Комиын комын сюрс морт вӧдитчӧ квайтымын сюрс ружьеӧн, на пиысь нёльӧд пайыс – Сыктывкарын. «Ӧружие йылысь» оланпас торкалысь пӧвстысь 90 прӧчентыс вунӧдӧма либӧ тӧдӧмӧн абу нюжӧдӧма вӧдитчан кадсӧ.
Кыдзи колӧ вӧдитчыны ӧружиеӧн, медым сійӧс эз мырддьыны? Кодлы оз вузавны ружьесӧ? Мый вӧчны, йирк вывсьыд кӧ югдіс важ, сімӧм двустволка?
Тайӧ да мукӧд юалӧм вылӧ вочавидзис Коми Республикаын Росгвардия управлениеысь ӧружиеӧн вӧдитчӧм бӧрся видзӧдан юкӧнса старшӧй инспектор, полицияса майор Кирилл Исаков.
–Кирилл Андреевич, кутшӧм оланпасӧн колӧ тӧдмасьны ӧружиеӧн вузасянінӧ мӧдӧдчытӧдз?
–Россияын 1996 воын вынсьӧдісны «Ӧружие йылысь» 150-ӧд номера федеральнӧй оланпас, а нӧшта кык во мысти – «Гражданскӧй да служебнӧй ӧружиеӧн вӧдитчӧм йылысь» Россияса правительстволысь 814-ӧд номера постановление. Эм нӧшта Росгвардияса 8-ӧд номера индӧд, кӧні стӧча пасйӧма, кыдзи колӧ видзӧдны ӧружиеӧн вӧдитчӧм бӧрся да мый быть колӧ вӧчны та могысь. Дерт, колӧ сюся лыддьыны и «Вӧралӧм йылысь» оланпас да мукӧд документ.
Бӧръя кадӧ тайӧ документъясас пыртісны уна содтӧд. Тайӧ вежсьӧмъясыс нӧшта на найӧс «чорзьӧдӧны».
Талун ружье вермас ньӧбны да сыӧн вӧдитчыны 21 арӧса том морт. Водзті вузавлісны и 18 арӧсалы. Тайӧ оз инмы государственнӧй военнӧй организация-котырын зільысьяслы да по- гонаяслы.
Медводдзаысь ружье ньӧбысьлы вузаласны шыльыд ствола магазинтӧм вӧралан ружье либӧ двустволка. Сӧмын кык во татшӧмнас лыйсьӧм бӧрын позяс ньӧбны сідз шусяна нарезнӧй да полуавтомат винтовка.
«Чорзьӧдӧмаӧсь» и ӧружиеӧн вӧдитчӧм могысь медосмотр. Вонас ӧтчыд колӧ петкӧдчывны матысса государственнӧй поликлиникаӧ. Психиатр стрӧгджыка донъялас вежӧртӧ да дум-кӧсйӧмтӧ. Ковмас сдайтны унджык анализ, медым врачьяс вермисны казявны вирсьыд да кудзсьыд наркотик да мукӧд дурмӧдчантор коляс.
Медосмотр дырйи кӧ мортыслӧн вир-яйысь казяласны кутшӧмкӧ тырмытӧмтор, мый вӧсна оз позь вӧдитчыны ружьенас, да сылӧн кӧ эм нин ӧружиеӧн вӧдитчан разрешениеыс, став кабаласӧ, пищальсӧ да пуля-пороксӧ ковмас вайны Росгвардияӧ. Мӧдысь медосмотрсӧ позяс сдайтны кык тӧлысь мысти. Анализъясыс кӧ лоасны бурӧсь, став вӧралан эмбурсӧ позяс бӧр босьтны. Но бара кӧ казяласны мыйкӧ неладнӧ, ружье йывсьыд ковмас вунӧдны, а разрешениетӧ киритасны.
Оланпасӧ пыртісны вежсьӧм и спецоперациякӧд йитӧдын. Мобилизуйтӧмалы, контракт серти либӧ ас вӧляысь воюйтысьлы ружьесӧ да пуля-пороксӧ колӧ сдайтны Росгвардияӧ. Вӧралан эмбурыс сэні мӧдас куйлыны спецоперацияысь локтӧдзыс. Та дырйи разрешение-лицензияыс кӧ помасис, таысь некодӧс оз штрапуйтны, кор локтас, сэки и лӧсьӧдас став документсӧ.
Бӧръя кадӧ Комиын сюрсысь торкӧмаӧсь ӧружиеӧн вӧдитчан оланпассӧ, и унджыкысяс – буретш лицензиясӧ абу нюжӧдӧмаӧсь. Но миян управлениеса сотрудникъяс тӧлысьӧн водзвыв казьтыштӧны вӧралысьяслы, мый разрешениеыс регыд помасяс. Та йылысь юӧрсӧ ыстам и «Госуслуги» портал пыр. Та вӧсна татшӧм мыжыс воддза серти надзӧник чинӧ.
