Торъя военнӧй операцияӧ пырӧдчысь Виктор Феденчук олӧ Койгорт районса Кузьёль посёлокын да уджалӧ сэтчӧс ФАП-ын медбратӧн, а сідзжӧ анестезиологалӧ Койгорт районса шӧр больничаысь реанимация юкӧнын. СВО вылӧ доброволечӧн муннысӧ шуӧма Кузьёльысь кык том зонлӧн тыш-косьын усьӧм бӧрын. Тайӧ шог лоӧмторйыс и ышӧдӧма Викторӧс, сійӧ ясыда гӧгӧрвоӧма, мый медикыд фронт вылын век колана. Та йылысь сійӧ висьталӧма «Российская газеталы». Сетам интервьюсӧ комиӧдӧмӧн.
Школа помалӧм бӧрас Виктор Феденчук служитӧма армияын танкӧвӧй войскаын. Гортас бергӧдчӧм мысьт пырӧма медицина училищеӧ: велӧдчӧма медбратӧ, а сы бӧрын и медбрат-анестезистӧ.
Уджас босьтчигӧн абу кокньыд вӧлӧма, райбольничаса реанимацияын зільысьыс абу тырмӧма да. Нӧшта на и Викторлӧн наставникыс другӧн кувсьӧма, и том мортлы аслыс ставсьыс тырвыйӧ кывкутны ковмӧма. Но сьӧкыдлунъяссьыс абу повзьӧма — уджӧс пӧ зэв ёна радейта да тӧда, мый йӧзыслы сыысь водзӧсыс ыджыд.
Викторӧс пыдди пуктӧны и уджъёртъясыс — петкӧдліс пӧ асьсӧ тӧлка специалистӧн ылі сикт-посёлокса ФАП-ясын зілигас. А содтӧд и анестезистӧ на велӧдчис да, ӧні сійӧ реанимация отделениеын зэв колана морт.
Кор Виктор шуӧма мунны СВО вылӧ, уджъёртъясыс шогӧ усьлӧмаӧсь, но сэк жӧ стӧча тӧдӧмаӧсь — передӧвӧйын зон уна йӧзӧс мездас кулӧмысь.
—Миян посёлокын СВО-са тышын пӧгибнитіс 24 арӧса зон. Семьяас ӧтка пи, эз гӧтрасьлы и ас бӧрсяыс некодӧс эз коль. Рӧдыс сы вылын помасис. Ме вӧлі дзебигас да, сэтшӧм шог босьтліс, — висьталӧ Виктор Феденчук. — Ас кежысь сэки мӧвпышті: мися, мыйла сэтшӧм томъясыслы колӧ тыш-косьын дорйыны Айму да усьны сэні? Та вӧсна шуи тшӧтш мунны. Тӧді ӧд, медикъясыс сэн колӧны, и менам тӧдӧмлун-сямӧй тшӧтш шогмас.
Батьыс Викторлысь водзмӧстчӧмсӧ ошкӧма, шуӧма, тадзи пӧ и вӧчӧны прамӧй мужичӧйяс. Гӧтырыслы эськӧ сьӧкыд вӧлӧма, но бура тӧдӧма: верӧсыс кӧ мыйкӧ шуис-кӧсйысис, быть збыльмӧдас.
—Передӧвӧйын ме вӧлі куим тӧлысь, взводӧн командуйті. Водзӧ пуктӧм став могсӧ пӧрті олӧмӧ. Но и медик уджысь эг ӧтдортчы. Велӧді зонъясӧс тактика медицинаӧ. Найӧ бӧрыннас весиг экзамен сдайтісны. Татшӧм ногӧн бригадаса быд боеч лои дась отсавны аслыс и ёртъясыслы.
Сэсся Викторӧс вуджӧдӧмаӧсь эвакуируйтан группаӧ. Начальникалӧма сэні. Медикъяс мукӧдыс моз жӧ служитӧмаӧсь, пӧртӧмаӧсь олӧмӧ боевӧй могъяс. И колӧ шуны, Феденчук бура лыйсьӧ.
Позицияын медводдза лунас на тӧдмасьӧма дрон-камикадзекӧд. Дерт, первойсӧ пӧ ёна повзьылі, фронтсӧ ӧд чайтан ӧти пӧлӧсӧн, а збыльвылас сэн ставыс мӧд ног.
