Апрель 24-30 лунъясӧ мир пасьталаын пасйисны Иммунизация вежон. Кутшӧм висьӧмлы паныд колӧ уколасьны пузчужӧм кагалы да тшӧтш и верстьӧлы? Мыйла ӧткымын пӧрӧсысь вакцинасӧ колӧ вӧчны арын, а мукӧдсьыс – кӧть кор?
Республикаса юралысьлӧн Общественнӧй приёмнӧйын «веськыд йитӧда» телефон пыр сёрниыс вӧлі буретш та йылысь.
Комиын Роспотребнадзор управлениеысь эпидемиология юкӧнӧн веськӧдлысь Марина ПЕТУХОВА:
–Вакцинациянас ми вермам кӧртвомавны быдсикас висьӧм. Республикаын да и ставнас Россияын вунӧдісны нин, мый сэтшӧмыс писти (оспа), полиомиелит, ляті (корь), наля (краснуха), мыйӧн водзті висис матӧ быдӧн. И тайӧ абу мойд. Буретш вакцинациянас ми бырӧдім уна сикас висьӧм. Полиомиелит талун позьӧ казявны сӧмын Африкаысь. Кольӧм нэмся ӧкмысдасӧд воясын Россияын ыпнитліс дифтерит. Унаӧн сыысь весиг кувсисны. А талун ог нин полӧй. Унаӧс водзті мӧдаръюгыдас нуис ляті. И сійӧс, позьӧ шуны, ми дзикӧдз венлім, но майшӧдлана серпасыс орчча странаясын. Сэні бара паськалӧ тайӧ пӧрӧсыс. Да и Россияса нелямын сайӧ регионысь казялӧмаӧсь нин корсӧ. Вакцина вӧчалӧмӧн ёна чиніс туберкулёз, лыдалысь казялӧны виж висьӧм (В гепатит). Важысянь нин уколасям гриппысь видзчысьӧм могысь, а бӧръя воясӧ лючки вермасям COVID-19-лы паныд. Коронавирусысь странаын дасьтісны зэв бур вакцина, да лыда морт нин кувсьӧ тайӧ висьӧмсьыс.
Талун вӧчалам и выль сикас вакцинация, уколасям пневмококкысь, гемофилияысь да ротавирусысь.
Но медым дзикӧдз венны став пӧрӧссӧ, колӧ уколавны республикаса 95 прӧчент олысьсӧ. Татӧг бара паськаласны вунӧдӧм нин висьӧмъяс.
Сыктывкарысь челядьлӧн коймӧд номера поликлиникаысь профилактика да реабилитация кузя главнӧй врачӧс вежысь Светлана АНТОНОВА:
–Медводдза суткинас пузчужӧм кагалы вермас кӧвъясьны быдсикас инфекцияыс. Кык тӧлысь сайын миян республикаын чужис туберкулёзӧн висьысь кага, мамыслӧн татшӧм пӧрӧс вӧлӧма да.
Кымын водзджык заводитам дзолюксӧ дорйыны инфекциясьыс вакцинаӧн, сымын бурджык. Кӧкъямыс тӧлысьӧдз став сикассӧ колӧ вӧчны.
Врачьяс казялӧмаӧсь, мый пузчужӧм кага оз и тӧдлы вакцинасӧ, весиг температураыс оз кыптыв. А квайт да унджык тӧлыссялӧн вир-яйыс сьӧкыдджыка нин велалӧ вакцина дорас.
Сэсся талун оз нин воддза моз торйӧн быд пӧрӧсысь уколавны дзолюксӧ. Ӧні вӧчӧны ӧти вакцина ӧттшӧтш вит инфекцияысь: коклюшысь, дифтерияысь, столбнякысь, полиомиелитысь да гемофилияысь. И укол пыдди кутшӧмсюрӧӧс войтыштӧдӧны кыв вылас.
Дифтерияысь вакцина вӧчӧны куим, нёль да джын, а сэсся квайт тӧлысся кагалы. Арӧсӧн-джынйӧннас – медводдза ревакцинация. Сэки ӧттшӧтш вӧчӧны АКДС: коклюшлы, дифтериялы да столбняклы паныд. Мӧд ревакцинациясӧ – 6-7 арӧсӧн. Сэки нин АДСМ: сӧмын дифтериялы да столбняклы паныд. И бӧръяысьсӧ уколалӧны 14 арӧсӧн.
