Талун армияын унаӧн уджалӧны. Предприятие-организацияӧ инасигӧн моз кырымалӧны контракт. Ӧтарладорсяньыс кӧсйысьӧны коланасӧ вӧчны, а мӧдарладорсянь – вештыны таысь удждон.
Кодлы талун позьӧ кырымавны контракт да уджавны армияын? Ыджыд-ӧ сэні удждоныс, да кутшӧм льгота-кокньӧд урчитӧма погона мортлы да сылӧн семьялы?
Тайӧ да мукӧд юалӧм вылӧ регионса юралысьлӧн Общественнӧй приёмнӧйын вочавидзисны Коми Республикаса военкоматысь сотрудникъяс.
Коми Республикаын контракт серти военнӧй служба вылӧ бӧръян пунктӧн веськӧдлысь
Дмитрий Баринов:
–Комиын олысьяслы ми 2012 восянь нин вӧзъям служитны контракт серти. Медым татшӧм ногӧн инасьны служба вылӧ, тырмымӧн шыӧдчыны Сыктывкарын Катаев уличаса 7-ӧд номера керкаӧ либӧ звӧнитлыны 8(8212)32-15-88 номера телефон пыр. Мортыс кӧ олӧ мукӧд кар-районын, позьӧ шыӧдчыны военкоматлӧн матысса юкӧнӧ. Сэсся став муниципалитетса администрацияас эм сідз шусяна военно-учётнӧй пызан. Сэні висьталасны, кутшӧм документ, кӧ-луй-паськӧм колӧ босьтны сьӧрсьыд юркарӧ мӧдӧдчигӧн, тӧдмӧдасны став юӧрнас, кӧні да кутшӧм войскаын виччысьӧны да с.в.
Шыӧдчысьлы сьӧрсьыс колӧ босьтны паспорт, военнӧй билет, трудӧвӧй книжка, велӧдчӧм йылысь документ, кык фотокарточка, автобиография да шыӧдчӧм.
Мортыс кӧ воис ылі районысь, сійӧс дон босьттӧг овмӧдасны гостиницаын. Служитанінас ыстытӧдз дон босьттӧг жӧ куимысь лун вердасны. Дасьтасны социальнӧя дорйӧм да быдсикас сьӧма отсӧг сетӧм кузя став документсӧ, кырымаласны контракт, сэсся специалистъяскӧд да военно-врачебнӧй комиссияысь медикъяскӧд аддзысьлӧм бӧрын лун-мӧд мысти нин сійӧс мӧдӧдасны служитанінас поездӧн либӧ самолётӧн сідз шусяна предписание серти.
–А сёрман кӧ поезд-самолёт вылас?
–Сэки билетсьыс ковмас вештысьны ас зептсьыд. Мунны быть колӧ, сы вӧсна мый военнӧй часьтас тіянӧс мӧдасны нин виччысьны. И урчитӧм кадӧ кӧ он воӧй, мӧдасны корсьны. Мортыс кӧ тӧдӧмӧн оз мун служитанінас, сэки нин сійӧс дезертиралӧмысь кыскасны кывкутӧмӧ.
Олӧмад быдтор овлӧ. Контрактсӧ кырымавны колӧ садь юрӧн, гӧтырыдкӧд, гортсаяскӧд сёрнитӧм бӧрын. Ӧти мужичӧй гажа юрӧн морӧсас кабырнас кучкалӧмӧн горзӧма, муна пӧ спецоперация вылӧ, но кор гӧтырыс клёнгӧма юрас кӧструльӧн, Чужан мусӧ дорйӧм йылысь мортыдлӧн мӧвпыс пыр и вошӧма.
Вӧлі и, нывбаба верӧссӧ абу лэдзӧма спецоперация вылад, и мужичӧйыс юксьӧма сыкӧд да мунӧма. Ог пӧ вермы гортын пукавны, кор томъяс воюйтӧны.
–Кӧні служитӧны контракт серти?
–Медводз, дерт, тӧд вылӧ босьтӧны мортыслысь дум-кӧсйӧмсӧ. Талун медсясӧ ышӧдам йӧзсӧ Войвыв флотӧ да Лунвыв военнӧй округӧ.