–Кутшӧм нӧшта торкалӧмъяс паныдасьлӧны?
–Мӧйму сентябрь-октябрын Коми парма-ягын вӧралысьяс некымынысь шковгисны ёрта-ёртыслы. Кодсюрӧ кувсьытӧдзыс доймаліс. Нӧшта казьтышта вӧралан правилӧ: оз позь лыйны, он кӧ аддзы звер-пӧткасӧ. Раскас кодкӧ тратшкакылӧ-ветлӧдлӧ, шы вылас шковгасны, а сэні, вӧлӧмкӧ, дзебсясьӧ ёртыс.
Унаӧн вӧралігас воштӧны ружьесӧ. Татшӧмыс медсясӧ овлӧ тулысын, кор вӧралысьыс путкыльтчӧ пыжӧн. Та вӧсна ружьесӧ колӧ крепыда кӧртавны пыжас.
Суис кӧ татшӧм ускӧттьӧ, сутки чӧжӧн колӧ юӧртны та йылысь Росгвардияӧ либӧ полицияӧ. Вӧйӧмторйыс кӧ кодлыкӧ югдас, да сы отсӧгӧн вӧчасны мыж, кӧзяинсӧ вермасны кыскыны уголовнӧй кывкутӧмӧ.
Вежинныд кӧ оланінтӧ либӧ вуджинныд овны мӧд карӧ, кык вежонӧн колӧ шыӧдчыны Рос-гвардияӧ лицензияла.
Ӧружиеӧн вӧдитчан правилӧ торкӧмысь вермасны перйыны 5-10 сюрс шайт штрап.
–Казьтыштӧй, мый нӧшта ми шуам ӧружиенас да кыдзи сыӧн вӧдитчыны?
–Сійӧ овлӧ нёль сикас: шыльыд ствола, боевӧй, служебнӧй да «кӧдзыд» (пурт-сабля). Служебнӧйсӧ сетӧны погонаяслы. Йӧзыс жӧ медсясӧ вӧдитчӧны гражданскӧйӧн: вӧралан, спортив-нӧй, асьтӧ доръян (травматическӧй да газӧвӧй), а сідзжӧ культура да история боксянь донаторйӧн. Сідз шусяна метательнӧй ӧружиесӧ (ньӧввуж да арбалет) республикаын некод на эз регистрируйт, татшӧмнас оз на вузасьны да. Но ковмас кӧ тайӧс вӧчны, ньӧввужсӧ да арбалетсӧ позьӧ гижӧдны сідз жӧ, кыдзи и ружье.
Ружьетӧ да пуля-пороктӧ быть колӧ видзны гортад кӧртӧн кышӧм пу ящикӧ либӧ кӧрт сейфӧ томналӧмӧн. Ключсӧ некодлы оз позь сетны.
Быдӧнлы, кодлӧн эм лӧсялана лицензия, гортса сейфас позьӧ видзны вит сідз шусяна нарезнӧй да спортын лыйсян сы мында жӧ винтовка, таысь кындзи шыльыд ствола вит вӧралан ружье да кык травматическӧй ӧружие.
Росгвардияса сотрудник кадысь кадӧ вермас волыны да видзӧдлыны, кыдзи гортаныд ви- дзанныд ӧружиетӧ. Правилӧ торкӧмысь вермасны перйыны 5-10 сюрс шайт штрап.
–А ковмас кӧ ружьесӧ кытчӧкӧ нуны сьӧрсьыд?
–Ружьенас кӧ мунан кытчӧкӧ, сійӧс колӧ видзны сідз, медым эз веськав бокӧвӧй киӧ. Машинаӧн, мукӧд транспортӧн либӧ подӧн мунігӧн пищальтӧ колӧ нуны шогмана чехолын, футлярын либӧ заводса тубрасын. Та дырйи пуля-порокыс мед вӧлі торъя тубрасын жӧ.
Сьӧрсьыд позьӧ босьтны вит ружье да сюрс патрон. Суис кӧ мог нуны унджык, колӧ шыӧдчыны МВД-ӧ либӧ Росгвардияӧ да индыны, кытчӧ кымын пищаль да боеприпас нуан.
Вӧралігӧн, спортын ордйысигӧн, велӧдчӧм да тренируйтчӧм могысь лыйсигӧн ружьесӧ новлӧдлӧны зарадитӧмӧн чехол-кышӧдтӧг да предохранитель вылын.
Оланпас серти талун позьӧ сетны ружьетӧ мӧдлы. Шуам, ёртыд кӧсйӧ вӧравны, а лыйсьынысӧ нинӧмӧн. Сылӧн кӧ эм та могысь колана кабала-разрешение, кыйсян кад кежлӧ позьӧ сетны ӧти пищаль да кырымавны та йылысь акт. Но ёртыд вермас вӧравны, орччӧн кӧ лоас ружье сетысьыс.
