Сиа аслам Райда понлы,
коді муніс олӧмсьыс кык во сайын 14,5 арӧсӧн.…
Эк, кутшӧм мича луныс! Талун ӧд кӧзяин, кӧнкӧ, нулас жӧ менӧ вӧрас. Некымынысь нуліс нин эськӧ таво да…
Со и ачыс локтіс сёян тыра дозйӧн. Шыльӧдӧ-ошкӧ менӧ, шуалӧ: «Шань тэ, менам пӧрысь ёртӧй». Менам бур кӧзяиныд, менӧ радейтӧ. Ме ӧд сійӧс радейта жӧ!
Талун пасьтасьӧма вӧрӧ ветлан паськӧмӧн, лыйсянсӧ весиг босьтӧма да, дерт, кӧнкӧ, босьтлас менӧ аскӧдыс…
Со корӧ нин менӧ: «Райда! Лок, мунам вӧрӧ!». Ура! Ӧні – вадорӧ! Юсӧ ковмас, дерт, уйӧмӧн вуджны, оз радейт кӧзяин пыжас сӧвтӧдны шоныд арнад да. Кӧдздӧдӧм бӧрын нин сӧмын пыжӧн вуджавлам тайӧ юсӧ. Кӧзяин тай Эжваӧн шуӧ-а. Уна вонад ме куті нин гӧгӧрвоны кык кокаясыдлысь сёрнисӧ. Дерт, ставсӧ ог на понимайт, а мый меным инмӧ, мый колӧ, гӧгӧрвоа.
Со и вуджим юсӧ: кӧзяин пыжӧн, а ме уйи. Ок, лӧсьыд ваас, став няйт-буссӧ вылысь мыськаліс, сьӧлӧм вылын весиг кокньыдджык лои!..
Кор медводдзаысь на ветлі вӧрас, мамкӧд нуліс. Сэки мамӧй велӧдіс ур и пӧтка увтны, а ю вомӧныд, эз ковмы велӧдны, ачым мам бӧрся вӧтчи. Полышті жӧ, дерт, первойтӧ, а сэсся велалі…
Вӧрӧдзыс колӧ на котӧртыштны. Меным абу ылын. Кӧзяин, дерт, кольччыштас, сійӧ ньӧжйӧ восьлалӧ да. Водзынджык эськӧ сюсьджыка жӧ вӧлі ветлӧ да, томджык на, буракӧ, вӧлі, а ӧні ньӧжмӧма. Ме ог жӧ нин ёна сюсятӧ котрав, пӧрысьмыны жӧ куті, сідз тай кӧзяин шуӧ-а: «Бура шань пон вӧлін, дзик менлы кодь, да пӧрысьман жӧ тай»… Но уртӧ кольӧм во арнас корси да увті на, нырисӧй ӧд эм на…
Со и вӧрӧ вои. Ок, кутшӧм чӧскыд тані кӧрыс! Кутшӧма ме дзолясянь радейта тайӧ кӧрсӧ, кор мамкӧд на новлӧдліс кӧзяин миянӧс. Вӧрсьыс бурыс нинӧм абу! БЫДСЯМАПӦЛӦС КӦРЫС ТАЙӦ МИЧА ДА ГАЖА ВӦРАС! Но! Рифмаӧн весигтӧ артмис! Корсюрӧ тадзсӧ кӧзяин сёрнитлӧ да, сылысь, кӧнкӧ, велалі…
А со и яг воис. Виччысьла кӧзяинӧс да, мунам лэч туй вылӧ. Ӧтнамӧс оз тшӧкты мунны лэч туй вылас, мыйкӧ пӧ, гашкӧ, вӧрӧдан да, кодкӧ шедӧма кӧ… Ме эськӧ нинӧм ог вӧрӧд, но кӧзяин дӧзмӧ да, сы ног лоӧ вӧчны.
Тонӧ тай локтӧ жӧ кӧзяинӧй. Надзӧникӧн, век кытчӧкӧ крукасьӧма да усьӧма и… Кокыс, буракӧ, слабмӧма жӧ нин. Синнас на оз бура аддзы дай, век дзоляник бинокльӧн видзӧдӧ пу вылад, кор уртӧ корся да увта. Том кӧзяиныс эськӧ сюся ветлӧ, да озджык тай петав вӧрад, оз, буракӧ, радейт вӧрсӧ миян моз.
Кӧзяин менӧ вӧрад ветлігӧн век няньӧн вердӧ, кор пуксьывлӧ шойччыштны-нуръясьыштны. Урнад на вердӧ дай, увта да, лыйны кӧ удайтчас. Куляс и вердас. Ӧтчыд весиг пӧткаӧн вердіс. Дозмӧрӧн тай шуис-а. Шедӧма лэчкас, но зэв пеж дука ыджыд сьӧд кырнышыс сёйыштны удитӧма дозмӧрсӧ. Вот сэки меным кӧзяин и тшӧктіс сёйны. Ок, и чӧскыд вӧлі! Да сэтшӧм уна яйыс вӧлӧма! Лы сорыс и гӧныс весиг веськавліс, сідзи и сёйи. Сэтшӧм пӧтӧса вӧлӧма дозмӧрыд, мӧд лунас на лунтыр эг сёй гортын.