Мурманскын вӧзйӧны уджавны оборона министерстволӧн 12-ӧд главнӧй управлениеса войскаын. Сэні эм военно-космическӧй вынъяс, берег доръян войска, ваувса флот да с.в.
Республикаын контракт серти позьӧ служитны Воркутаын да Печораын. Сэні космоскӧд йитчӧм войскаын виччысьӧны медсясӧ радиотехника да электроника тӧдысьӧс.
СВО нуӧданінӧ мырдӧн некодӧс оз ыстыны, сӧмын контрактникыслӧн кӧсйӧм серти.
–Кодлы позьӧ кырымавны контрактсӧ?
–18 арӧссянь том йӧзлы. Та дырйи нывбаба вермас служитны 55 арӧс тыртӧдз, а мужичӧй – 65-ӧдз.
Контракт кырымалӧны и служитӧм нин войтыр, и найӧ, кодъяс кутшӧмкӧ помка вӧсна эз ветлыны армияӧ, шӧр школа да вуз помалысь, тшӧтш и шӧр тшупӧда специальнӧй тӧдӧмлуна морт. 53-ӧд номера федеральнӧй оланпасӧ да военнӧй служба йылысь положениеӧ пыртӧма кутшӧмсюрӧ вежсьӧмъяс. На серти 18 арӧса зон армияӧ мунӧм пыдди 9-11 класс помалӧм бӧрын 2-3 во кежлӧ вермас контракт серти инасьны удж вылӧ.
Овлӧ 3 да 11 тӧлысь кежлӧ сёрнитчӧм. Но позьӧ кырымавны и ӧтисянь куим воӧдз. Мортыс кӧ служитліс нин контракт серти, вермас пырны уджавны во кежлӧ. Медводдзаысь кӧ, кык-куим во кежлӧ.
Кабаласӧ позьӧ кырымавны и армияын, салдатыс кӧ служитіс нин куим тӧлысь. Контракт серти военнӧй служба вылӧ вермасны босьтны и суйӧр сайысь воӧмаӧс. Та дырйи татшӧмыслы кадысь водз сетасны Россияса гражданство.
–Ті казьтыштінныд и нывбабаясӧс. А налы кӧні позьӧ служитны?
–Медсясӧ колӧны врач, торйӧн нин хирург, медсестра, фельдшер. Шочджыка колӧны связистъяс, радиотелеграфистъяс. Нывбабалы сьӧкыдджык инасьны контракт серти. Сы вӧсна мый ылі военнӧй часьтъясын медсясӧ уджӧн могмӧдӧны офицеръяслысь гӧтыръяссӧ. Нывбаба вермас кырымавны контракт, кор выльысь лӧсьӧдӧны-чукӧртӧны кутшӧмкӧ часьт. Кор став должносьт вылас эм нин уджалысьыс, сэки некодӧс оз босьтны.
–А пусьысь-пражитчысьӧн?
–Войскаын унджыклаас тайӧ уджсӧ вӧчӧны мужичӧйяс.
–Ыджыд-ӧ контрактниклӧн удждоныс?
–Россияса президент да Коми Республикаса юралысь ӧтчыдысь вичмӧдӧны 195 да 300 сюрс шайтӧн. Таысь ӧтдор регионӧн веськӧдлысь быд тӧлысь мынтӧ 60 сюрс шайт. 100 сюрс мынтасны нӧшта спецоперация вывсьыс воӧм бӧрын.
Таысь ӧтдор контрактниклы мынтӧны удждон. Воюйтанінын содтӧд мынтӧны сідз шусяна «боевӧй» сьӧм.
Никита Лощилов,
12-ӧд главнӧй управлениеысь сотрудник:
–Комиӧ вои Мурманск обласьтысь бӧрйыны йӧзӧс контракт серти служба вылӧ.
Удждоныс унатор сайын. Оборона министерстволӧн 12-ӧд главнӧй управлениеса войскаын тӧлысьнас мынтӧны 60-70 сюрс шайт. Тайӧ быдсикас содтӧдтӧг да коэффициенттӧг.
Таысь ӧтдор Комиысь контрактник оз вошты и республикаса юралыссянь 300 сюрс шайта отсӧг да быд тӧлысся 60 сюрс шайт.