Кольӧм восянь ротавируслы паныд вакцина мӧдім вӧчны уна челядя семьяясын. Челядь кӧвъялӧны висьӧмсӧ детсадйын, насянь висьмӧны и чой-вокыс. Торйӧн ёна тайӧ пӧрӧсыс босьтӧ 1-5 арӧсаӧс. Вакцинаӧн найӧс колӧ дорйыны инфекциясьыс, ӧд висьӧмысь бурдӧдчӧм дорысь кокньыдджык водзвыв видзчысьны уколӧн.
Корйысь уколалӧны кагаӧс ӧти да квайт арӧсӧн.
Верстьӧлы и челядьлы став сикас вакцинасӧ позьӧ вӧчны поликлиникаын, корӧм серти врачьяс волӧны и предприятиеӧ, школа-садйӧ да мукӧд учреждениеӧ.
Коми Республикаса минздравысь главнӧй внештатнӧй эпидемиолог Нина ОВЧИННИКОВА:
–Россияса главнӧй государственнӧй санитарнӧй врач вынсьӧдіс иммунизация йылысь кык шуӧм, мый серти странаын босьтчисны вӧчавны корйысь да дифтерияысь видзчысян вакцина. Тайӧ зэв ыджыд удж, ӧд ковмас видзӧдлыны, коді уколасьлӧма нин, а коді абу на, кодлы дзоньвидзалун сертиыс позьӧ вӧчны вакцинасӧ, а кодлы – оз, да сідз водзӧ. Ковмас венны и сідз шусяна антиваксеръясӧс, кодъяс и асьныс оз уколасьны, и оз лэдзны вӧчны тайӧс челядьыслы. Найӧ оз кӧсйыны гӧгӧрвоны, мый инфекциясӧ позьӧ венны сӧмын прививкаӧн. Висьмыны вермас быдӧн, но ас кадӧ кӧ вӧчны укол, пӧрӧсыд оз кӧвъясь, а висьман кӧ нин, нёрпалан кокньыда да регыд.
Йӧзлысь дзоньвидзалун доръян министерстволӧн приказ серти страна пасьтала прививкасӧ вӧчӧны вынсьӧдӧм календар серти. Но уколавны мӧдасны и, виччысьтӧг кӧ паськалас кутшӧмкӧ пӧрӧс. Кыдз тай вӧлі коронавирус пандемия дырйи.
Коми Республикаса главнӧй государственнӧй санитарнӧй врачлӧн индӧд серти талун миян регионын бюджет весьтӧ вакцинасӧ вӧчӧны вируса энцефалитысь, туляремияысь, бешенствоысь, пневмококкысь видзчысьӧм могысь.
«Старшее поколение» уджтас серти уколалӧны 60 арӧсысь олӧмаджык войтырӧс, медвойдӧр тайӧ колӧ сьӧлӧмнас, тынас, сакара диабетӧн да метаболизмӧн нёрпалысьяслы.
Призывникъяслы, мобилизуйтӧмаяслы вӧчӧны гриппысь, коронавирусысь, менингококкысь, пневмококкысь да пистиысь вакцина. Военнӧйяс казялӧмаӧсь, кор пӧ казармаын паськалӧ пневмония, прививка вӧчӧмаяслы пӧрӧсыс оз мӧрччы.
Челядьӧс и верстьӧӧс уколалӧны А гепатитысь, найӧ кӧ олӧны ойдланінын, либӧ районас кӧ паськалӧма тайӧ пӧрӧсыс.
Ямал-Ненеч автономия кытшын талун вӧчалӧны сибырса язвалы паныд вакцина, тундраас ӧткымынлаысь казялӧмаӧсь тайӧ пӧрӧссӧ да.
Республикаын кольӧм воӧдз вӧлі ӧкмыс сідз шусяна эндемия район, кӧні паськалӧма вӧр лудік. Тайӧ медсясӧ лунвыв да шӧр районъяс. Эндемия лыдӧ мӧйму ковмӧма пыртны Княжпогост район, гагйыс сэні курччӧма 145 мортӧс да. Тайӧ зэв уна.
Гӧгӧрвоана, и вируса гагйысь медся бура дорйӧ вакцина. Медым тувсов шоныд лунӧ эз ков повны энцефалит кӧвъялӧмысь, арнас нин колӧ вӧлі уколасьны. Мӧд уколсӧ вӧчӧны 5-7 тӧлысь мысти. Сӧмын сэки иммунитетыд лоас бур.