—Повтӧгыс сэні некыдз, — шуӧ Виктор. — Но полӧмыслы сетчыны ньӧти оз позь, колӧ сійӧс венны да нинӧм вылӧ видзӧдтӧг вӧчны ассьыд уджтӧ.
Тыш-кось мунанінын олӧмас пӧ велалі гоз-мӧд лунӧн. Тӧдмалі-гӧгӧрвои, кыдзи ачымӧс кутны, мый вӧчны сійӧ либӧ мӧд здукӧ, и мый та помысь вермас лоны.
—Медицина профессияӧй кузя кӧ висьтавны, торъялӧмыс зэв ыджыд. Сэні мӧд сикас рана-доймалӧмъяс. Кызвыннас — мина да взрыв помысь. Та вӧсна юрад дзик пыр колӧ артыштны, мый вӧчны медвойдӧр, кыдзи бурджык отсавны. Да медшӧрыс — оз позь весьӧпӧрны, сетчыны полӧмлы. Быдторйын быть кутчысьны пӧрадокӧ. Война вылад личӧдчыны оз позь. Юр вежӧрыд мед век ясыд, — тӧдчӧдӧ Виктор Феденчук. — Гражданскӧй олӧмад сьӧкыд здукӧ уджъёртъясыд век орччӧнӧсь. Позьӧ корны-юавны налысь сӧвет, ӧтув мӧвпыштны, кыдзи бурджык вӧчны. А сэні надеяыс сӧмын ас вылад, мыджсян ас тӧдӧмлун вылад. И та дырйи сорсьынытӧ оз позь. Ранитчӧм боечӧс быть вайӧдны перевалочнӧй пунктӧ, кысянь сійӧс сэсся ыстасны госпитальӧ, отсаласны да мездасны.
Тыш-косьӧ ветлӧмаясысь унджыкыс моз жӧ Виктор оз радейт висьтасьны СВО дырйи лоӧмторъяс йывсьыс. Кутшӧмсюрӧ серпас пӧ ӧнӧдз син водзынӧсь, пыдӧ вежӧрӧ йиджисны. Гашкӧ, нэм помӧдз. Но сійӧ оз кӧсйы та йылысь казьтывнысӧ. Вывті пӧ сьӧкыд… Бурджык пӧ кутны лача, мый ранитчӧмаясӧс петкӧдасны тыш мунанінсьыс, вайӧдасны медикъясӧдз, а сэні нин найӧ вӧчасны став позянасӧ, мездасны кулӧмсьыс, бурдӧдасны.
Буретш тайӧ — ӧтувъялуныс — Викторлы медся тӧдчанаыс. СВО вылын сійӧ гӧгӧрвоӧма, мый сэтшӧмыс боевӧй братствоыс. Водзыннас став гӧрӧд-мытшӧдсӧ зільӧма разьны-венны ас кежсьыс, ас вын-сям сертиыс, а ӧні пӧ сьӧкыд здукӧ верма шыӧдчыны фронтвывса тӧварышъяс дорӧ, и найӧ быть отсаласны.
—Сэні йӧз костын, воинъяс костын йитӧдыс дзик мӧд пӧлӧс. Збыльысь вокъяслӧн кодь. Орччӧн быдӧн тэныд — вок. Сэн абу некутшӧм ӧбида, некод лӧг оз кут, нинӧмысь оз завидьты-вежав. Сэні ставныс ӧтув. Мыйынкӧ падмин кӧ, шӧйӧвошин, быд здукӧ позьӧ матыстчыны бригадасаыд дорӧ, юксьыны, корны отсӧг. Весиг войнас кӧ пальӧдан, быдӧн чеччас да отсалас. И лёк кыв оз шу, оз дивит.
Спецоперация мунанінысь Виктор Феденчук бергӧдчӧма 2024 вося июль 19 лунӧ. Та йылысь водзвыв некодлы абу юӧртӧма. Кӧсйӧма вӧчны гӧтырыслы да пиыслы виччысьтӧм козин-сюрприз. Викторлӧн СВО вылӧ мунігӧн пиыслы вӧлӧма 8 арӧс. И сылы сьӧкыда сетчӧма янсӧдчӧмыс. Быттьӧ и дзоля на, но бура гӧгӧрвоӧма, мыйджык виччысьӧ батьсӧ. А сійӧ кӧсйысьӧма быть бергӧдчыны ловйӧн.
