Некымын тӧлысь сайын Спиридонлӧн гӧтырыс муніс мӧд дорӧ. Бур кӧть, челядь эз вевъявны лӧсьӧдны ни сьӧм чӧжны, сідзкӧ, и юкны нинӧм эз ков. Но коли радейтӧм, та понда Спиридон шогӧ уси, некымын тӧлысь ас садяс воны эз вермы – юис. Тайӧ кадас и тӧдмасис Родионкӧд, гӧгӧрвотӧм арлыда, кежыштӧм, но зэв шань морткӧд. Родион сы дорӧ скотч моз сибаліс, «Момент» клей моз лемасис. Кодӧн сійӧ чайтіс Спиридонӧс? Мый йылысь мӧвпаліс? Ӧти кывйӧн кӧ, придурок.
И сідз некымын тӧлысь чӧж Спиридон шогаліс да юис, но руыс, кыдз шуласны, разаліс, и миян герой бӧр ловзис. Шыбитіс юрсьыс, а ӧти сайысь и патерасьыс став Родионсӧ, пырис удж вылӧ – аслас радейтана йӧв заводӧ, кыдзи и водзті, погрузчикӧн ноксис, и пондіс мӧвпавны водзӧ олӧм йылысь.
Некымын тӧлысь чӧж сійӧ эз тӧдлы ань кӧрсӧ, дай эз вӧв некутшӧм окота тӧдмасьны радейттӧг, либӧ кӧть нин мед эськӧ кажитчис. Олӧм кӧрсӧ выльысь кылӧм бӧрын лои окота аддзыны СІЙӦС, и со быттьӧ паныдаліс – упаковщица мадам Валентинаӧс. Юксьӧма верӧсыскӧд, челядь абу, чужӧм вылас ничево, ыджыд тушаа да ёсь гӧлӧса.
…Ставыс должен вӧлі лоны тайӧ рытнас. Помасис смена, Спиридон мукӧдкӧд тшӧтш виччысис автобус. Август пом вылӧ видзӧдтӧг рытыс вӧлі зэв шоныд. Друг кутшӧмкӧ гӧлӧс чукӧстіс Спиридонӧс нимнас, сэсся нӧшта ӧтчыд, Спиридон дышпырысь бергӧдчис – кисӧ паськӧдӧмӧн сы дорӧ писькӧдчис сэтшӧм тӧдса чужӧма морт, неважӧн на медся матыс ёртыс, Родион.
– Но ладнӧ, вай кутласьны ог пондӧй, – скӧрыськодь паныдаліс сійӧс Спиридон.
– Ладнӧ, ог. Но кияс ёрта-ёртлы кутлам!
Родионлысь жеб кисӧ Спиридон топӧдліс рутш-ратшмунтӧдз.
Родион талун мыйлакӧ вӧлі садь.
– А ме аддза – сулалан, – доймӧм чуньяс вылас пӧлялігтыр пондіс висьтасьны сійӧ. – Вай, мися, матыстчыла. А ме ӧд тэныд дӧлга. Помнитан, удждылі сё шайт дасӧд лунӧдз? Талун дасӧд лун.
– Сӧмын тӧлысьыс мӧд.
– А тэ пыр на сэтшӧм – век броткан. Энлы… – Родион сюйліс кисӧ джинсы гач зептас, бӧр кыскис.– Энлы-энлы, – тэрмасьӧмӧн видлаліс важ куртка зепъяссӧ. Мортыдлӧн чужӧмыс векыштчис, а пельыс гӧрдӧдіс.
– Коркӧ мӧдысь сетан, – ӧвтыштчис Спиридон.
– Кыдзи сідз, асывсянь ӧд дасьтылі.
– Да вунӧд, прӧстита, – Спиридон уськӧдчис матыстчысь автобуслань.
Туйын сійӧ ньӧтчыд эз казьтыштлы Родион йылысь, думайтіс, кыдзи воас гортас да пыр жӧ босьтчас кутшӧмкӧ салат дасьтыны, холодильникысь судзӧдас кос вина, шонтас пӧжалӧм курӧг. Мадам Валентина лоӧ дӧвӧль.
Час кык мысти Спиридонлӧн патераӧ звӧнитісны. Мадамлы вӧлі водзджык на… Порог дорын сулаліс Родион. Ёна шызьӧм лола, сійӧ паськыда нюмъяліс да читкыраліс синсӧ.
– Вот, думайті, мисьтӧмтор артмис. Дӧлгтӧ ӧд колӧ бергӧдны.