Асьтӧ дорйӧм могысь оз позь ветлӧдлыны кузь ствола пищальӧн. Сьӧрсьыд позьӧ новлӧдлыны сӧмын травматическӧй да газӧвӧй пистолет. Но и татшӧмнас оз позь локны велӧдчан учреждениеӧ, митинг, демонстрация да пикет вылӧ, уна йӧза гажӧдчан-шойччанінӧ, кӧні вузасьӧны коддзӧдан юанторйӧн тшӧтш и войнас.
–Мый нӧшта оз позь?
–Оз позь вӧдитчыны ӧружиеӧн, стволсьыс петан энергияыс кӧ 91 джоульысь вынаджык (вӧралан, спортивнӧй да асьтӧ доръян ружьелӧн этшаджык), магазинас либӧ барабанас кӧ тӧрӧ 10 патронысь унджык (спортивнӧйысь ӧтдор). Оз позь ыстыны ӧружие да пуля-порок пошта пыр, чӧла лыйсьӧм могысь лӧсьӧдны ружье-пистолетад «глушитель». Войын лыйсян прицелӧн вермас вӧдитчыны сӧмын вӧралысь. Оз позь вӧчны зонтик, бедь, ручка да мукӧд мыгӧра лыйсянтор.
Оз позь вӧдитчыны и жугалӧм ружьеӧн да важмӧм пуля-порокӧн. Воштінныд кӧ ружьетӧ, либӧ сійӧс гуисны, сутки чӧжӧн колӧ шыӧдчыны Росгвардияӧ.
Пармаӧ вӧравны мунігӧн сьӧрсьыд босьтӧй охотбилет да путёвка.
–Мый колӧ вӧчны, важ кера йирксьыд кӧ югдіс пӧльыдлӧн либӧ батьыдлӧн пищальыс?
–Шогмана кӧ, позьӧ гижны ас вылад. Та могысь, кыдзи и выль ружье ньӧбигӧн, ковмас петкӧдчывны врачьяслы, волыны Росгвардияӧ либӧ ыстыны шыӧдчӧмсӧ «Госуслуги» портал пыр.
Кыдзи и водзті, талун позьӧ сдайтны Росгвардияӧ либӧ полицияӧ ружье да пуля-патрон. Мед кӧть и важмӧма да сімӧма. Комиын вонас сдайтӧны сё гӧгӧр пищаль. Та могысь тӧлысьнас йӧзыслы мынтӧны ылӧсас 90 сюрс шайт. Медся унаӧн вайӧны Удора, Сыктывдін да Кулӧмдін районъясысь аддзӧмторсӧ.
Лицензия службасӧ котыртӧм 1969 воын. Таӧдз ӧружиесӧ некод абу гижавлӧма. Та вӧсна медсясӧ вайӧны 50-60-ӧд воясся пищальяс. Мӧйму январсянь ас вӧляысь вайӧм ӧружиеысь содтӧмаӧсь сьӧмсӧ. Но сетӧны сӧмын регистрируйттӧм ӧружиеысь да пуля-порокысь. Шуам, вӧрысь либӧ керка йирксьыд кӧ аддзинныд пищаль да вайинныд Росгвардияӧ либӧ полицияӧ.
Пуля-порокысь сетӧны 20-60 шайт, ружьелӧн торъя юкӧнысь – 3 сюрс шайт, травматическӧй да газӧвӧй пистолетысь – кык пӧв унджык, шыльыд ствола вӧралан ружьеысь, боевӧйысь (служебнӧйысь), ас вӧчӧмысь либӧ чинталӧмысь да сідз шусяна нарезнӧй винтовкаысь – 10 сюрс шайт.
Но ті кӧ вайинныд кувсьӧм нин верӧсныдлысь, батьныдлысь регистрируйтӧм ружьесӧ, сыысь нинӧм оз сетны, а пищальсӧ утилизируйтасны. Сьӧм оз сетны и тыртӧм гильзаысь, капсульысь, зарад тупйӧдысь (пыжысь) да с.в.
Мортыс кӧ ас вӧляысь вайис ружьесӧ, некутшӧм кывкутӧмӧ сійӧс оз кыскыны. Погона йӧз вайӧмторсӧ медводз ыстасны экспертиза вылӧ, медым тӧдмавны, эз-ӧ вӧдитчыны сыӧн мыж вӧчысьяс. Та бӧрын утилизируйтасны.
Мыйкӧ кӧ кӧсъянныд тӧдмавны содтӧд, позьӧ шыӧдчыны 8(8212)21-20-26 номера телефон пыр выльлунсянь пекничаӧдз 9 асывсянь 6 час рытӧдз.
<> Николай РАЗМЫСЛОВ. Снимокыс авторлӧн.