Пневмококкысь да гемофилияысь кӧ он уколась, отит да менингит вӧсна вермас дзикӧдз тупкыссьыны пельыд.
Тулыссянь арӧдз радейтам лукйысьны град йӧрын, гожйӧдчыны лыа вылын. Та вӧсна колӧ вӧчны столбняклы паныд вакцина.
Корь Комиын важӧн нин эз вӧв. Но унаӧн ветлӧны страна пасьтала самолётӧн, поездӧн, машинаӧн, да пӧрӧсыс ӧдйӧ паськалӧ. Сійӧ зэв сьӧкыда мӧрччӧ вир-яяд. Верман висьмыны миокардитӧн да паротитӧн. Мукӧддырйи челядь кокньыда нёрпалӧны, но верстяммасны да, пӧрӧсыс «казьтыштас» ас йывсьыс. И мужичӧйлӧн, и нывбабалӧн оз ло челядьыс.
Суйӧр сайын мырдӧн некод оз тшӧкты уколасьны. Сэні сӧмын тӧдмӧдӧны, кутшӧм вакцина колӧ вӧчны. А водзӧ нин асьныс йӧзыс мӧвпалӧны, вӧчны-ӧ. Дона да, унаӧн оз уколасьны. Та вӧсна сэтчӧс странаясын зэв уна верстьӧ оз вермыны чужтыны кага.
А Россияын врачьяс сюся видзӧдӧны та бӧрся да муртса оз мырдӧн тшӧктыны уколасьны инфекциялы паныд. Сы вӧсна мый страналы колӧны дзоньвидза верстьӧ да челядь.
Антиваксеръяс ыстысьӧны уколысь сідз шусяна осложнение вылӧ. Вакцинасьыс пӧ кагаыс висьмас. Но осложнениеыс овлӧ уна сюрс мортысь лыдалӧн, а висьӧмыс ёна унджыкӧс вермас вӧчны инвалидӧн либӧ нуны мӧдаръюгыдас.
Уналӧн вежсьӧ видзӧдласыс, кор кагукыслы оз сетны вӧчны прививка, а сэсся дзолюкыс веськалӧ реанимацияӧ. Сэки нин верстьӧ котӧрӧн локтӧны врач дорӧ да корӧны и найӧс, и челядьсӧ уколавны.
Оз позь бурдӧдчыны аснаукӧн. Овлӧ, верстьӧ либӧ кага биалӧ. Висьысьлы сетӧны кутшӧмкӧ лекарство, но температураыс оз усь. Сетӧны мӧд нимаӧс. Та дырйи оз и видзӧдлыны, мый таблетка пытшкас. А тшӧкыда ӧти и сійӧ жӧ сорасыс некымын нима. И кокньӧдӧм-бурдӧдӧм пыдди вир-яйсӧ нӧшта на пагӧдӧны.
* * *
Кыдз дорйыны инфекцияысь челядьӧс, врачьяс тӧдӧны. Бӧръявыв юалі, а верстьӧлы мыйысь колӧ уколасьны да кор?
Специалистъяслӧн висьталӧм серти, гриппысь да коронавирусысь прививка вӧчӧны быд во арнас, тайӧ пӧрӧсъясыс воысь-во вежлалӧны штаммсӧ да. Дифтерияысь да столбнякысь колӧ уколасьны АДСМ вакцинаӧн быд дас во мысти. В гепатитлы паныд прививка вӧчӧны 18-55 арӧсалы. Медицинаын зільысьясӧс уколалӧны арлыд вылӧ видзӧдтӧг. 18-25 арӧса нывбабалы колӧ видзчысьны краснухаысь. Краснухаӧн висьмӧм нӧбасьысь аньлӧн вермас чужны синтӧм-пельтӧм, сьӧлӧмнас висьысь кага.
Мортыслы кӧ ичӧтдырйиыс абу вӧчлӧмаӧсь корйысь прививкасӧ, 35 арӧсӧдз колӧ вӧчны кыкысь. Торйӧн колӧ майшасьны 35-55 арӧсаяслы да олӧмаджыкъяслы, медицинаын, школа-садйын да мукӧд велӧдан учреждениеын, госслужбаын, аэропортын, нуръясянінын, уна сикас услугаӧн йӧзӧс могмӧданінын да ведомствоын зільысьяслы, кодъяс удж вылас паныдасьлӧны уна йӧзкӧд. <>
Николай РАЗМЫСЛОВ.
Снимокъясыс авторлӧн да ӧтуввезйысь.