Андрей Ануфриев чужис да быдмис Инта районса Петрунь сиктын. Весиг вит во уджаліс Петруньса школаын велӧдысьӧн да директорӧс вежысьӧн. Позьӧ шуны, вештіс чужаніныслы уджйӧзсӧ.
А сэсся олӧмсӧ крута вежис. Кӧні-мый олӧ да зільӧ талун, а сідзжӧ уна мукӧдтор йылысь сёрнитам сыкӧд.
–Андрей Александрович, бур лун! Ыджыд аттьӧ юалӧмъяс вылӧ вочавидзны кӧсйысьӧмсьыд. Петруньсаясыдлы ӧд быдтор тӧдны колӧ. Та понда быдторсӧ и юала. Медвойдӧр висьтав, кӧні тэ талун уджалан?
–Да, чужи да быдми ме Петруньын. Ветлі детсадйӧ, 1997-2008 воясӧ велӧдчи школаын, а сэсся 2016-ӧдсянь 2020 воӧдз ачым нин велӧді, сеті быдмысь войтырлы историяысь да обществознаниеысь тӧдӧмлун. Куим восӧ вӧлі тшӧтш директорӧс вежысьӧн. Чайта, чужанінлы уджйӧзӧс тырвыйӧ вешті. И тані чӧжӧм опытыс отсаліс меным водзӧ педагог уджын.
2020 воӧ локті Сыктывкарӧ, куим во велӧді юркарса 38-ӧд номера школаын. А сэсся видлі сям-кужанлунӧс ӧтилаын-мӧдлаын, уна сикас профессияын, но век жӧ велӧдан юкӧнӧ бӧр вои.
Талун зіля Сыктывкарса И.А.Куратов нима гуманитарно-педагогическӧй колледжын директорлӧн томуловӧс воспитайтӧм да челядь котыръяскӧд удж кузя сӧветникӧн.
–Коді сійӧ – сӧветникыс? Мыйсяма сӧветъяс сійӧ сеталӧ? И кодлы?
–Сӧветник – тайӧ воспитайтан уджын, рочышта, универсальнӧй уджалысь. Сылы колӧ кужны быдтор: лоны методистӧн, быдсикас гаж-чукӧртчылӧм котыртысьӧн, студентъяслы наставникӧн, аналитикӧн, кужны мичаа-лӧсьыда сёрнитны йӧз водзын, а сідзжӧ вевъявны ӧтпырйӧ некымынлаӧ.
Сӧветник кутӧ йитӧд студентъяс да велӧдан учреждениеса администрация костын. Томуловӧс воспитайтӧм кузя могъяссӧ ме пӧрта олӧмӧ студентъяскӧд тшӧтш. И мӧдарӧ – студентъяс мыйкӧ выльтор вӧзйӧны, а ме висьтала тайӧс администрациялы, медым налӧн ошкӧмӧн збыльмӧдны сэсся вӧзйӧмторсӧ.
–Тшӧкыда-ӧ казьтылан чужан школаад уджтӧ? Мыйӧн сійӧ торъялӧ карса велӧдчанінын уджсьыд?
–Дерт, век бурӧн казьтыла. Мед кӧ сэні вӧлі кӧдзыд, уджъёртъяссянь да велӧдчысьяссянь век ӧвтіс шоныдӧн.
Карса школаыд сиктсасьыд, дерт, ёна торъялӧ. Шуам, карсаад педагог-уджалысьыс уна да, весиг ставнысӧ он тӧд. Классын челядьыс 25-30 мортӧн, и быдӧнӧс колӧ тӧдны да велӧдны мыйӧкӧ. Но век жӧ быд школаын аслас ловру, аслас сьӧлӧм тіпкӧм. Кыдз шулӧны, оз местаыс мичмӧд мортсӧ, а мортыс местасӧ.
–Гажтӧмчан он сиктса олӧмсьыс? Тшӧкыда-ӧ ветлан чужанінад? Мый медъёна сэтчӧ кыскӧ?