Спиридон стӧч мыйкӧ някляліс вомас, дышпырысь гыжйыштіс морӧссӧ:
– Мый тэ пессян тадзи? Ме виччысьла. А бурджык вунӧд. Ме жӧ шуи нин, мый прӧститі.
– Да мый тэ, тадзи оз позь. Ӧти здук, – Родион гугӧдіс ӧти зеп, мӧдӧс. А колӧ шуны, зептыс сылӧн вӧлі пу вылын кор мында. – Ме жӧ помнита – пыралі гортӧ, пукті зептӧ, ӧти кывйӧн кӧ, дасьті.
Родион пондіс син водзын рушмыны. Спиридон дӧзмис:
– Родион, мен ӧні некор. Волы… коркӧ мӧдысь. Мун, мун.
– Господи, да мый нӧ тайӧ мекӧд? – шогӧ усьӧм Родион муніс.
Тайӧ пӧрйӧ Спиридон думыштіс: «Вот ӧд кутшӧм сибдысь, гад». Думыштіс тадзи и вунӧдіс, котӧртіс кухняас – бергӧдлыны чишкысь курӧг яй.
Коли нӧшта неуна кад, и тайӧ яйнас Спиридон гӧститӧдіс нин дыр виччысяна мадам Валентинаӧс. Юыштісны кос вина, пӧтісны. Спиридон чуткис дивиди, мадам корис пуктыны «мыйкӧ эстшӧмӧс»! Лӧсьӧдчисны диван вылӧ, воис вир-яйясӧн тӧдмасян здукыс, и друг ӧдзӧсӧ зэв кузя звӧнитісны.
Спиридон гачасис, муніс да скӧрысь нетшыштіс асланьыс патера ӧдзӧссӧ да ӧдва вевъяліс вешйыны. Родион виччысьтӧмысла гатш уси патера пытшкӧ. Жаль, эз кувсьы. Йӧткысис кокнас да порог дорсянь линолеум кузяыд исковтіс шойччан жыр ӧдзӧс дорӧдз.
– А со и ме! – кисӧ паськӧдӧмӧн горӧдіс Родион. Сійӧ вӧлі код. Синсӧ кымӧсас кыпӧдӧмӧн видзӧдліс пытшкӧ и аддзис мадамӧс да пыр жӧ кыпӧдчис чотана кокъяс вылас. Пледӧ гаровтчӧм мадам топӧдчис стен бердӧ.
– Кора прӧща, мадам! Ме Спиридон дорӧ – бергӧдны дӧлг, – Родион кодалігас век сёрнитіс манернӧя. – Сударь, ті кӧнӧсь? Со, босьтӧй жӧ.
Спиридон аддзис аслас ныр водзысь код тӧдас кытысь судзӧдӧм сё шайта да пузис. Чабыртіс мыччӧм кабаласӧ, мӧд кинас кран крукӧн моз кватитіс Родионӧс шошаӧдыс да петкӧдіс патерасьыс.
– Мед сэсся ме тэнӧ эг аддзыв. Некор! – Родионлы веськыда пеляс горӧдіс Спиридон да сюйис сылӧн зептӧ вайӧм уджйӧзсӧ и вынысь чужйис бӧрас – либӧ мед ӧддзӧдны, либӧ повзьӧдӧм понда. Воча кыліс ылыстчысь гӧлӧс:
– Су-су-су-сударь-рь-рь, тайӧ абу интель-ли-гентъяс ног. – И кӧнкӧ ывлавылӧ петан ӧдзӧс дорас нин. – Ме пырала на, сударь! Дӧлг – сійӧ… ыхы. Колӧ бергӧдны!
Спиридон гӧгӧрвоис – быть локтас. Дыр думайттӧг веськыда висьталіс мадам Валентиналы, мыйын делаыс. Мадам гӧгӧрвоис и вӧзйис мунны аслас ичӧтик, но пельк жырйӧ, но сетіс тӧдны, мый таӧдз ковмас кежавны кабачокӧ. «Кежалісны». Бӧръя сьӧмсӧ Спиридон сетіс таксистлы, но та вылӧ видзӧдтӧг лов вылас вӧлі долыд. Бур руа вӧлі и мадам Валентина: синмыс дзирдаліс, ачыс вӧлі вӧркань кодь. Ӧти кывйӧн кӧ, налы вӧлі гажа… Гажтӧмтчис Родион. Пемыд коридорын (экономия), сійӧ пукаліс сылы ва-а-жӧн тӧдса мадам Валентина ӧдзӧс водзын. Мыйла важӧн тӧдса? Да удждысьліс сёысь, кор уджавлісны ликёро-водочнӧйын: сійӧ электрикӧн, а мӧдыс упаковщицаӧн. Но на костын нинӧм эз вӧв, сӧмын бизнес… Родионладорсянь.
