Косланса социокультура шӧринын нимӧдісны небӧг, кӧні серпасалӧма Удораса енбиа 16 мастерлысь ки помысь вӧчӧм йӧзкост художествоа удж. Петкӧдлӧма пӧль-пӧчлысь нэмӧвӧйся ремеслӧ, тшӧтш и орнамент-серӧн кыӧмторъяс. Тайӧ жӧ небӧгас – Благоевса шӧр школаын велӧдысь Елена Алексеевна Палкиналӧн кыӧм кепысь-носки.
Россияса Герой А.Власенков нима Благоевса шӧр школаын Елена Алексеевна велӧдӧ физика да математика.
1987 воын сійӧ помалӧма пединститут, мӧдӧдӧмаӧсь уджавны тайӧ школаас, да ӧнӧдз сэні зільӧ. Ныв-зонлы тӧдӧмлун сетӧм кындзи вичмӧ кадыс кысьыны.
Кысьыны мастерлуныс Елена Алексеевналы вуджӧма мамсяньыс, Агния Алексеевна Жучевасянь.
Кыдз висьталӧ ачыс, дас нёль арӧс сылы вӧлӧма, кор босьтчӧма кысьыны. Медводз заводитӧма кыны сертӧм кепысь-носки, но вочасӧн велалӧма мичмӧдны найӧс орнаментӧн. Видзӧдӧма, кыдзи мамыс тайӧс вӧчӧ.
Та кындзи Агния Алексеевна дорӧ тшӧкыда пыравлӧмаӧсь олӧма аньяс. Тшӧтш пӧ и налӧн кысьӧм вылӧ видзӧдӧмӧн ме водзӧ велалі.
–Верӧс сайӧ петі да заводиті кыны аслам челядьлы. Кӧдзыд дырйи детсадйӧ ветлігӧн налы кепысь-носкиыд ӧд ёна колана.
Вочасӧн тайӧ уджыс пыр ёнджыка и ёнджыка кутіс кажитчыны, – висьталӧ Елена Палкина. – Ассьыс бӧръя сизим восӧ мамӧ мекӧд оліс, Благоев посёлокын. Рытъяснас сыкӧд дыр пукавлім да ӧта-мӧдкӧд варовитігмоз кысим. Сійӧ петкӧдліс, кыдзи шӧртсӧ вуджӧдны, медым артмас мича сер, кыдзи важся ног заводитны кыны удораса орнамента носки. Чайта да, тадзисӧ ӧні некод нин оз кысьы. А таво велалі и мозаика ног кысьыны. Сійӧ тшӧтш узор-сера, но крукӧн нин колӧ вӧдитчыны.
Киподтуя аньлысь уджъяссӧ тӧдсаясыс казялӧмаӧсь да кутӧмаӧсь корны кыны мича носки-кепысьсӧ козин да вузӧс вылӧ. Ас киӧн уна вӧчӧмтор ачыс на козьнавлӧма.
–Кутшӧмкӧ кад мысти корисны кыанторъясӧс петкӧдлыны выставкаясын. Пырӧдчылі нин Йӧртымдінса «Кытшъяс» фестиваль-ярмангаӧ, Усогорскын «Разгуляй по-удорски» гажӧ.
2016 восянь ассьым уджъясӧс мӧдӧда донъявны «Мастер года» республикаса конкурс вылӧ. Нимкодь, мый кыӧм пледӧс вылӧ донъялісны да тавося конкурсын сыысь меным сетісны лауреат ним. Таво жӧ августын ветлі Сыктывкарын котыртлӧм «Шондібан» гаж вылӧ, петкӧдлі мозаика техникаӧн мичмӧдӧм кепысь-носкиӧс. Ставсӧ менсьым ньӧбалісны, зэв пӧ мичаӧсь да, – висьталӧ Елена Алексеевна.
Елена Палкиналысь енбисӧ вылӧ донъялӧны оз сӧмын миян республикаын. Таво сентябрын Санкт-Петербургын Россияса этнография музейын котыртлӧмаӧсь «Россия в узорах. Всякому вязанию своё время» этнофестиваль, кытчӧ сійӧ радпырысь жӧ пырӧдчӧма.
–Фестивальыскӧд йитӧдын нуӧдісны «Россия в узорах: фото» акция, кытчӧ онлайн позис ыстыны аслад уджъяслысь фотоснимок.
Петкӧдлі вашкаса орнамент-серӧн мичмӧдӧм кепысь-носки. Кыдзи мамӧй менам кысис, сэтшӧм рӧмъяс и бӧрйи.
Акцияӧ пырӧдчис 70 морт, донъялісны 150 гӧгӧр удж да бӧрйисны сӧмын 50-ӧс, на лыдын и менсьым. Медбуръяссӧ сэні петкӧдлісны презентацияын.
Аттьӧ менам мамлы, мый велӧдіс менӧ кысьыны, мый менам ӧні татшӧм вермӧмъяс, – висьталӧ сійӧ.
Киподтуя ань висьталіс, ме пӧ сӧмын Удораса да Архангельск обласьтын Лешуконскӧй районса узорӧн вӧдитча. Удораса орнаментыд пӧ артмӧ геометрия серысь – ромб-квадратысь.
Чувкиысь мичмӧдӧны кокчӧрсӧ. Вылыс юкӧныс артмӧ паськыд дорӧсысь, улыссаыс – сетка сяма серысь либӧ векни дорӧсысь. Гаж кежлӧ носки-кепысьсӧ кылӧмаӧсь яръюгыд – кольквиж, гӧрд, сьӧд, лӧза-еджыд, турунвиж да вижовгӧрд – рӧмъясӧн.
Водзӧ вылӧ Елена Алексеевна мӧвпалӧ важся носки-чувки вылӧ видзӧдӧмӧн кысьыны. Сылӧн чужан сиктас, Путшкымдінын, культура керкаас эм важся кӧлуй-эмбура жыр. Сэтӧн пӧ эмӧсь важ ног серлӧдлӧм кокчӧра чувкияс. Сэтшӧмӧс и кӧсйӧ кыны. Ӧти гоз кольӧм во кыӧма нин, мӧдсӧ тӧвнас кӧсйӧ эштӧдны.
Елена Алексеевна зільӧ тшӧтш мукӧдкӧд аслас кужанлун-сямӧн юксьыны. Сылӧн Ольга нылыс олӧ да уджалӧ Санкт-Петербургын и мамыс моз жӧ радейтӧ кысьыны. Та кындзи Елена Алексеевнаӧс школаас кысян кружокӧ корлӧны тӧдӧмлун-сямнас юксьыны. Асланыс уджъясӧн сэтысь нывъяс босьтӧмаӧсь районас медводдза места. Сідзкӧ, пӧль-пӧчлӧн киподтуйыс водзӧ сӧвмӧ.
<> Екатерина МИКУШЕВА. Снимокъясыс Елена ПАЛКИНАЛӦН гортса архивысь.