—Тайӧ нэм помӧдз оз вун. Гортӧ пыри, а пиӧй сэні ӧтнас. И буретш сійӧ аддзис менӧ медводдзаӧн. Первой шӧйӧвошліс-шемӧсмыліс, но сэсся гӧгӧрвоис, мый абу вӧт, — тайӧс казьтылігӧн Викторлӧн гӧлӧсыс тіралӧ.
А сэсся батя-пиа мунӧмаӧсь вочаавны мамсӧ удж вывсьыс.
Виктор шойччӧма тӧлысь кымын. Семьянас ас керкаын олӧны, овмӧс-град йӧр вӧдитӧны да, удж-нокыс тырмӧма. А сэсся бергӧдчӧма удж вылас — Кузьёльса фельдшерско-акушерскӧй пунктӧ да Койгорт районса шӧр больничаӧ. Сэні сійӧс виччысьӧмӧн виччысьӧмаӧсь. Грамотаа специалист ӧд, том на — муртса комын арӧса. Кинад и кокнад татшӧмтӧ босьтасны. Районас ӧд медицина уджалысьыс оз тырмы, а операциятӧ вӧчны и сьӧкыда висьысьӧс бурдӧдны колӧ. Ӧти кывйӧн, Феденчук ас местаас.
СВО вылысь воӧм мыстиыс Виктор звӧнитӧма «Айму дорйысьяс» фондса координаторыслы, да корӧмаӧсь волыны. Бура сёрнитӧмаӧсь, юасьӧмаӧсь, мыйсяма отсӧг колӧ, да висьталӧмаӧсь-чуйдӧмаӧсь, мый вӧчны. Фондса жӧ отсалӧмаӧсь Викторлы дасьтыны СВО-са ветеран ним босьтӧм могысь став документсӧ.
Корӧмаӧсь тшӧтш школаын велӧдчысьяслы мужество урокъяс нуӧдны. Быдмысь войтыр пӧ век кывзӧны окотапырысь, уна юасьӧны.
Виктор Феденчук пасйис, мирнӧй олӧмӧ бергӧдчынытӧ пӧ сьӧкыд. Передӧвӧйын сійӧ дзик мӧд пӧлӧс, сэні и тӧжд-могыс вужвыйӧн торъялӧ. Та вӧсна быдлунъя олӧмӧ, семьяӧ, удж-нокӧ велавны уналы сьӧкыд.
—А збыльвылассӧ унатор орчча-матыссаяс саяд. Гортӧ вои да, зэв шоныда вочаалісны семьяӧй, ёртъяс. Но медводдза кадас кылі ачымӧс вошӧмаӧн, витӧд пельӧс пыр корси. Но матыссаясӧй, налӧн муслун-шоныдлуныс отсӧгӧн ставыс ладмис.
Гражданка вылын Викторлы абу тырмӧма адреналиныс. И сійӧ аддзӧма экстремальнӧй шойччӧг — мотоспорт. Больничаын жӧ зільысь ёртыскӧд ньӧбӧмаӧсь кӧрт вӧвъяс да журъялӧмаӧсь гӧгӧрбок. Майбыр, Койгорт районын эрд-виддзыс тырмӧ.
Дерт, ӧні мотоциклыс виччысьӧ кӧзяинсӧ гаражын — Виктор кырымалӧма мӧд контракт да бара мунӧма СВО вылӧ.
—Ме чайта, вермӧм дорӧмын быдӧнлӧн пайыс зэв тӧдчана, быдӧн колана. И сэні, передӧвӧйын, и тылын, кӧні чукӧртӧны гуманитарнӧй отсӧг, кыӧны тыв, вӧчӧны окопын вӧдитчан сись. Ӧткӧн мортыдлӧн вын-эбӧсыс оз судзсьы. А ставӧн ӧтлаын Победатӧ шедӧдам.
Спецоперацияӧ пырӧдчӧмысь уна наградаӧн пасйӧм Виктор Феденчук бара на муніс шедӧдны Победа…
<> Комиӧдіс Елена ПЛЕТЦЕР. Снимокъясыс «Российская газетаысь».