–Сиктса олӧмсьыс гажӧй ёна бырӧ. Студенталан кадӧ ветлывлі гортӧ тшӧкыдджыка да дырджык кежлӧ, а ӧні зіля вонас кӧть нин кыкысь волыны. Оз кӧ артмы, чегъялӧ быдӧн (сьӧлӧмсяньыс сералӧ. – А.Т.). Сиктыс кыскӧ-чуксалӧ лӧнь олӧмнас, аслыспӧлӧслуннас, бать-мам керкаӧн.
–Ичӧтдырйиыд тэ уна кад коллялін орчча Роговӧй грездын пӧль-пӧч ордад. Кӧнкӧ, казьтылан жӧ сійӧ кадсӧ? Волывлан-ӧ сэтчӧ? Аддзысьлан челядьдырся ёртъясыдкӧд?
–Збыльысь, Роговӧйын коли менам ичӧтдырӧй да томлунӧй. Пӧль-пӧч ордын кадыс здукӧн лэбыштліс, он вӧлі и казявлы. Медся тшӧкыда дум вылӧ усьлӧ турун пуктан кад (эк, ӧні кӧ эськӧ бара сэтчӧ!). Асывнас ытшкан, а рытнас сюрс номъя кымӧрын зонъяскӧд футболӧн ворсан. Петруньӧ быд волігӧн ме дзик пыр ветла Роговӧйӧ видлыны муса пӧль-пӧчӧс.
–Шуӧны, морттӧ пӧ деревнясьыд позьӧ вӧтлыны, а деревнятӧ мортсьыс – он вермы. Тэ сӧглас тайӧ шуӧмнас?
–Ме чайта, оз ков яндысьны-вунӧдны ичӧт чужанінтӧ, ассьыд вужтӧ, мам кывтӧ. Карыд оз веж морттӧ, сэні сӧмын петкӧдчӧ, кутшӧм тэ збыльвылас.
–Тэнад уна сикас диплом, уналаын велӧдчин да. А ставыс-ӧ ковмис олӧм-уджад? Став тӧдӧмлуннад-ӧ вӧдитчан? Дерт, уна велӧдчӧмыд – бур. Но он чайт, мый колӧ бӧрйыны ӧти профессия? Али бурджык видлыны сям-кужанлунтӧ уна нырвизьын? Кыдзи тэ бӧрйин ассьыд туйтӧ?
–Велӧдчыны колӧ нэм чӧжыд. Ӧд олӧмыс ӧдйӧ вежсьӧ, и миянлы колӧ лоны та дорӧ дасьӧн.
Меным став дипломыс вӧліны да и ӧні на коланаӧсь, отсалӧны водзӧ сӧвмыны профессияын. И збыльысь, олӧм-уджад колӧ бӧрйыны оз сӧмын ӧти, а кык-куим нырвизь, мый бура кужан вӧчны, медым унатор тӧдін да вылӧ донъявсин.
–Сиктын уджалігӧн тэ ёна водзмӧстчин футболӧн ворсӧмын, весиг и сцена вылын петкӧдчылін. Эм-ӧ тайӧ ставыс ӧнія олӧмад?
–Спорттӧ, торйӧн нин футбол, радейта ичӧтдырсянь. Ӧні ог ворс. 2022 воын чорыда доймылі да, пола выльысь заводитнысӧ, кӧть эськӧ зэв окота. Сиктса самодеятельносьтын петкӧдчи недыр, но зэв яръюгыда. Миян вӧлі зэв ёрта котыр, петкӧдчылім уна гаж-праздникын. Сыктывкарын ӧнія удж вылын тайӧ ставыс мен ковмывлӧ.
–Чолӧмалам, тэ неважӧн гӧтрасин! Кыдзи чайтан, семьяӧн олӧмыс падмӧдӧ мортсӧ водзӧ сӧвмӧмысь али, мӧдарӧ, ышӧдӧ водзлань, выль вермӧмъяслань?
–Аттьӧ! Збыльысь, гозйӧдчим муртса на, ӧні миян маа тӧлысь. А семьяӧн олӧмыс, ме серти, ышӧдӧ кыкнаннымӧс водзӧ сӧвмыны-быдмыны.
Андрей Терентьев.
<> Комиӧдіс Елена Плетцер. Снимокъясыс Андрей Ануфриевлӧн гортса архивысь.