Кӧрткерӧс районса Ыджыдвидз сиктысь Степан Афанасьевич Мишаринкӧд 2016 вося январын сёрнитіс да висьтасьӧмсӧ гижис Юлия Михайловна Попова, а таво сылысь гижӧдсӧ содтыштіс Ольга Ивановна Мишарина, школаса «Сиктлӧн история» музейӧн уна во веськӧдлысь.
Чужлі 1938 воын Ыджыдвидз сиктын. Фёкла Семёновна Мишарина мамӧй пыр колхозын уджалӧма, ваялӧма турун, пес, конюкалӧма и. Батьӧй, Афанасий Макарович Мишарин, трудармияын Архангельск портын матросӧн служитлӧма, 1942 воын сійӧс наградитлӧмаӧсь меда-льӧн. Войнаӧдзыс, кор вичко на вӧлӧма, служитлӧма вичкоас, сьылӧ вӧлӧм мичаа да лӧсьыда.
Овлӧмаӧсь зажиточнӧя: вӧлӧма налӧн сизим мӧс, куим вӧв, ыжъяс. 1932 воын пуксьӧдлӧмаӧсь батьӧс. Абу дыр кежлӧ.
Бать-мамлӧн вӧлӧма ӧкмыс челядь: Агния, Иван, Анна, Ӧлексан, Владимир, Геня да ме. Нӧшта ӧти Анна да Лиза дзоляӧн кувлӧмаӧсь.
Школаӧ муні квайт арӧсӧн. Велӧдіс Сосония Степановна, Прокӧ Семӧ воклӧн – Петырлӧн – гӧтыр. Классын вӧлі комын кымын зонпосни, Капитон Васькӧд, Степан Ӧлексанкӧд тшӧтш велӧдчылім. Школаын жӧ учительлӧн патера, коридорас сулаліс ыджыд пач. Варук тьӧтка – стӧрӧж, пач ломтысь. Паччӧрыс вӧлі ыджыд: кыдз пу тшалак да сюмӧд сэні косьмис, мед пач ломтыны.
Гижам вӧлі важ книга-журнал коластъясас, а черниласӧ вӧчам свеклӧысь, саысь, синькаысь. Чернила дозтӧ коліс новлӧдлыны сьӧрсьыд, сумкасӧ мамӧ вурліс.
Висьми да нёльӧд классын пукалі 2 во. Кокӧй пыктыліс, кык во мучитчи. Фельдшер Степан Егорьевичӧс мамӧ корӧма. Локтіс да менсьым пыкӧстӧ чабраліс, а сэсся скальпельӧн писькӧдіс. И менам садьӧс воштыссьӧма. Узьсьӧма мӧд лунӧдзыс. Та бӧрын пыкӧсыд быри. А шуӧны вӧлі, кулӧ пӧ детинаыд.
Тшыгъялӧмысь да кынмалӧмысь тадзи лолі. Сёйлім кач пызь сорӧн пӧжалӧм нянь, шомкор, куз, гӧне. Гӧнесӧ ӧні на сёя. Рачсьыд оз усь вӧлі да, панялам. Картупель зыртны мамӧ ёна тшӧктыліс, буракӧ, колхозлысь. Косьтан крахмалсӧ да, нянь кодь лоӧ.
Городкиысь ворслім, дас чагйысь, зонпосни ӧрлитчам вӧлі мелочӧн. Тулыснас кӧні мутор мыччысяс, сэні и ворсам кӧмтӧг. Кӧмкотыд да паськӧмыд ӧд омӧлик вӧлі.
Тулыс-гожӧмнас уджавлім колхозын. Мамӧ менӧ, вит арӧсаӧс, пуксьӧдас вӧв вылӧ – и агсася. Ачыс доддялӧ и лэдзалӧ вӧвсӧ. А вӧвъясыд омӧльӧсь, ӧдва кок йылас сулалӧны. Сизим арӧсӧн мӧдлапӧлӧ вуджӧдчи-перевозчикалі. Луныд жар, пӧсялӧмаӧсь нывъясыд да бабаясыд, ыз пырасны купайтчыны улыс дӧрӧм кежсьыс.
Победа лунтӧ помнита: начкисны ӧшпи, пуисны яйсӧ, став колхозниксӧ – кызвыныс бабаяс да челядь – корисны колхоз контора улі судтаас кузь пызан дорӧ празднуйтны. Унаӧн война вывсьыд коктӧг воисны: Юсь Трӧш Ӧлексан, Якӧ Степан Миш, Ӧнисим Миш, Ветшеслав, Епим Трӧш коктӧм жӧ.
