«Коми му» газет водзӧ тӧдмӧдӧ миян республикаын Россияса МЧС-лӧн биысь видзчысян службаын уджалысьяскӧд. Асланыс кывкутана удж йылысь висьталіс 15-ӧд номера часьтын отделениеса командир Евгений Носков.
Евгений Вениаминович серти, пӧжарнӧйлӧн уджыс абу кокни. Быд здук вермас суны виччысьтӧм лоӧмтор. Пыр колӧ лоны дасьӧн – кӧдзыд кӧть жар, лун кӧть вой… Мукӧддырйи и киссьӧм стрӧйба-тырӧминӧ кусӧдчысьяс веськавлӧны – быдсямаыс овлӧ. Но став сьӧкыдыс пӧ вунӧ, кор йӧзыс аттьӧалӧны, видзан биысь, шуам, керка-пывсянсӧ да.
Евгений Носков чужлӧма 1962 воын Сыктыв районса Визинын да ӧнӧдз олӧ чужан сиктас. Сэтысь жӧ и аддзӧма радейтана уджсӧ. Пӧжарнӧйӧн зільӧ 1988 вося январсянь.
–Артмӧ, 36 во уджала биысь видзчысян службаын. А босьтны кӧ тӧд вылӧ, мый водзті пырим МВД-ӧ, ӧти пыдди арталісны 1,5-ӧс – артмӧ 41 во нин кусӧдча, – висьталӧ Евгений Вениаминович. – Мыйла буретш тайӧ уджсикассӧ бӧрйи? Уджаланногыс воӧ сьӧлӧм вылӧ. Ӧти кывйӧн кӧ, кыккирудз пукавны ми воклы некор. Весиг быттьӧ кутшӧмкӧ романтизм да героизм миян уджын эм.
Евгений Вениаминович веськӧдлӧ пӧжарнӧй отделениеӧн 2006 восянь. Сылӧн уна вося кужанлун-сямыс уджъёртъясыслы зэв тӧдчана да колана.
Отделениеса командир уджалӧ сідз шусяна личнӧй составкӧд, кывкутӧ пытшкӧсса службаын пӧрадок вӧсна, донъялӧ, ставыс-ӧ вӧчсьӧ колана ног. Тшӧтш и караулса начальниклы отсалӧ сідз шусяна тематическӧй план дасьтыны.
–Веськӧдлысь кывкутӧ уджъёртъясыс понда и дась быд здукӧ отсавны. Та дырйи колӧ лоны стрӧгӧн, но справедливӧйӧн, – шуӧ Евгений Носков. – Нимкодь, мый миян котырным зэв ёрта. Ковмас кӧ, быдӧн дась воны уджъёртыслы отсӧг вылӧ. Тадзи и колӧ миян уджын, смена дырйи ӧд быдса сутки ми – быттьӧ семья.
Евгений Вениаминовичлӧн караулын 11 морт: караулса начальник, отделениеса кык командир, куим шопер, нёль пӧжарнӧй да ӧти диспетчер. Сутки уджалӧм бӧрын куим лун шойччӧны. Быдӧн кывкутӧмӧн босьтчӧ аслас уджӧ, быд здукӧ кодлыкӧ отсӧг вермас ковмыны да. Таысь кындзи пӧжарнӧй дугдывтӧг сӧвмӧдӧ кужанлун-сямсӧ. Пожарно-тактическӧй занятие дырйи «кусӧдӧны» ӧзйӧмин, «дорйӧны» йӧзӧс, тшӧтш и быдсикас норматив сдайтӧны.
Кусӧдчысьяслӧн уджыс зэв кывкутана, но томуловӧс тайӧн оз повзьӧд. Кыдз висьталӧ Евгений Вениаминович, 70 прӧчентыс налӧн часьтын – 30 арӧсаяс да томджыкъяс на. Евгений Носков да уджъёртъясыс кывкутӧны Визин сикт да сы борд улӧ пыран социальнӧя тӧдчана 113 стрӧйба вӧсна.
Сідзжӧ ветлӧны кусӧдчыны район пасьталаӧ, лоас кӧ кӧнкӧ ыджыд пӧжар. Тшӧтш и федеральнӧй туй вылӧ петавлӧны, неминуча кӧ сэні кодӧскӧ суас.
Сыктыв районын таво вӧлӧма 35 пӧжар. Кусӧдчысьяс дорӧ пырджык шыӧдчӧны сезон серти. Шуам, гожӧмнас жар поводдя дырйи, нӧшта дыр кӧ оз зэр, сэк тшӧкыдджыка пӧжарыд овлӧ. А тӧвнас ёна пач ломтӧмысь заводитӧ сотчыны керка-пывсян.
Сідзкӧ, тайӧ кадӧ сикт-грездын олысьлы торйӧн нин колӧ видзчысьны ӧзйӧмысь.
Пӧжарнӧй машинаӧ пӧ тӧрӧ нёль-кӧкъямыс тонна ва. Тайӧ торйӧн нин бур, кор кусӧдчигӧн матын некутшӧм юкмӧс-ва абу.
Евгений Вениаминович шуӧ, ыджыд отсӧг сетӧны пӧжарнӧйяслы сикт-грездын котыртӧм доброволеч командаяс, торйӧн нин кор налӧн эм кутшӧмкӧ содтӧд техника да пожводоём.
–Нелямын во уджалігад быдсямасӧ аддзылі. Помнита, юӧртісны, Рочев грездын пӧ ыпнитӧма туруныс, некымын тӧлысь сэк сулаліс кос поводдя. Сизим керкаӧ биыс кутчысьӧма. 16 час кусӧдчим, но кыкыс кушӧдз сотчис! Тайӧ пӧжарыс ӧнӧдз паметьӧ коли, – казьтылӧ Евгений Вениаминович. – Та понда и ӧлӧдам йӧзсӧ, кор юӧртӧны республикаын жар да кос поводдя йылысь, керка йӧраныс мед оз ӧзтасьны. Та кындзи мед ва пельса пыр ки уланыс вӧлі, мукӧддырйи ӧд кӧш ваӧн на позьӧ кусӧдны ӧзйӧмсӧ. Позьӧ шуны, турун-пессяньыд тшӧкыда вермас ӧзйыны керкаыд. Турунӧдыд ӧд сэсся керкасянь керкаӧ биыс ӧдйӧ вуджӧ… Видзчысьны колӧ и сэк, кор дзик керка бердӧ пес чипас тэчӧмаӧсь. Сэк торйӧн нин сьӧкыд кусӧдчыны. Видзӧй асьнытӧ!
* * *
Визинса 15-ӧд номера пӧжарнӧй часьтлы стрӧйбасӧ кыпӧдӧмаӧсь 1992 воын асьныс пӧжарнӧйяс ПМК-24 отсӧгӧн. Сідз шусяна боевӧй расчётын налӧн кык автоцистерна да автопос. И ковмас кӧ, нӧшта эм автоцистерна да УАЗ машина.
<> Екатерина Микушева.
Снимокъясыс Евгений Носковлӧн архивысь да ӧтуввезйысь.