧрӧдыс котӧртны. Карыс дзоньнас нин вӧрӧг кытшын, но миянлы мойвиис – водзысь казялім Луганскса зонъясӧс. Суӧдім найӧс да миян войскаӧн ви-дзан дзик ӧти ордымӧд петім асланымлань.
Тадзи Павел абу сӧмын ёртъяссӧ пӧгибнитӧмысь видзӧма, но и юӧртӧма прӧтивник меститчанін да техника йывсьыс. «За отвагу» медальсӧ сетӧмаӧсь ранитчӧмаясӧс петкӧдны отсалӧмысь. Ачыс сэки тшӧтш доймалӧма. Но ёртъясыс отсалӧмаӧсь петны би шер улысь.
Боечьяслы отсӧг, депутаталӧм, геройяс йылысь
СВО вылысь бергӧдчӧм воинъяслы быть колӧ велӧдчыны овны мирнӧй олӧмӧн. И Павел Арасланов «Коми Республикаын СВО-са ветеранъяс» регионса шӧринын отсалӧ налы таын. Тайӧс вӧчӧ и СВО-ын воюйтӧм батьыс. Найӧ отсалӧны боечьяслы бурдӧдчыны, пырӧдчыны патриотизмкӧд йитчӧм быдсикас проектӧ. Топыд йитӧд кутӧны и военнослужащӧйяслӧн семьяяскӧд.
Павел шуӧ, нэмсӧ пӧ ӧтдортчи политикаысь. Но таво гожӧм сылы вӧзйӧмаӧсь лоны карса сӧветын депутатӧн. Пыдісянь мӧвпыштчылӧма да гӧгӧрвоӧма, мый тадзи сійӧ вермас отсавны нӧшта на уна йӧзлы. Ӧні вочасӧн пырӧдчӧ выль уджас, велӧдчӧ опытаджык ёртъясыслысь. Депутатыдлы ӧд и документъяс колӧ дасьтыны, и аддзысьлӧм-ветлӧмъяс котыртны, и йӧзсянь шы-ӧдчӧмъяс видлавны. Та дырйи депутаталӧмыс оз торк патриотизмкӧд йитчӧм уджсӧ: Павел нуӧдӧ школаясын мужество урокъяс да пырӧдчӧ военно-патриотическӧй аддзысьлӧмъясӧ.
–Ныв-зонлы ме век шуа, мед оз вунӧдны, мый геройясыс – абу сӧмын ми. Йӧзыслы бур вылӧ служитӧны тшӧтш кусӧдчысьяс, полицейскӧйяс, мездысьяс да с.в. Ӧд найӧ тшӧтш пудъясьӧны олӧмнас. Школаын велӧдчысьяслы тшӧтш гӧгӧрвоӧда, мый колӧ донъявны сьӧлӧмсяньыс зільысьясӧс, пыдди пуктыны арлыдаджыкӧс. Висьтала, мый педагогъяс – тшӧтш геройяс. Ӧд найӧ пуктӧны сымда вын-сям томуловлы бур тӧдӧмлун сетӧмӧ… Тайӧ тшӧтш аслыспӧлӧс подвиг – мывкыдсьӧдны-быдтыны челядьӧс бур йӧзӧн.
<> Елена Музыкант. Снимокъясыс «Панорама столицы» газет архивысь.