Эк, жаль, мый ми кык кокаяс моз огӧ кужӧй сёрнитны. Ас моз сёрнитам, ӧта-мӧдӧс гӧгӧрвоам-а. Ме эськӧ кӧзяинӧс гӧгӧрвоа жӧ нин да…
Со и бара на кытшовтім лэч туйсӧ. Кык сьӧла и шедӧма-тоньгӧдчӧма кык пукостса бедь вылӧ, сёр лэчкӧн тай шуӧны. Кытшолыс ӧні дзоля нин, оз, буракӧ, вермы ылӧсӧ мунны. Водзын эськӧ ыджыдӧсь вӧліны да. Мед пӧ, шуӧ кӧзяин. Мед пӧ олӧны. Миянлы пӧ тырмас, оз ков горшасьны… Ме тай сідз жӧ думайта-а…
Бӧр лэччам сэсся гортлань. Талун кежлӧ тырмас, мӧдысь ӧд бара на волам. Эз на дзикӧдз вӧрсӧ пӧрӧдны да, эмышт на звер-пӧткаыс и…
Ур дук эськӧ кывлі, да кӧзяин оз лый, водз на пӧ, а увтӧмсьыс видӧ, пӧткасӧ пӧ повзьӧдлан. Тӧда ӧд: сёрӧнджык кыйлывлам, кор лымъя нин лоӧ. Сӧмын тай кыскӧ дукыс да, увтышта жӧ-а. Кутшӧм нӧ сэсся ме пон, ог кӧ увт?..
О! Пӧтка дук кылӧ! А со и ачыс: ыджыд, сьӧд, пожӧм вылын пукалӧ. Татшӧмыс пӧ чукчи. Колӧ матыстчыны да увтны.
Бура ёна увті-ылӧдлі чукчисӧ, мед кӧзяин матыстчас мӧдарбоксяньыс да лыяс. Чукчи ёна бергӧдліс юрнас, видзӧдіс ме вылӧ да шензис: мый нӧ пӧ дуран-камган-увтан, кӧнкӧ, думайтӧ…
А вот кӧзяин мыйлакӧ эз лый. Ме весиг скӧрми да волі кӧзяин дорӧдз, сійӧс увті: «Лый, лый! Мый нӧ он лый?!». Но сійӧ шуис: «Ме абу мыжа: нинӧм вӧчны ог вермы, оз лый пищальӧй!». Точкис-точкис, сідзи эз и лый. Шуис: «Патроныс кӧтасьӧма, либӧ пистоныс важ. Либӧ жӧ пищаль боёкыс ныжмӧма»… Сэккості чукчиыд, дерт, лэбис. Дӧзми да сэсся нинӧм эг и корсь…
Со и воим Гусь ты дорӧ. Водзын вӧлі татысь век утка кыйӧ. Лыяс да, дойдас кӧ, менӧ тшӧктӧ корсьны. Ме, дерт, корся, но оз кажитчы меным дукыс да, абу зэв окота…
А ӧні пӧ оз пуксьывны. Но и мед. Ог ме радейт найӧс, абу велалӧма на дорӧ… Ме бурджык муна гортӧ, сиктыс тыдалӧ нин тасянь зэв бура.
Коркӧ ӧтчыд вӧлі менӧ воштӧма да горзӧ: «Райда! Райда! Лок!». Серам весиг сэки петіс. Ме горт дорын нин вӧлі, абу ылын да, кыла: шутьлялӧ и чуксасьӧ. Мися, йӧй али мый тэ, абу аддзывлӧмыд весиг мунӧмӧс? Ме со тані нин. «Ув-ув! Ачыд лок, ме тані!».
Локтіс жӧ сэсся. Дӧзмӧма. Ме пӧ тэнӧ корся, мудзмӧн горзі да ветлӧдлі, чайті, бара вӧрас пырин, либӧ ягӧ кайин, а тэ он шыась. Ме эськӧ шыасьлі да, абу, буракӧ, кылӧмыд-а…
Мый сэсся? Бара на ветлім вӧрӧ, гажа ягӧ. Водзын эг тӧдлы некутшӧм мудз, а ӧні этша нин ветлам воддза дорысь, да мудзышті быттьӧ. Пӧрысьмыны, буракӧ, куті. Кӧзяин моз жӧ… Но кытчӧдз верма, ветлӧдла на вӧрас, гажа ягас. Сійӧ ӧд менам и олӧмыс, сійӧ и гажыс!.. <>
Александр УЛЯШЕВ.
Скӧрӧдум грезд,
Кулӧмдін р.
Дасьтіс Елена ПЛЕТЦЕР.
Снимокъясыс авторлӧн.