Со ӧні корис суседъяссӧ, мед лэдзасны пырны, быттьӧ мадамлы уджйӧз вайӧма, и пукалӧ лӧня. Дерт, Спиридон да мадам Валентина пемыдад сійӧс эз пыр казявны: кималасӧн корсисны комната ӧдзӧс, чуткисны би. И кыкнанныс ойӧстісны.
– Ба! Да миян гӧсьтъяс! – горӧдіс комната шӧрын кӧзяин моз пукалысь Родион.
Тайӧ кывъяссьыс Спиридон шатовмунліс, быттьӧ морӧсас пуля веськаліс.
– М-ме эг тӧд, – то мадам вылӧ, то Родион вылӧ видзӧдігтыр шуис Спиридон.
– И ме, – мыйлакӧ шуис Родион.
– И ме, – нинӧм гӧгӧрвотӧг шыасис мадам Валентина. – Тэ кыдзи татчӧ веськалін, клоун?!
– Востерлун, и некутшӧм мошенничайтӧм.
– Ме пыр жӧ звӧнита полицияӧ, – керыштіс мадам Валентина да петіс комнатасьыс.
– Валя, но тэ быттьӧ медводдзаысь аддзан менӧ! Спиридон, бӧр косӧд сійӧс.
– Асланыд делаяс серти метӧг сёрнитчӧй, – шуис Спиридон да петіс ортсӧ.
Спиридон петіс зэр улӧ и пыр жӧ кӧтасис губка моз. Гачыс и пинжакыс сьӧкталісны, лои немкӧ восьлавны. Коммуналкаын лоӧм серпассӧ нӧшта ӧтчыд син пырыс нуӧдӧм бӧрын медводз ымӧстіс, сэсся пӧттӧдз матькис, та бӧрын лӧня бӧрддзис. Сійӧ коньӧр моз кыссис гортас и эз тӧд, мый бӧрсяньыс ӧдва восьлалӧмӧн вӧтчӧ Родион.
…Спиридонӧс чукӧстісны. И эз колана кадӧ. Бергӧдчыліс и лэбис увлань. Вевъяліс аддзыны улысь сьӧд ва да ва веркӧсас гӧвкъялысь би югӧр и кынӧмнас кучкысис кутшӧмкӧ трубаӧ. Здук мысти голяӧдзыс кӧдзыд ва пиын пукаліс труба вылас, чукрасис дойсьыс. Друг мыччысис Родионлӧн мисьтӧм рожаыс, а сэсся Спиридонлы юр вылас уси гач кок пом. Кытысь Родионлы сы мында выныс, да кыдзи эз резьды важ джинсыыс? Но век жӧ лэптіс Спиридонӧс юкмӧссьыс. И со найӧ пукалӧны кӧтасьӧм асфальт вылын: сявкйӧ зэр, пемыд вой, август тӧлысь пом. Кык вӧвлӧм собутыльник видзӧдісны кытчӧкӧ быдӧн аслас ыліӧ.
– Спиридон, тэ этайӧ, эн скӧрав ме вылӧ. А? Ми Валькакӧд коркӧ
уджавлім ӧтлаын – со и ставыс, да ме ӧд коркӧ висьтавлі тэныд, кӧнъяс уджавлі. Он помнит? Гӧгӧрвоана. Но, завидь меным лои, мый тэ вермин дугдыны, уджалан, бабаӧс аслыд аддзин, а ме… кыдзи тайӧ юкмӧсас. Вӧйны куті дзикӧдз, Спиридон!
– Он вӧй, сэні труба. Тэ жӧ электрик, кажитчӧ?
– Но.
– Пальӧдчан да волы.
– Тэ дорӧ гортад?
– Удж вылӧ. Сёрнитла мастеркӧд. Смотри, сӧмын куим лун виччысьны мӧда, сизим час асылӧдз. Да гачась нин.
– Ме быть локта.
Чеччисны асфальт вылысь. Родион пондіс гачасьны, и тайӧ здукас сылӧн киысь Спиридон аддзис сё шайта. Медводз букыштчыліс, сэсся гӧрдӧдліс, та бӧрын бледӧдліс, а сэсся босьтчис гылыда серавны. Родион шӧйӧвошліс, но здук мысти тшӧтш пондіс серавны.
Олег Пряничников
Серпасаліс Инна Попова