Миянкӧд контракт вермас кырымавны том морт 9-11 класс помалӧм бӧрын, дерт, тырис кӧ нин 18 арӧс. Миянӧ инасьны позьӧ и армияӧ мунӧм пыдди. Татшӧм кабала-документсӧ кырымалӧны этша вылӧ во кежлӧ.
Дерт, бур, мортыслӧн кӧ эм служитны шогмана военнӧй специальносьт.
Оз кырымавны контракт мыж вӧчыськӧд, следствиеыс кӧ эз на помась, да наркотикӧн дурмӧдчыськӧд.
Комиссия торйӧн донъялӧ мортыслысь дзоньвидзалунсӧ. Босьтасны сӧмын А (годен) да Б (годен с ограничениями) группааӧс. Быд кандидат прӧйдитӧ психотест да полиграф.
Спецоперация нуӧданінӧ Мурмансксянь вермасны ыстыны сӧмын мортыслӧн кӧсйӧм серти.
Коми Республикаын контракт серти военнӧй служба вылӧ бӧръян пунктысь
инструктор Вячеслав Осипов:
–Мортыс кӧ кӧсйӧ веськавны спецоперация нуӧданінӧ, сэтчӧ сійӧ оз на и веськав. Медводз ыстасны часьтсӧ дасьтанінӧ. Найӧс могмӧдӧны колана кӧм-паськӧмӧн, ӧружиеӧн да с.в. Сэккості велӧдӧны воюйтны, нуӧдӧны сідз шусяна слаживание, медым быд отделение, взвод да рота бура тӧдісны, мый колӧ вӧчны.
–А удждонысь да содтӧд сьӧма отсӧгысь ӧтдор нӧшта кутшӧм водзӧс эм контракт кырымалӧмысь?
–Эм уна льгота. Удждонысь ӧтдор дон босьттӧг могмӧдӧны кӧм-паськӧмӧн, вердӧны казармаса нуръясянінын либӧ сетӧны паёк. Мортыслӧн кӧ помасьӧ нин контрактыс, кӧм-паськӧм донсӧ вермас босьтны сьӧмӧн. Вичмӧдӧны и служебнӧй оланін, казарма, 4-15 сюрс шайт вештӧны кӧртымалӧм патераысь, отсалӧны субсидияӧн либӧ военнӧй ипотекаӧн. Уна сикас кокньӧд сылӧн и медицина, коммунальнӧй услугаясӧн да транспортӧн вӧдитчигӧн, вузӧ велӧдчыны пыригӧн.
Вонас позьӧ босьтны 60 лунся отпуск.
–Тӧдӧмысь, льгота-кокньӧд эм и семьяыслы?
–Гӧтырыслы да челядьыслы сетӧны жӧ льготаяс. Ставыс ылӧсас 60 сикас социальнӧй кокньӧд. Челядьсӧ ӧчередтӧг босьтӧны сад-яслиӧ, школаӧ, найӧс дон босьттӧг вердӧны, шойччӧдӧны бур-дӧдчан лагерын, велӧдӧны шӧр профессиональнӧй учреждениеын. Олӧма бать-мамсӧ дӧзьӧритӧ соцработник.
Казьтышті эськӧ и военнӧй ипотека. Сійӧс кырымалӧм бӧрын быд во государство мӧдас вештыны 400 сюрс шайт. Ипотека пыдди позьӧ босьтны и сертификат.
Том йӧзлы тӧд вылӧ: куим воӧн позьӧ ньӧбны ӧти жыръя патера.
Контрактник оз вошты и воддза уджаланінсӧ, кад кежлӧ сійӧс мездӧны вот, уджйӧз, кредит вештӧмысь да с.в.
Оз ков вунӧдны и санаторийын шойччӧм-бурдӧдчӧм йылысь. Контракт серти служитысьясысь да налӧн матыссаясысь унаӧн нин ветлісны путёвка серти Сереговӧ, Кировса «Колосӧ» да Крымса «Севернӧй сияниеӧ». <>
Николай РАЗМЫСЛОВ.
Снимокъясыс авторлӧн да ӧтуввезйысь.