Велӧдчи сизим классӧдз, Удоратинкӧд тшӧтш куті занимайтчыны спортӧн. Висерӧ на кайлі водзӧ велӧдчыны, но сэн вӧлі велӧдӧны англия кыв, да бӧр локті гортӧ.
Тӧвнас Чубйын маркируйтчи. Сэтчӧ война бӧрад телефон и быдсӧн нюжӧдлісны, радиоузел вӧчисны, весиг медводдза электропилаяс вайисны.
Тулыснас муні Ношульӧ. Пыри велӧдчыны тракторист-трелёвочникӧ. Видз-му овмӧс механизируйтан училищеын директорнас вӧлі Константин Степанович Авдеев.
Нывъяс тшӧтш сэні велӧдчисны. Сетісны общежитие, паёк-талон: луннас куимысь вердісны босьттӧг, куим шайт на содтӧд вичмӧдлісны и. Бура вердлісны, няньтӧ тырмымӧн сетлісны.
1957 воын помалі «с отличием». Локті МТС-ӧ, кысянь и ыстылісны велӧдчынысӧ. Энгельскӧд лучковкаӧн вӧр пӧрӧдім сельполы. МТС-сянь мӧдӧдісны Висерӧ Степан Степанович Полещиковкӧд. Директор сетіс выль трактор. Крит Семе Валя вӧлі сменщикӧн, ачыс сійӧ Зулӧбысь, армияысь локтӧма. Гӧрим, кӧдзим, ытшким Типӧсиктын, Паслэччӧмын, Висерын. Уджавлім и Ӧлексанкӧд, министрӧн йӧзыс сійӧс шулісны, ачыс Зулӧбысь жӧ.
Кор Ыджыдвиддзӧ вайисны комбайн, менӧ вуджӧдісны Висерсьыд. Ольга Васильевналӧн верӧскӧд, Ӧлексан Ёгоркӧд, посменнӧ уджалім комбайннас: нянь – сю, ид, зӧр – ытшким. Фрезаӧн уджалім, видзьяс вӧчим. Тарас Вась вӧлі бригадирӧн. А тӧвнас тракторӧн ваялім пес, турун, муяс вылӧ куйӧд петкӧдім.
19 арӧсӧн босьтісны менӧ армияӧ. Ноябрь 17 лунӧ Ӧлексей Анна вайис пӧвестка, Ӧлексан вок пыжӧн лэччӧдіс менӧ Шойнатыӧдз да войнас бӧр кайис (юӧд шуга нин кывтіс). Шойнатысянь карӧ лэбӧдісны самолётӧн, сэсянь Княжпогостӧдз нуисны автобусӧн. Княжпогостын видзисны куим лун, да поездӧн мунім Таллинӧ, Балтийскӧй флот вылӧ. Зэрӧ, а ме гын сапӧга…
Эстонияын во чӧж велӧдчи радиомеханикӧ, служиті куим во да джын. Целина вылӧ ветлі Казахстанӧ, Актюбинск обласьтын Карабутак районса «Щербаковский» совхозӧ. Трактористъясӧн вӧліны нывъяс, тшӧтш отсаси налы. Луннас комбайнӧн уджалі, войнас гӧри. Матрос формаӧс сэні гусялісны. Кубакӧд йитӧдын сідз шусяна Карибскӧй вопрос сэки буретш кыптыліс.
1962 воын локті гортӧ. Тарас Вась, колхозса председатель, корис уджавны завгарӧн. Кык во заведуйті сэні. Алла тьӧткаӧс велӧдлі изны. Зэв мичаа вӧлі изӧ. Мынтылісны дас вит шайт. И.В.Ивашев локтіс председателявны да индіс удждон квайтымын шайт. Завгарсьыс петі да сеті тайӧ уджсӧ Степан Виталейлы. Снабженечӧн лои. Комбайн вайлі весиг.
Доротделын трактористӧн, механикӧн, мастерӧн уджалі. 1977-ӧдын во велӧдчи Ленинградын курсъяс вылын.
Уджӧс донъявлісны аттьӧалана гижӧдъясӧн, 1982 воын шуисны «Коммунистическӧй уджвывса ударникӧн», 1983 воын сетісны «Лучший мастер» почёт ним, а 1988-ӧдын – «Уджвывса ветеран» да 200 шайт премия.
1963 воын ӧтлаасим Мария Николаевна Шевченкокӧд. Челядьӧй Лина, Надя, Тоня, Вова, Миша, Степан, Федя, Сандра.
<> Гижӧдсӧ дасьтіс Ольга МИШАРИНА. Снимокъясыс «Сиктлӧн история» музейысь.