Чужан му туялысь Мария Васильевна Матеваӧc тӧдӧны оз сӧмын Удора районын, но и Сыктывкарын да матiгӧгӧр сикт-посёлокын олысьяс. И оз сӧмын сы понда, мый сiйӧc тшӧкыда петкӧдлӧны телевизор пыр (коми передачаясын республикаса войтырӧc тӧдмӧдӧны пыдди пуктана землякъяскӧд), но и сы вӧcна мый Мария Васильевна волывлӧ татчӧc библиотекаясӧ, юксьӧ выль тӧдӧмлунӧн – висьтасьӧ ас гижӧм небӧгъяс йылысь.
Ас мортӧc моз жӧ нин Мария Васильевнаӧc век виччысьӧны Эжваса «Светоч» библиотекаын. Танi коми кыв радейтысьяслӧн да ас му туялысьяслӧн быдса котыр артмӧма. Уна вын таӧ пуктӧ Лидия Алексеевна Храмович, библиотекаын краеведение юкӧнӧн веськӧдлысь.
Лыддьысьысьяслы – чужан му радейтысьяслы да туялысьяслы – дерт, окота аддзысьлыны ас кодь жӧ войтыркӧд, да и выль тӧдӧмлуныд некор абу лишка. И нӧшта на нимкодь, мый Лидия Храмович ачыс Путшкымдінысь петлӧм морт, и отсасьысьясыс сылӧн тшӧтш путшкымдiнсаяс – Агния Алексеевна Гаранина да Эмилия Алексеевна Коюшева.
Та пӧрйӧ Мария Васильевна мыччӧдic ас му туялысьяслы «Путшкымдiнса важ вераӧ эскысьяслӧн традицияяс да обрядъяс» выль небӧг. Висьтасис, кыдзи воис небӧг йӧзӧдны мӧвпыс, кодi отсасис книгасӧ дасьтӧмын, кутшӧм мытшӧдъяс вӧлiны.
Мария Васильевна, кыдзи и пыр, вӧлi дасьтысьӧма пыдiсянь – вайӧма сьӧрсьыс алтарса (напрестольнӧй) да ӧбраз видзанінса (киотнӧй) крест-пернаяс, ыргӧнысь кисьтӧм ӧбразъяс. Быд петкӧдлантор йылысь висьтасис торйӧн. Кывзы сӧмын!
Улыс Вашкаса важ ног эскысь войтырлӧн традицияясыс вераыс кодь жӧ пыдi вужъяӧcь – кулан да кага пыртан обрядъяс, карезьня ведитӧм эз на кусны, кӧть и унатор вунӧдӧма нин.
Библиотекаын чукӧртчӧмаяс медся нин окотапырысь кывзісны, кыдзи удорасаяс дасьтысьӧны карезьня (кодрасьӧм) кежлӧ, кутшӧм сёян-юанӧн вердӧны-юкталӧны да мый вайӧны пызан вылӧ медводз да бӧръяӧн, кутшӧм чериӧн чӧcмӧдлӧны да мыйла.
Видзӧдiсны и режиссёр Анна Коряковцевалӧн «Хозяйки Удоры» документальнӧй фильмысь юкӧн. Снимайтӧмаӧсь сійӧс 2021 воын, а йӧзӧдӧмаӧсь 2022-ӧдын. Тайӧ фильмас юргӧны и молитваяс, и бӧрдӧдчӧм, и кевмысьӧмысь аттьӧалӧм.
Рӧдитель субӧт паныд Путшкымдінын нэмсӧ казьтылӧны сиктса быд кевмысьысь бабӧc, ӧд найӧ велӧдicны томъясӧc видзны да водзӧ нуӧдны традицияяссӧ.
Мария Васильевна ас пайсьыс аттьӧалic Путшкымдінысь жӧ петлӧм Галина Алексеевна Краснояроваӧc сьӧма отсӧгысь, Людмила Николаевна Муравьёваӧc – гижӧдсӧ роч кывйӧ вуджӧдӧмысь да Лидия Алексеевна Храмовичӧc – небӧг лӧсьӧдӧмысь.
А ас му туялысьяс аттьӧалicны Мария Васильевнаӧc комиа-роча небӧг лэдзӧмсьыс.
Кутам лача, тайӧ аддзысьлӧмыс кодӧcкӧ ышӧдас на туясьны! Нэм ов да нэм велӧдчы!
<> Людмила Муравьёва. Снимокъясыс «Светоч» библиотекаысь.